Đã đến lúc chỉ tổ chức kỳ thi đại học?

Còn nếu nhằm phân loại học sinh, chọn lọc để xét tuyển đại học thì cũng không thực sự phù hợp. Bởi vậy, một số ý kiến băn khoăn, có nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp.

Phải chăng, đã đến lúc chỉ tổ chức một kỳ thi Đại học?

Có nên bỏ kỳ thi “2 trong 1”, khôi phục thi đại học?

Phân luồng học nghề từ cấp THPT, làm gì để thay đổi rõ nét?

Vừa hoàn thành kỳ thi tốt nghiệp THPT, bạn Phạm Quang Minh, lớp 12, Trường THPT Tây Hồ, Hà Nội cho rằng, khi các trường top đầu đều tổ chức kỳ thi riêng, trong khi các trường top giữa và cuối thường xét tuyển học bạ để chọn thí sinh đầu vào, thì việc duy trì kỳ thi tốt nghiệp THPT theo hình thức 2 trong một là không cần thiết:

"Nếu khả năng thí sinh tốt thì riêng kỳ thi tốt nghiệp THPT cũng không đáp ứng được. Còn những trường top 2, top 3 thì họ xét học bạ, và điểm thi của họ năm nay khả năng sẽ thấp hơn những năm trước nên vẫn đáp ứng được".

Em Nguyễn Khánh Linh, trường THPT Trương Định, Hà Nội cũng mong muốn bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT, chỉ tổ chức kỳ thi đại học để góp phần hạn chế những xáo trộn cho các em:

"Nếu được thì Bộ không nên duy trì như thế nữa vì thay đổi quá nhiều. Thật ra nếu không làm như thế nữa thì theo em cơ hội cho tất cả các bạn sẽ được mở rộng hơn".

Một số học sinh, phụ huynh cũng băn khoăn, khi thời gian qua diễn ra hàng loạt thay đổi trong tuyển sinh đại học, khiến sự chuẩn bị trước đó của các em buộc phải thay đổi:

"Trường em định xét tuyển năm nay cũng đã bỏ xét tuyển sớm, và đặt nặng hơn về 2 chỉ tiêu: đó là kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội và kỳ thi tốt nghiệp THPT nên em cũng hoang mang và áp lực trong quá trình ôn thi".

"Môn nào cũng bị thay đổi từ hình thức đề bài, cấu trúc bài làm, dung lượng viết bài, cái gì cũng thay đổi, nên bọn con phải chạy theo những Đề án của Bộ, rất mệt, thậm chí phải đổi cả Đại học, đổi cả nguyện vọng".

"Với phụ huynh như bọn em thì quy định thế nào bọn em chạy theo thế thôi, Bọn em sẽ cùng con định hướng những phương án, tăng khả năng nhất để con có thể đảm bảo thi đỗ vào Đại học".

Nói về phương thức tuyển sinh, cũng như vai trò của xét tuyển từ kết quả thi tốt nghiệp THPT, PGS.TS Vũ Duy Hải, Trưởng Ban Tuyển sinh, hướng nghiệp, Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, thang điểm được đánh giá cao nhất là phương thức xét tuyển tài năng, còn điểm thi tốt nghiệp gần như xếp cuối cùng trong thang điểm xét tuyến đại học:

"Hiện nay, trong số được đánh giá cao nhất là điểm theo phương thức xét tuyển tài năng, sau đó là đến điểm đánh giá tư duy, và cuối cùng là điểm thi tốt nghiệp THPT. Các trường đại học cũng đã nghiên cứu, phân tích và dựa theo các cơ sở khoa học, thực tiễn để đưa ra các hệ số quy đổi để đảm bảo tính công bằng nhất cho tất cả các thí sinh".

TS Nguyễn Thanh Bình, Trưởng phòng Công tác Sinh viên và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội thì cho rằng, để đánh giá được việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT, hay kết quả của các trường đánh giá thi riêng biệt thì phải chờ kết quả thi của học sinh theo học chương trình phổ thông 2018 đến nay và cũng phải chờ kết quả thi tốt nghiệp xong thì mới có cơ sở để đánh giá. Tuy nhiên, hiện tại, mỗi trường đại học đều có những bài thi riêng để tuyển sinh, với các phương thức đánh giá và mục đích riêng:

"Ví dụ Đại học Quốc gia Hà Nội thì có một bài thi đánh giá năng lực đã được chuẩn hóa từ rất nhiều năm rồi. Hay Đại học Bách khoa Hà Nội cũng đã có kinh nghiệm tổ chức các bài thi đánh giá tư duy nhiều năm rồi. Đấy là mục tiêu của các trường nó rất rõ ràng đặt ở những bài bài thi như thế. Do vậy mà mục tiêu của các trường tổ chức kỳ thi riêng là rất rõ ràng và người ta cũng sẽ thấy lấy mục tiêu đấy để làm mục tiêu chung".

Một số ý kiến cho rằng, thay vì thi tốt nghiệp THPT, nên trao quyền tự chủ cho các địa phương tổ chức kỳ thi này. Bộ GD-ĐT có thể cung cấp đề thi chuẩn gắn với tiêu chuẩn đầu ra của chương trình THPT.

Còn việc thi đại học, nên giao cho các trường lựa chọn và có thể không chỉ lựa chọn bằng việc kiểm tra kiến thức mà có thể kiểm tra năng lực, khả năng, trình độ qua các kỹ thuật đánh giá khác để chọn được thí sinh phù hợp.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 vừa khép lại, nhiều ý kiến cho rằng, kỳ thi Tốt nghiệp THPT cũng nên chính thức khép lại, kết thúc “sứ mệnh” của kỳ thi này bởi nó không thể gánh hai “vai”: đảm bảo chất lượng tốt nghiệp THPH và tuyển sinh đại học.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông: “Lời kết cho chuyện thi Tốt nghiệp THPT”

Đã từ nhiều năm nay, dư luận thắc mắc về sự tồn tại của kỳ thi này, có cần thiết tổ chức kỳ thi này không khi hầu như năm nào tỷ lệ đỗ tốt nghiệp cũng rất cao từ 98-99%. Với tỷ lệ rất hiếm trượt như vậy, thay vì thi tốt nghiệp thì nên chăng, hãy chuyển từ hình thức thi sang hình thức xét tốt nghiệp căn cứ vào kết quả đánh giá quá trình học tập của học sinh hoặc giao lại cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tổ chức thi hoặc có hình thức xét công nhận tốt nghiệp THPT cho học sinh lớp 12 của địa phương.

Bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia như nhiều ý kiến chuyên gia từng phân tích còn giúp giảm áp lực cho thí sinh, phụ huynh, tiết kiệm rất nhiều thời gian và chi phí cho một kỳ thi mà hiệu quả mang lại không rõ ràng.

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, kỳ thi THPT Quốc gia vẫn là một thông số cần và quan trọng để đánh giá chất lượng giáo dục và việc đào tạo một học sinh cũng giống như một quá trình sản xuất, trong đó bắt buộc phải có khâu kiểm tra, đánh giá chất lượng sản phẩm. Nếu vậy, thay vì chờ đến kì thi THPT quốc gia là khâu kiểm tra cuối cùng thì ngay trong quá trình học tập, các nhà trường, các nhà quản lý giáo dục đã có nhiều hình thức để có thể kiểm tra, đánh giá học sinh xem có “đạt chuẩn” không. Đây là không cần tranh luận, nó đã được luật hóa trong Luật Giáo dục 2019.

Trong Luật ghi rõ: “Học sinh học hết chương trình trung học phổ thông đủ điều kiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì được dự thi, đạt yêu cầu thì được người đứng đầu cơ quan chuyên môn về giáo dục thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Học sinh học hết chương trình trung học phổ thông đủ điều kiện dự thi theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhưng không dự thi hoặc thi không đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông”

Như vậy, Luật Giáo dục 2019 không bắt buộc người học phải thi tốt nghiệp trung học phổ thông, mà mở ra cơ hội cho người học, nếu muốn có và được cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông thì phải thi đạt kết quả theo quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Nếu thi không đạt kết quả theo quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông, hay không cần cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.

Trong khi đó, việc thi tuyển đại học là một việc khác hẳn, việc này nên trao lại để các trường đại học tự tổ chức bởi đây là công việc có tính đặc thù. Thực tế, nhiều trường đại học lớn hiện nay đã tự tổ chức kỳ thi với những bài thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy riêng để chọn ra những thí sinh phù hợp với đặc thù của trường.

Tuy nhiên, các kỳ thi này hiện được mở ra ngày càng nhiều nên vấn đề phát sinh là thí sinh có xu hướng chạy đua đăng ký thi nhiều lần để cải thiện kết quả, nhằm tìm kiếm “điểm số cao nhất” để tăng xác suất trúng tuyển. Điều này không chỉ tạo ra áp lực tài chính đối với thí sinh, phụ huynh mà còn làm méo mó mục đích ban đầu của kỳ thi, không phản ánh đúng thực lực thí sinh.

Như vậy, không chỉ trao quyền mà còn cần thống nhất một kỳ thi tuyển sinh đại học duy nhất, diễn ra ngay sau thời gian tốt nghiệp trung học phổ thông để thí sinh có điều kiện duy trì nhịp độ học tập cao, ôn luyện tập trung.

Phương án này sẽ giúp tạo ra mặt bằng đánh giá rõ ràng, giúp các trường đại học có cơ sở sử dụng kết quả thi một cách công bằng và chuẩn xác, tránh lặp lại cảnh mỗi trường đại học lại tổ chức một kỳ thi riêng. Bởi đa số các trường đều có thể công nhận kết quả tổ chức thi chung, chỉ một số trường văn hóa nghệ thuật đặc thù là có thêm tiêu chí hoặc tổ chức các môn thi năng khiếu theo quy chế tuyển sinh riêng.

Lời giải cho bài toán thi tốt nghiệp THPT là cần dứt điểm bỏ kỳ thi này, tách bạch với công tác tuyển sinh vào đại học. Khi đó, việc chúng ta cần tập trung chỉ là làm sao có được kỳ thi tuyển sinh đại học thực sự chọn lọc được thí sinh phù hợp với ngành học, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.