Khai mạc con đường nghệ thuật gốm đỏ - tinh hoa vùng đất học Vĩnh Long

Công trình là điểm nhấn đặc biệt, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm gốm đỏ độc đáo có nguồn gốc hơn 100 năm ở Vĩnh Long. 

Công trình “Con đường nghệ thuật gốm đỏ - Vĩnh Long năm 2023” được thực hiện trên tuyến đường nối Võ Văn Kiệt và Phạm Hùng, thuộc phường 9, thành phố Vĩnh Long, có chiều dài hơn 500m. Lấy ý tưởng từ phong thủy Ngũ hành tương sinh, công trình có nhiều hạng mục ấn tượng được dựng lên từ sản phẩm gạch – gốm nổi tiếng sản xuất ở vùng đất Mang Thít – Vĩnh Long.

Cổng gốm được thiết kế với chiều cao 5,5 m, chiều rộng 2,5m. Lò gạch - gốm được làm từ 20.000 viên gạch tiểu và 500 viên gạch mái chèo, gợi nhớ đến làng nghề gạch –gốm từng được mệnh danh là “vương quốc đỏ”, phát triển thịnh vượng nhất đầu thập niên 90. Ngoài ra còn có hạng mục tiểu cảnh, sử dụng trên 2.500 đơn vị sản phẩm gốm đỏ huy động từ 16 đơn vị sản xuất kinh doanh gạch gốm trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long. 10 tác phẩm bình gốm chứa đựng hình ảnh các di tích lịch sử và đặc sản cây ăn trái của vùng đất Vĩnh Long.

Điểm nhấn đặc biệt trên con đường nghệ thuật này là mô hình Ngôi nhà gốm đỏ, có kiến trúc 3 gian 2 chái truyền thống được thực hiện trên diện tích ngang 27m, dài 4m, chiều cao 3m, xây dựng theo lối kiến trúc đặc trưng của người dân Nam Bộ.

Bà Nguyễn Thị Quyên Thanh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết: “Con đường nghệ thuật này kết tinh của món quà tuyệt vời mà tự nhiên đã ban tặng cho quê hương Vĩnh Long, là kết quả của tinh thần lao động cần cù, sáng tạo và bàn tay khéo léo qua bao thế hệ của người dân Vĩnh Long từ trên 100 năm nay. Thế hệ đi sau luôn mong muốn giữ gìn một làng nghề truyền thống vốn chỉ có trên vùng đất này và đưa “vương quốc gốm đỏ” trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, để những lò gạch rêu phong, cổ kính mang nền văn hóa Vĩnh Long đi xa hơn”.

“Con đường nghệ thuật gốm đỏ - Vĩnh Long năm 2023” tuyên truyền quảng bá đến người dân trong và ngoài tỉnh, du khách quốc tế về tác phẩm, sản phẩm gốm đỏ Vĩnh Long, đưa những sản phẩm gốm đỏ Vĩnh Long vươn xa, thâm nhập thị trường quốc tế phục vụ người tiêu dùng.

Từ 1980 đến 2008 là giai đoạn hưng thịnh nhất của làng nghề gạch – gốm Vĩnh Long. Số liệu từ UBND tỉnh Vĩnh Long, trong thời gian này, toàn tỉnh có gần 3.000 lò gạch trải dài trên 30km thuộc huyện Long Hồ và Mang Thít, hoạt động xuyên suốt quanh năm.

Các lò chuyên sản xuất gạch thẻ, gạch ống, gạch tàu. Số lượng vượt 300 triệu viên/năm, đáp ứng nhu cầu xây dựng cho cả vùng ĐBSCL, tạo ra nguồn thu chiếm gần 50% ngân sách địa phương và giải quyết việc làm cho 15% dân số của huyện.

Đặc biệt, sản phẩm gốm với màu đỏ đặc trưng từ đất sét tạo nét riêng cho gốm Vĩnh Long mà không nơi nào có được, đã xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài như EU, Hoa Kỳ, Châu Úc, Đài Loan, HongKong, Hàn Quốc, Nhật Bản,…rất được người tiêu dùng ưa chuộng.

Tuy nhiên, từ những năm 2010 trở lại đây, khi đổi mới công nghệ từ lò nung tròn sang lò nung liên hoàn, cải thiện quy trình sản xuất, thân thiện với môi trường và nâng cao sức cạnh tranh thì chi phí sản xuất cao, giá bán sản phẩm đầu ra thấp, các cơ sở lò gạch gặp nhiều khó khăn nên quy mô và công suất hoạt động không còn lớn như trước đây.

Theo thống kê, hiện toàn tỉnh còn hơn 20 doanh nghiệp sản xuất gốm, sản lượng trung bình đạt khoảng 5 triệu sản phẩm, ước giá trị mang lại khoảng 400 tỷ đồng/năm.

Nhằm bảo tồn và phát triển nghề gạch - gốm truyền thống, năm 2021, UBND tỉnh Vĩnh Long đã phê duyệt Đề án “Di sản đương đại Mang Thít”, khai thác các lò gạch truyền thống hiện có trên địa bàn làm điểm nhấn để phát triển du lịch.

Toàn vùng di sản được quy hoạch khoảng 3.000 hecta, có 800 còn lò nguyên vẹn và 500 lò đã bị hư hỏng một phần. Hiện địa phương đã khoanh vùng và ban hành chính sách hỗ trợ đặc thù nhằm tiếp sức, tạo sự đồng thuận để người dân gìn giữ lò gạch, không tháo dỡ trong thời gian chờ Đề án được triển khai.

Mức hỗ trợ được ban hành, lò loại I (những lò còn nguyên vẹn) sẽ là 15 triệu đồng/lò; lò loại II (những lò đã hư hại hoặc phá dỡ một phần, độ cao từ 5 m trở lên) là 10 triệu đồng/lò; lò loại III (những lò chỉ còn là phế tích, chân lò, độ cao dưới 5 m) được hỗ trợ 5 triệu đồng/lò. Đề án “Di sản đương đại Mang Thít” được triển khai được kỳ vọng sẽ đưa  “vương quốc” gạch ngói Vĩnh Long trở thành một quần thể Di sản đương đại và là điểm đến trên bản đồ du lịch khu vực.