Hành khách hút thuốc lá điện tử: Tài xế phải xử trí thế nào?

Theo đài CNA, thời gian gần đây, ghi nhận rất nhiều phản ánh của các tài xế taxi, taxi công nghệ về việc khách sử dụng thuốc lá điện tử trên xe. Ông Michael, tài xế 48 tuổi cho biết, từ đầu năm tới nay ông đã gặp khoảng 20 hành khách hút vape. Ông cho biết: “Một số người cố gắng hút một hơi vape cuối cùng trước khi lên xe, một số thì chọn cách hút lén lút, chỉ có rất ít người hỏi công khai về việc liệu họ có thể hút thuốc trên xe”.

Tương tự, ông Cheng, tài xế 52 tuổi cho biết đã phải lên tiếng nhắc nhở hành khách ngừng sử dụng thuốc lá điện tử khi đi taxi. Một số tài xế khác thì cho biết họ thậm chí tìm thấy các vape pod, thiết bị cần thiết để hút thuốc lá điện tử, do hành khách bỏ quên.

Theo CNA, đây là điều đáng lo ngại khi Singapore cấm kinh doanh và sử dụng thuốc lá điện tử. Người bị phát hiện sở hữu hay sử dụng vape có thể bị phạt lên tới gần 1.500 USD; người xuất khẩu hoặc kinh doanh vape, shisha hoặc thuốc lá không khói sẽ bị phạt 10.000 đô la Sing và 6 tháng tù; tái phạm sẽ phải chịu hình phạt gấp đôi.

Dù vậy, theo thống kê, năm ngoái ghi nhận hơn 8.000 trường hợp vi phạm, tăng 43% so với 5.600 trường hợp vào năm 2022. Hiện các nhà chức trách cho biết họ đang cân nhắc tăng mạnh hình phạt với những người sử dụng vape.

Ông Syed Ali, Cố vấn của Ban Xúc tiến sức khoẻ cộng đồng Singapore cho biết: “Có nhiều lí do để giới trẻ hiện nay chọn dùng vape như tò mò, bị bạn bè rủ rê hay lớn lên trong môi trường mà nhiều thành viên trong gia đình hút thuốc, khiến họ nghĩ rằng việc hút thuốc là bình thường. Nhưng nguyên nhân chủ yếu nhất là do căng thẳng, áp lực”.

Trở lại với những phản ánh của các tài xế, nhiều người cho biết điều họ lo ngại nhất là gặp rắc rối với pháp luật nếu không ngăn chặn hành vi hút thuốc của hành khách, hoặc bị tìm thấy thuốc lá điện tử mà hành khách bỏ quên trên xe. Như Michael, ông cho biết bản thân rất ngại phải ngăn hành khách khi họ hút thuốc, bởi chúng có thể khiến ông bị đánh giá 1 sao trên ứng dụng chạy xe, ảnh hưởng tới thu nhập.

Theo ông Cheng, các nền tảng taxi công nghệ nên làm rõ và ban hành các quy tắc ứng xử khi hành khách hút thuốc trên xe. Ông Cheng không biết liệu mình có bị liên luỵ hay không nếu cơ quan chức năng bắt quả tang hành khách đang hút thuốc khi ngồi sau xe ông.

Đây không chỉ là thắc mắc từ các tài xế taxi Singapore, thậm chí tại một số quốc gia khác như Mỹ, Anh v.v… nhiều tài xế cũng có những thắc mắc tương tự. Joe, một tài xế của Uber chia sẻ: “Thuốc lá hay thuốc lá điện tử đều bị cấm ở nơi công cộng, bao gồm cả trong xe taxi. Nhưng bản thân tôi đã gặp rất nhiều hành khách hỏi về việc hút vape trong xe. Khi tôi nói không thì họ phàn nàn lên dịch vụ chăm sóc khách hàng, cho dù họ biết hành vi hút thuốc của họ là sai quy định”.

Phản hồi trước ý kiến này, đại diện các nền tảng gọi xe cho biết khi tài xế tìm thấy pod của hành khách để lại, họ nên báo cáo với chính quyền. Người phát ngôn của Grab cho biết tài xế nên lập biên bản báo cáo cho cảnh sát, đồng thời gửi một bản sao cho họ. Bên cạnh đó, Grab cũng đề nghị các tài xế không nên vứt pod đi ngay lập tức vì điều này có thể cản trở quá trình điều tra.

Trong khi đó, đại diện của Gojek cho biết hãng đã thông báo, hướng dẫn các bước cần thiết mà một tài xế cần làm khi phát hiện thuốc lá điện tử; đồng thời cho biết hãng cũng đã hợp tác với các cơ quan chức năng xử lý nhiều trường hợp vi phạm. Người phát ngôn của Gojek chia sẻ: “Chúng tôi sẽ hành động lập tức và mạnh tay với bất cứ trường hợp nào vi phạm luật, trong đó sẽ bao gồm đình chỉ sử dụng ứng dụng vĩnh viễn”.

Vậy liệu tài xế có nghĩa vụ phải báo với cảnh sát khi phát hiện trường hợp hành khách sử dụng thuốc lá điện tử? Câu trả lời ngắn gọn là không, theo ông Alexsander Woon, Chủ nhiệm khoa Luật, ĐH Khoa học Xã hội Singapore. Ông Woon cho biết không có nghĩa vụ chung nào về việc báo cáo các hành vi phạm tội tại đảo quốc sư tử, trừ phi hành vi phạm tội thuộc một số điều khoản nhất định về các tội phạm nghiêm trọng, như bạo lực hay tình dục. Nhìn chung, việc tài xế không báo cáo việc hút thuốc lá điện tử của hành khách, không bị coi là tiếp tay cho hành vi sai trái.

Còn với trường hợp hành khách để lại pod vape trên xe và sau đó tài xế bị phát hiện, ông Woon cho biết đây là trường hợp khó. Tài xế không có lựa chọn nào ngoài việc phải thuyết phục, chứng minh với lực lượng chức năng rằng họ không phải là chủ sở hữu.

Tại Việt Nam, theo Điều 11 của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá năm 2012, quy định về địa điểm cấm hút thuốc lá thì hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, trong đó bao gồm trên xe buýt, taxi và phương tiện công cộng khác thì là hành vi vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn của Luật sư Phạm Thành Tài, văn phòng luật Phạm Danh, thuốc lá điện tử hiện không nằm trong quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá:

“Điều 2 của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 thì thuốc lá là sản phẩm được sản xuất từ toàn bộ hoặc là một phần nguyên liệu thuốc lá được chế biến dưới dạng thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá, sợi thuốc lào hoặc là các dây dạng khác. Nguyên liệu thuốc lá thì là lá, thuốc lá dưới dạng rời tấm hoặc là đã sơ chế, tách cọng sợi thuốc lá, cái cọng thuốc lá và cái nguyên liệu thay thế khác dùng để sản xuất thuốc lá. Theo đó thì thuốc lá điện tử cùng một số thuốc lá thế hệ mới khác thì không đáp ứng được quy định về khái niệm thuốc lá và nguyên liệu thuốc lá nêu trên. Do vậy, theo quan điểm của tôi thuốc lá điện tử không thuộc sự điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành”.

Thuốc lá điện tử hiện cũng được xem là sản phẩm có hại cho sức khoẻ, do đó việc bổ sung thuốc lá điện tử vào đối tượng điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành là điều cần thiết. Như vậy thì cơ quan chức năng mới có căn cứ pháp lý để tiến hành hoạt động quản lý phù hợp, hoặc tiến hành xử phạt thích đáng đối với hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá điện tử.