Hàng giả, hàng nhái: Thực trạng báo động, giải pháp nào?

Ma trận hàng giả giăng bẫy người tiêu dùng ở mọi nơi

Trong kỷ nguyên số hiện nay, chỉ với vài cú chạm trên màn hình điện thoại, cả thế giới mua sắm dường như thu nhỏ lại trong lòng bàn tay. Từ những phiên livestream sôi động trên Facebook, TikTok đến các sàn thương mại điện tử tấp nập người mua kẻ bán, chúng ta liên tục được mời gọi bởi những chương trình khuyến mãi, những "deal hời" khó có thể chối từ.

Thế nhưng, đằng sau sự hào nhoáng và tiện lợi đó lại là một thực tại đáng báo động. Một "ma trận" hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đang len lỏi vào từng ngóc ngách của thị trường, từ thành thị đến nông thôn, từ cửa hàng vật lý đến không gian mạng.

Không chỉ dừng lại ở những mặt hàng thời trang, xa xỉ, vấn nạn này còn tấn công vào những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử và thậm chí là cả đồ dùng cho mẹ và bé. Điều này đã đẩy người tiêu dùng vào một tình thế “tiến thoái lưỡng nan”: vừa muốn mua được sản phẩm giá tốt, vừa nơm nớp lo sợ rủi ro "tiền mất, tật mang":

“Các thương hiệu bây giờ ở ngoài họ làm nhái rất tinh vi và bản thân người tiêu dùng rất khó nhận biết bằng mắt thường".

“Bây giờ chỉ cần nhập từ khóa là chúng ta có thể dễ dàng tìm kiếm những món đồ hàng hiệu được bán với giá học sinh sinh viên chỉ vài trăm nghìn cho nên nó rất là thu hút".

“Bây giờ thấy quảng cáo trên mạng nhiều lắm mà mình không biết chất lượng sản phẩm đó như thế nào, có đúng với quảng cáo không. Vì nhiều vụ xảy ra gần đây nên mình cũng khá dè chừng với những sản phẩm được buôn bán trên thị trường hiện nay".

Chính sự tinh vi trong sản xuất đến mức giá hấp dẫn, hàng giả đang giăng bẫy người tiêu dùng ở khắp mọi nơi. Việc mua phải sản phẩm kém chất lượng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

Dưới góc độ pháp lý, hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là một vi phạm nghiêm trọng và phải đối mặt với những chế tài nặng nề. Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Chủ tịch Hội Trọng tài thương mại TP. Hồ Chí Minh cho biết:

“Hành vi sản xuất buôn bán hàng nhái, hàng giả còn có thể bị khởi kiện về mặt dân sự. Bởi chính chủ sở hữu thương hiệu đó đã vi phạm về quyền sở hữu trí tuệ. Tùy hành vi thực hiện và mức độ thiệt hại mà bên chủ sở hữu thương hiệu có thể yêu cầu bên vi phạm bồi thường với con số thiệt hại lên đến hàng trăm triệu đồng thậm chí có trường hợp lên đến hàng chục tỉ đồng".

Khi người nổi tiếng vô tình tiếp tay cho hàng giả

Quy định pháp luật đã có, nhưng cuộc chiến chống hàng giả vẫn gặp nhiều thử thách. Các đối tượng vi phạm ngày càng có nhiều chiêu thức tinh vi để qua mặt lực lượng chức năng. Chia sẻ về những khó khăn trong công tác này, ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi Cục Quản lý thị trường TP.HCM cho biết:

“Công nghệ làm hàng giả, hàng nhái ngày càng phát triển, rất giống hàng thật từ bao bì, tem mác đến mã code, khó có thể phân biệt bằng mắt thường. Sự xuất hiện các sàn giao dịch thương mại điện tử khiến việc kinh doanh hàng giả trên các nền tảng trực tuyến trở nên phổ biến, phức tạp và khó kiểm soát. Người bán thường không có địa chỉ kinh doanh cố định, sử dụng tài khoản ảo, gây khó khăn cho việc xác minh, truy vết và xử lý".

Trước những khó khăn đó, lực lượng quản lý thị trường đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ và được triển khai quyết liệt để làm trong sạch thị trường. Ông Nguyễn Quang Huy cũng cho biết thêm:

“Tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát thị trường và đặc biệt công tác các cơ sở kinh doanh, các đại lý, các kênh phân phối, sàn thương mại điện tử có nguy cơ cao về hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng quá hạn sử dụng. Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng như công an, chi cục thuế, bộ đội biên phòng… để từ đó tạo sức mạnh tổng hợp trong công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ".

Ngoài ra, một trong những kênh tiếp thị hàng giả, hàng kém chất lượng hiệu quả nhất hiện nay chính là thông qua những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội, hay còn gọi là KOLs. Việc lợi dụng uy tín cá nhân để quảng cáo cho các sản phẩm thiếu minh bạch đã gây ra nhiều bức xúc trong dư luận.

Nhận diện vấn đề này, các cơ quan quản lý văn hóa cũng đang vào cuộc. Bà Phạm Đắc Mỵ Trân, Quyền Trưởng Phòng Truyền thông xã hội và nội dung số - Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, cho biết Sở đang có những kiến nghị cụ thể.

“Đối với hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, đặc biệt là những cá nhân có lượt theo dõi cao đang ngày càng phát triển và có tác động đến hành vi tiêu dùng thì Sở cũng đã có kiến nghị đến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để có những quy định pháp luật bổ sung, sửa đổi hoặc đưa ra những quy định cũng như các biện pháp chế tài đủ mạnh để có thể răn đe trong thời gian tới".

Có thể thấy, cuộc chiến chống hàng giả vẫn còn nhiều khó khăn, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, sự hoàn thiện về hành lang pháp lý, và đặc biệt là sự hợp tác từ các doanh nghiệp.

Nhưng trên hết, vũ khí quan trọng nhất chính là sự tỉnh táo và thông thái của mỗi người tiêu dùng. Hãy là người mua hàng có trách nhiệm, nói không với những sản phẩm không rõ nguồn gốc để bảo vệ quyền lợi, sức khỏe của chính mình và góp phần xây dựng một thị trường lành mạnh.