Cho thuê vỉa hè: Thí điểm vẫn "giậm chân tại chỗ"?

Dù thành phố đã thí điểm cho thuê vỉa hè tại một số quận, nhưng đến nay, bài toán về không gian cho người đi bộ vẫn còn nan giải.

VỈA HÈ - KHÔNG GIAN CHO AI? 

Ghi nhận phóng viên tại trục đường Nguyễn Trãi, quận 5, nơi được xem là "thiên đường" mua sắm, thế nhưng vỉa hè hai bên đường gần như bị "nuốt chửng" bởi các cửa hàng thời trang, giày dép. Quần áo treo tràn lan, ma-nơ-canh "diễu hành" ra tận mép đường, xe máy dựng kín lối.

Người đi bộ đành phải "luồn lách" dưới lòng đường, giữa dòng xe cộ đông đúc: "Các phương tiện đậu đỗ trên vỉa hè thì mất lối đi dành cho người đi bộ do đó nhiều người phải xuống lòng lề đường để đi, do đó mà tai nạn cũng rất dễ xảy ra. Ngoài ra nhiều người còn để các vật dụng che khuất đi tầm nhìn, rất dễ gây tai nạn giao thông".

Trong khi đó tại đường Phạm Văn Chiêu (Quận Gò Vấp) tình hình cũng không khá hơn. Các quán cà phê ở đây như những "vòi bạch tuộc" bám chặt lấy vỉa hè, không buông tha cho người đi bộ.

Bà Nguyễn Thị An cho biết, nỗ lực của lực lượng chức năng cũng chỉ như "gió vào nhà trống", vỉa hè có thoáng đãng được chốc lát rồi lại bị "nuốt chửng" ngay sau đó:  “Chỉ khi có đội trật tự an toàn giao thông đi kiểm tra thì họ mới ngưng bán còn nếu những lúc đội kiểm tra không có đi ngang qua là mọi người lại bày bán, bởi vậy nên rất mất trật tự an toàn giao thông, dễ gây ra tai nạn cho người đi đường và xe cộ qua lại”.

Nhằm giải quyết tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, quận Gò Vấp đã triển khai nhiều biện pháp. Phòng Quản lý đô thị (cũ) được giao nhiệm vụ phối hợp với công an địa phương và các phường, tập trung xử lý các "điểm đen" về buôn bán tự phát và kinh doanh trái phép. Quận cũng yêu cầu các phường chủ động sử dụng lực lượng bảo vệ cơ sở để duy trì trật tự.

Dù vậy, ông Nguyễn Hữu Huy, Phó Phòng Quản lý đô thị quận Gò Vấp, thừa nhận, do lực lượng còn mỏng, việc kiểm soát và xử lý vi phạm vẫn gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng tái diễn lấn chiếm: 

“Tuy nhiên khi triển khai các giải pháp cũng gặp không ít những khó khăn vì khi tập trung triển khai thì chỉ giải quyết vấn đề cơ bản lúc đó. Tuy nhiên do lực lượng mỏng nên chỉ có thể kiểm soát tại thời điểm kiểm tra; sau khi lực lượng chức năng rời đi, việc tái lấn chiếm vỉa hè, lòng đường vẫn diễn ra. Vì vậy, đối với một số khu vực phải tổ chức kiểm tra nhiều lần. Việc xử lý thì quận sẽ lưu ý tiếp tục chỉ đạo các đơn vị triển khai quyết liệt hơn trong thời gian tới”.

GIẢI PHÁP HAY CHỈ LÀ TẠM BỢ?

Đã có không ít những vụ tai nạn thương tâm xảy ra mà một trong những nguyên nhân chỉ vì vỉa hè - không gian an toàn của người đi bộ - đã bị "xâm chiếm" một cách tàn nhẫn.

Trước thực trạng này, Thành phố Hồ Chí Minh đang thí điểm mô hình cho thuê vỉa hè tại các quận trung tâm như quận 1, 3 và 10. Mô hình này bước đầu cho thấy những tín hiệu tích cực rõ rệt: vỉa hè được quy hoạch lại, đảm bảo không gian cho người đi bộ và tạo nguồn thu ngân sách.

Phản hồi từ người dân như bà Nguyễn Thị Năm (quận 1) cho thấy sự ủng hộ đối với việc thu phí hợp lý và đảm bảo lối đi thông thoáng: “Không trở ngại cho người đi bộ là rất hợp lý và phí thu vỉa hè này cũng rất là hợp lý cho những hộ kinh doanh, hộ buôn bán nhỏ”.

Theo ông Võ Lê Hoàng Ân, phó đội Quản lý trật tự đô thị UBND quận 10, việc triển khai thí điểm đã mang lại những thay đổi tích cực trong việc quản lý vỉa hè. Các hộ kinh doanh đã tuân thủ quy định, buôn bán trong vạch sơn, đường thông hè thoáng, người dân đi bộ thuận tiện:

“Các hộ kinh doanh bày bán hàng hóa theo vạch sơn quy định đồng thời cũng đảm bảo người đi bộ được thông thoáng, về chủ trương thì các hộ kinh doanh đồng thuận và nộp phí theo quy định. Riêng các hộ buôn bán hàng rong nhỏ lẻ thì UBND Quận 10 không thu phí”.

Mô hình cho thuê vỉa hè như một "hạt giống tốt" mới chỉ được gieo trồng ở vài "mảnh đất" trung tâm. Việc nhân rộng ra các địa phương khác đặc biệt là vùng ven đô như Gò Vấp, vẫn còn là một thách thức. Đến nay, "hạt giống" này vẫn chưa thể nảy mầm ở nhiều địa phương, hoặc chỉ mới nhú lên một cách yếu ớt.

Ông Nguyễn Hữu Huy, Phó Phòng Quản lý đô thị quận Gò Vấp nhìn nhận: “Các phường hiện đang thực hiện đăng ký “tuyến đường số”, kết hợp với việc đăng ký tuyến đường số đó thì sẽ triển khai thu phí lòng đường vỉa hè theo quyết định 32 cũng như nghị quyết 15 của HĐND, Trong năm vừa qua thì quận cũng đã triển khai xuống các phương tuy nhiên việc này cũng mới nên trong quá trình triển khai vẫn chưa được trơn tru lắm. Năm qua Quận cũng chỉ thu được có mười mấy triệu thôi”.

Có thể thấy mô hình thí điểm cho thuê là một hướng đi, nhưng chưa phải là lời giải cuối cùng. Vẫn còn đó những khó khăn trong thực tế, những vướng mắc khi triển khai thực hiện hay cả những lúng túng tại các địa phương... tất cả đặt ra cho chúng ta một câu hỏi: Liệu bao giờ, người dân TP.HCM mới thực sự có được những vỉa hè thông thoáng, an toàn? Liệu bao giờ, vỉa hè mới thực sự là của người đi bộ?