Miễn học phí, bước tiến quan trọng để cải thiện giáo dục

Cuối tháng 2 vừa qua, Bộ Chính trị đã quyết định miễn hoàn toàn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước. Chủ trương này đã nhận được sự ủng hộ tích cực của đông đảo phụ huynh lẫn người làm giáo dục.

Xung quanh nội dung này, PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với Chuyên gia tâm lý, TS Tô Nhi A - giảng viên trường Đại học Luật TP.HCM.

PV: Vừa qua Bộ Chính trị đã quyết định miễn toàn bộ học phí cho học sinh phổ thông từ tháng 9/2025. Bà nhận định như thế nào về chủ trương này?

TS Tô Nhi A: Với quan điểm của tôi thì chủ trương miễn học phí cho toàn bộ học sinh phổ thông bắt đầu từ tháng 9/2025 là một cái bước tiến quan trọng, thể hiệnsự cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc tạo điều kiện giáo dục bình đẳng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đây không chỉ là một cái chính sách an sinh xã hội mà nó còn là sự đầu tư chiến lược vào tương lai của đất nước.

Miễn học phí giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các gia đình, đặc biệt là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Khi học phí không còn là rào cản thì nhiều trẻ em sẽ có cơ hội học tập đầy đủ hơn, tránh được tình trạng bỏ học vì điều kiện kinh tế.

Đồng thời, việc miễn học phí cũng giúp các trường có thể tập trung hơn vào nâng cao chất lượng giảng dạy thay vì phải lo lắng về nguồn thu từ học phí. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự mang lại hiệu quả thì nó cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý giáo dục, các trường học và cả phụ huynh.

Điều quan trọng nhất không chỉ là miễn, giảm chi phí mà còn phải đảm bảo rằng mỗi học sinh khi đến trường đều được học trong một cái môi trường chất lượng, không chỉ được học mà còn là học tốt. Và không có bất cứ lý do gì liên quan đến cái chính sách miễn, giảm học phí mà chúng ta cho phép một cái chất lượng giáo dục nó trở nên tệ hơn.

Tôi cũng hy vọng rằng là việc thực thi cái chính sách này nó sẽ đảm bảo đúng tinh thần mà nó hướng tới, không phát sinh những khoản thu khác, thay thế học phí dưới những hình thức khác.

PV: Một số nhận định cho rằng miễn học phí sẽ giúp giáo viên đứng lớp tháo gỡ áp lực phải thu tiền theo chỉ tiêu được giao, từ đó giảng dạy tốt hơn. Tuy vậy, chủ trương này cũng sẽ khiến các cơ sở giáo dục công lập đối mặt với tình trạng quá tải. Bà có đồng tình với ý kiến này, vì sao?

TS Tô Nhi A: Tôi đồng ý rằng miễn học phí sẽ giúp giáo viên giảm bớt áp lực thu tiền học phí. Điều này thực sự không tạo nên một cái hình ảnh đẹp đẽ cho người thầy, từ đó thì giáo viên có thể tập trung hơn vào công tác giảng dạy.

Đây là một thay đổi tích cực với đội ngũ giáo viên và cũng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Tuy nhiên, tôi không cho rằng việc miễn học phí sẽ tạo ra tình trạng quá tải ở các trường công lập. Bởi vì trên thực tế với chính sách về dân số cũng như là phổ cập giáo dục thì số lượng học sinh phổ thông khó mà tăng một cách đột ngột.

Ngoài ra thì hệ thống giáo dục đã có cái sự phân bổ giữa các trường công lập, dân lập và tư thục. Các trường tư thục vẫn có những cái giá trị riêng như chương trình đào tạo linh hoạt, cơ sở vật chất hiện đại và phương pháp giảng dạy cải tiến. Do đó thì phụ huynh có xu hướng lựa chọn trường học. Họ không chỉ dựa trên duy nhất yếu tố học phí mà còn dựa trên điều kiện và định hướng giáo dục cho con em mình.

PV: Liệu chủ trương này cùng với việc kiểm soát dạy thêm học thêm hay tăng mức thu nhập cho đội ngũ giáo viên có thực sự giúp thay đổi bộ mặt hệ thống giáo dục nước nhà được cải thiện?

TS Tô Nhi A: Chủ trương miễn học phí, kiểm soát dạy thêm, học thêm và tăng thu nhập cho giáo viên đều là những bước đi quan trọng, có tác động lớn đến hệ thống giáo dục. Nếu nó được thực hiện đồng bộ và bài bản, những chính sách này chắc chắn sẽ góp phần cải thiện diện mạo giáo dục nước nhà.

Tuy nhiên, tôi vẫn cho rằng những chính sách này cần đi kèm với một chiến lược cải tổ tổng thể hơn. Nói cách khác thì những chính sách này là tiền đề tốt, nhưng để thực sự thay đổi diện mạo giáo dục chúng ta cần một lộ trình thực hiện rõ ràng, một cơ chế giám sát hiệu quả và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, nhà trường và đội ngũ giáo viên.

Khi tất cả các yếu tố này được thực hiện một cách hài hòa thì tôi tin rằng giáo dục Việt Nam sẽ có những cái bước tiến đáng kể cả về chất lượng giảng dạy lẫn môi trường học tập dành cho các em. Và đặc biệt đó là cái sự hợp tác cũng như là cái sự tích cực, chủ động liên kết trong công tác giáo dục giữa gia đình và nhà trường nữa.

PV: Xin cám ơn bà!