Theo nghề lái taxi được 28 năm, Anthony Oh, 63 tuổi, một tài xế ở Singapore, đã quá quen thuộc với phương thức đón khách ‘truyền thống’, đó là đợi ở các điểm bắt taxi cố định hay chạy lòng vòng trên phố rồi đón khách muốn đi xe.
Khi các ứng dụng Uber, Grab lần lượt xuất hiện vào năm 2013 và 2014, cánh tài xế lão làng như Oh lập tức phản đối quyết liệt. Nhiều người cho rằng họ đang bị các hãng công nghệ, những kẻ mới chân ướt chân ráo ra nhập thị trường, ‘đánh cắp’ công việc và tước đoạt ‘ếng cơm, manh áo’:
“Các ứng dụng gọi xe thực sự khiến cánh tài xế taxi chúng tôi thua lỗ bởi những chuyến xe của họ rất rẻ. Chúng tôi nhận thấy mình làm việc nhiều hơn nhưng tiền kiếm được ít hơn”.
Kiên trì bám trụ với nghề, nhưng đại dịch COVID-19 tiếp tục là đòn giáng mạnh lên các lái xe taxi truyền thống.
Oh cho biết, dịch bệnh khiến thu nhập của ông sụt giảm nghiêm trọng, do mọi người đều ở nhà và mỗi khi cần ra ngoài họ thường thích đặt chuyến thông qua các ứng dụng gọi xe: “Thu nhập của chúng tôi chẳng là bao bởi phải trả tiền thuê taxi. Có ngày tôi chỉ kiếm được 50 đô la Singapore, sau 8 giờ làm việc”.
Gánh nặng ‘cơm áo, gạo tiền’ khiến những tài xế già như Oh cảm thấy áp lực. Đặc biệt, họ phải đứng trước lựa chọn khó khăn, hoặc chấp nhận ‘bị bỏ lại phía sau’ hoặc làm một công việc trước đây từng lo sợ, đó là đăng ký với một công ty dịch vụ gọi xe để tăng cơ hội nhận được những chuyến đi.
Oh chia sẻ, ban đầu ông cảm thấy không thoải mái, không phải chỉ vì thách thức trước một kỹ năng mới mà còn vì áp lực từ các đồng nghiệp, bên cạnh đó là cả những định kiến lâu nay với các hãng gọi xe công nghệ.
Sau cùng, gạt bỏ định kiến sang một bên, tháng 11/2021, Oh quyết định đăng ký với một ứng dụng gọi xe. Từ đó, thu nhập của ông cải thiện rõ rệt: “Hiện nay, 90% thu nhập của tôi đến từ ứng dụng gọi xe. Tôi nhận thấy, điều này rất tiện lợi cho mọi người, cả tài xế và hành khách”.
Tuy nhiên, không phải mọi tài xế taxi truyền thống, đặc biệt những lái xe cao tuổi, đều có tư tưởng cởi mở như Anthony Oh.
Vincent Goh, 60 tuổi, làm tài xế taxi từ năm 2005 cho biết, sẽ không bao giờ ‘bị cám dỗ’ bởi các hãng gọi xe công nghệ, đồng thời khẳng định taxi truyền thống vẫn có nhiều ưu điểm hơn, đặc biệt trong vấn đề bảo hiểm cho người lao động và bảo dưỡng phương tiện.
Theo Goh, taxi truyền thống cần được bảo vệ: “Khách hàng luôn thích sự mới mẻ, thích cảm giác có tài xế riêng… Nhưng đối với những tài xế taxi lớn tuổi, đã lái xe hơn 10 năm, mô hình mới thực sự khó chấp nhận”.
Goh cho biết, có thể kiếm được nhiều tiền hơn nếu chuyển sang làm tài xế công nghệ hoặc sử dụng đồng thời các ứng dụng gọi xe, điều mà các tài xế taxi truyền thống giờ đây được phép làm. Tuy nhiên, ông khẳng định mình ‘không hề hối tiếc’ vì đã quen với công việc lái taxi truyền thống mà không cần phụ thuộc vào ứng dụng.
Thực tế, trường hợp của Goh cũng là tình cảnh chung của nhiều tài xế taxi cao tuổi ở Singapore, những người phải vật lộn với thu nhập thấp nhưng không chấp nhận thay đổi. Nghiên cứu cho thấy, trong khi các tài xế trẻ thường sẵn sàng thích nghi với công nghệ, thì các tài xế già, từ 60 tuổi trở lên, vẫn kiên quyết duy trì phương thức đón khách truyền thống, đồng thời chấp nhận giảm thu nhập.
Theo nhà kinh tế học vận tải Walter Theseira, tới từ Đại học khoa học Xã hội Singapore, ngành taxi truyền thống vẫn có cơ hội hồi phục, với điều kiện họ phải thích nghi. Và đối với tài xế, không phân biệt tuổi tác, cũng như vậy.
Trước ý kiến cho rằng, cần có giải pháp hỗ trợ tài xế taxi lớn tuổi đang gặp khó khăn trong việc thích ứng, PGS Theseira nhận định, việc nhà nước can thiệp, tác động vào thị trường chỉ để cứu công việc này là không hợp lý.
Tại Việt Nam, sau thời gian tỏ ra lép vế trước các hãng gọi xe công nghệ, gần đây, nhiều hãng taxi truyền thống đang dần chuyển mình đáng kể về công nghệ, thái độ phục vụ, đảm bảo giá cước ổn định nên từng bước giành lại thị phần.
Trong khi đó, Bộ GTVT vừa trình Chính phủ dự thảo Luật Giao thông Đường bộ sửa đổi, trong đó có nội dung đáng chú ý, là loại hình xe hợp đồng điện tử dưới 9 chỗ, hay còn gọi là taxi công nghệ, sẽ được gộp chung với taxi truyền thống thành taxi.
Nếu được thông qua, taxi công nghệ sẽ phải kê khai giá cước, phải dán nhận diện phương tiện, phải nộp nghĩa vụ thuế và có trách nhiệm với người lao động như các hãng taxi truyền thống.