Giao thông công cộng: Giá vé rẻ nhưng cần nâng cấp chất lượng hạ tầng

Tại Đức, một trong những giải pháp vừa được đưa ra, đó là phát hành loại thẻ đa năng giá rẻ, giúp hành khách có thể sử dụng tất cả các phương tiện giao thông công cộng trên toàn quốc.

Bộ Giao thông vận tải Đức mới đây cho biết, tính đến nay đã có hơn 3 triệu người mua Deutschlandticket. Đây là một loại thẻ giao thông đa năng trị giá 49 Euro/tháng, cho phép hành khách sử dụng tất cả các phương tiện giao thông công cộng ở bất kỳ nơi nào trên lãnh thổ nước Đức.

Theo nhà chức trách, việc phát hành Deutschlandticket sẽ khuyến khích mọi người từ bỏ ô tô để ủng hộ và tham gia các hình thức đi lại thân thiện môi trường hơn. Giờ đây, người dùng có thể mua Deutschlandticket ở dạng thẻ nhựa hoặc đăng ký ứng dụng kỹ thuật số, và hủy theo tháng khi không có nhu cầu.

Ông Volker Wissing, Bộ trưởng Giao thông vận tải Đức nhận định, Deutschlandticket không chỉ góp phần cắt giảm ô nhiễm khí thải, mà còn giúp người dân đối phó với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt đang ngày càng leo thang: “Sáng kiến mới này là cải cách giao thông công cộng lớn nhất trong lịch sử nước Đức, nó sẽ giúp nhiều người giảm một nửa chi phí đi lại hàng tháng”

Chia sẻ quan điểm trên, theo Thủ tướng Đức Olaf Schol, tấm Thẻ giao thông đa năng mới là một trong những giải pháp ưu đãi thân thiện, giá cả phải chăng. Điều này khiến giao thông công cộng trở nên hấp dẫn hơn, từ đó giúp nước Đức đạt được các mục tiêu lâu dài về khí hậu.

Deutschlandticket cho phép khách hàng ‘sử dụng không giới hạn’ toàn bộ hệ thống tàu hỏa, xe buýt, tàu điện ngầm ở cự ly ngắn và trung bình trên khắp đất nước, không bao gồm các dịch vụ đường dài tốc độ cao.

Được biết, trước khi chốt mức giá 49 Euro 1 tháng cho chiếc Thẻ giao thông đa năng này, Chính phủ Liêng bang và 16 bang của Đức đã đạt đồng thuận tỷ lệ đóng góp 50-50. Cụ thể, mỗi bên sẽ chi 1,5 tỷ Euro một năm, để hỗ trợ giá vé cho các nhà điều hành giao thông công cộng và tránh cho ngành đường sắt quốc gia phải gánh thêm khoản nợ.

Ông Oliver Wittig, Chuyên gia giao thông nhận định: “Việc phát hành thẻ 49 Euro sẽ đặc biệt có lợi cho các cư dân đô thị những người vốn phải chịu các khoản chi phí đi lại đắt đỏ hơn”.

Hiện nhiều người dân Đức cũng xem Deutschlandticket là ‘cuộc cách mạng’ trong hệ thống giao thông công cộng. Việc chỉ sử dụng 1 thẻ duy nhất còn giúp khách hàng tránh được bối rối trước vô số loại vé xe buýt, tàu điện ngầm với mức giá khác nhau từ các công ty điều hành.

Một hành khách sống ở Wittenberg, người thường xuyên phải lên thủ đô Berlin cách nhà 100 km làm việc bày tỏ: “Đi lại bằng giao thông công cộng hàng ngày đôi khi khá phức tạp, nhưng hình thức vé mới này giúp các chuyến đi trở nên linh hoạt hơn”.

Tuy nhiên, không ít người cho rằng, bên cạnh giá vé, giao thông công cộng cũng cần nâng cấp để thu hút người dân.

Theo ước tính, mạng lưới đường sắt của Đức đang ngày càng xuống cấp và cần khoản đầu tư gần 9 tỷ Euro mỗi năm để nâng cấp trong vòng 1 thập kỷ tới. Nhiều khách hàng phản ánh các dịch vụ đường sắt thường quá tải và gặp sự cố kỹ thuật. Năm 2022, chỉ 65% các chuyến tàu đường dài đến đúng giờ.

Một hành khách chia sẻ: “Tôi rất yêu xe lửa nhưng việc di chuyển là một trải nghiệm mà bạn ít khi nào biết chính xác giờ về nhà”.

Thực tế, bên cạnh ý kiến ủng hộ, việc trợ giá để phát hành Deutschlandticket vấp phải chỉ trích nặng nề từ phe đối lập, những người cho rằng nên dùng tiền để cải thiện và đổi mới cơ sở hạ tầng đường sắt.

Ông Eike Arnold, tới từ Hiệp hội Giao thông vận tải Đức cho rằng, vé 49 Euro chỉ là một bước để giúp người Đức thích đi lại bằng tàu hỏa hơn. Nhưng cơ sở hạ tầng mới là điều cần thiết về lâu dài, đặc biệt khi Đức muốn tăng gấp đôi lượng khách đi tàu vào năm 2030: “Với khoản đầu tư hiện tại, một số tuyến đường sắt có thể hiện đại hóa nhanh chóng nhưng nhiều tuyến khác sẽ mất thời gian hơn. Chúng tôi cần tăng công suất nhưng phải mất từ 5-10 năm để đưa mọi thứ đạt tiêu chuẩn”.

Thực tế, dù còn nhiều tranh cãi nhưng ở châu Âu, Đức không phải là quốc gia đơn độc trong nỗ lực thúc đẩy người dân sử dụng đường sắt nhằm giảm lượng khí thải từ giao thông vận tải.

Trước đó, Tây Ban Nha thậm chí phát miễn phí vé tàu địa phương nhằm khuyến khích người dân không sử dụng ô tô, từ đó góp phần giảm bớt áp lực lạm phát. Theo thống kê, hơn 2 triệu vé tàu đã được phát ra trong quý I năm 2023.

Trong khi đó, tại Áo việc phát hành ‘Vé môi trường’ mang tới cho người dùng cơ hội sử dụng hầu như tất cả mạng lưới giao thông công cộng trên toàn quốc, bao gồm cả tàu cao tốc, với mức phí chỉ hơn 1.000 Euro mỗi năm. Nhà điều hành cho biết, thành công của tấm vé đang mang đến sự "bùng nổ" trong giao thông đường sắt ở Áo.

Để giải bài toán ùn tắc giao thông tại Hà Nội và TP.HCM, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng cho rằng, phát triển mạnh giao thông công cộng là giải pháp cần thiết, bởi hầu hết các thành phố lớn trên thế giới đều chú trọng xây dựng các tuyến giao thông công cộng.

Bộ Giao thông Vận tải đang phối hợp với Hà Nội và TP.HCM để đẩy mạnh xây dựng các tuyến đường sắt đô thị.

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng thông tin, thời gian tới, ngành giao thông vận tải sẽ thúc đẩy tiến độ các tuyến đường sắt đô thị, quan tâm phát triển các tuyến xe buýt. Tuyến Vành đai 3 TP HCM, Vành đai 4 vùng Thủ đô cũng phải triển khai quyết liệt để sớm hình thành các tuyến tránh, mở rộng không gian, giảm lượng phương tiện đi qua nội thành.