Dự thảo Nghị định quy định về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải do Bộ Tài chính soạn thảo, có 4 chương, 12 Điều, gồm: Những quy định chung, Mức phí, xác định phí phải nộp; Trách nhiệm về thu, nộp, quản lý và sử dụng phí và Điều khoản thi hành.
Cụ thể, về đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường, Ban soạn thảo đề xuất là nước thải công nghiệp thải vào nguồn tiếp nhận nước thải theo quy định pháp luật và nước thải sinh hoạt, trừ trường hợp ễn thu phí theo quy định.
Để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, việc tổ chức thu phí, dự thảo Nghị định quy định về phí bảo vệ môi trường với nước thải đề xuất giao cho cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cấp tỉnh, cấp xã theo quy định của pháp luật môi trường để tổ chức thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và nước thải phát sinh từ các loại hình kinh doanh, dịch vụ.
Về các trường hợp được ễn phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, dự thảo Nghị định quy định 9 nhóm đối tượng, gồm: Nước xả ra từ các nhà máy (đập, hồ) thủy điện; Nước biển dùng vào sản xuất muối xả ra; Nước thải sinh hoạt của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân ở địa bàn xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; Nước làm mát; Nước thải từ các phương tiện đánh bắt thủy sản của ngư dân…
Đáng chú ý, ngoài các đối tượng được ễn phí bảo vệ môi trường với nước thải, dự thảo Nghị định cũng bỏ quy định liệt kê tên loại hình, lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, chế biến thuộc đối tượng chịu phí. Quy định đối tượng chịu phí đề cập trong dự thảo Nghị định được thiết kế theo hướng viện dẫn đến pháp luật chuyên ngành đảm bảo phù hợp quy định hiện hành của pháp luật bảo vệ môi trường về nước thải, đặc thù của ngành, nghề, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; đảm bảo không bỏ sót đối tượng, phù hợp với thực tế và hiệu quả thu phí.
Điều này được quy định cả đối với phí bảo vệ môi trường với nước thải công nghiệp và nước thải sinh hoạt. Theo Ban soạn thảo, quy định này nhằm bao quát hết các đối tượng phải nộp phí nhằm đảm bảo tiêu chí “người gây ô nhiễm phải trả tiền”.
Dự thảo Nghị định quy định phí bảo vệ môi trường đối với nước thải đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến các Bộ, ngành, địa phương và lấy ý kiến rộng rãi nhân dân. Dự thảo Nghị định sẽ tiếp tục được Bộ Tài chính hoàn thiện, gửi Bộ Tư pháp thẩm định, trước khi trình Chính phủ ban hành.
CÁC TỔ CHỨC Y TẾ, GIÁO DỤC CŨNG PHẢI ĐÓNG PHÍ NƯỚC THẢI
Vì sao Bộ Tài chính lại đề xuất các quy định mới đảm bảo mọi trường hợp gây ô nhiễm phải trả tiền? PV VOVGT đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Thành Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính - đơn vị chủ trì soạn thảo Nghị định:
PV: Được biết Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định quy định về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Ông có thể giải thích rõ hơn về những đối tượng chịu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải và vì sao ban soạn thảo lại đưa ra những đề xuất như vậy?
Ông Nguyễn Thành Hưng: Thứ nhất thì hiện hành Nghị định 53 về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải thì đang quy định đối với hai nhóm chính, đó là nhóm nước thải công nghiệp và nhóm nước thải sinh hoạt. Trong thời gian vừa qua, do thay đổi về pháp luật, tức là Luật bảo vệ môi trường năm 2020 thay đổi về quy chuẩn, về tiêu chuẩn đối với nước thải công nghiệp, cũng như là nước thải sinh hoạt.
Theo đó, đối với nước thải công nghiệp sẽ bao gồm nước trong cụng công nghiệp và khu công nghiệp. Ngoài ra để khắc phục Nghị định 53 trước đây là liệt kê 14 các loại ngành nghề phải nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải.
Vì trong thực tế trong phân ngành thì nó có tới 1.570 ngành. Trong khi đó thì chúng ta chỉ liệt kê 14 ngành lớn, dẫn đến có nhiều tổ chức mà người ta không biết có thuộc đối tượng phải nộp phí bảo vệ môi trường đối với thải công nghiệp hay không, dẫn đến trong quá trình triển khai thực hiện nó cũng gặp cái khó khăn. Dự thảo lần này cũng sửa đổi để phù hợp với pháp luật về bảo vệ môi trường trong giai đoạn hiện nay.
Thứ hai là đối với nước thải sinh hoạt, thì hiện hành cũng đang thu đối với nước thải sinh hoạt và các công ty nước sạch sẽ thực hiện việc thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải sinh hoạt, bao gồm nước thải phục vụ cho cái hoạt động của các hộ gia đình cũng như là các cái tổ chức như: rửa xe, y tế, giáo dục. Vì vậy, việc sửa đổi lần này là nhằm bao quát hết tất cả các đối tượng sử dụng nước thải sinh hoạt.
PV: Với đối tượng chịu thuế là hộ gia đình, dự thảo Nghị định đề xuất những thay đổi so với trước đây?
Ông Nguyễn Thành Hưng: Nội dung này là chúng ta đang kế thừa Nghị định 53/2020. Có nghĩa là vẫn đang thực hiện thu 10% đối với 1m³ nước sinh hoạt hàng ngày và không bao gồm thuế giá trị gia tăng. Trường hợp Hội đồng nhân dân cấp tình mà muốn quy định mức cao hơn thì có thể quy định mức cao hơn và tùy theo từng địa phương.
PV: Ban soạn thảo kỳ vọng gì và dự thảo Nghị định điều này?
Ông Nguyễn Thành Hưng: Kỳ vọng ở việc dựa sửa cái Nghị định 53/2020 nhằm mục đích đồng bộ pháp luật bảo vệ môi trường, đồng bộ mô hình chính quyền địa phương hai cấp và cái thứ ba là nhằm cải cách thủ tục hành chính cũng như là chuyển đổi số quốc gia.
PV: Xin cảm ơn ông.
GIỮ NGUYÊN MỨC THU PHÍ NƯỚC THẢI BẰNG 10% PHÍ NƯỚC SẠCH
Với các đề xuất mới được đề cập tại dự thảo Nghị định quy định về thu phí bảo vệ môi trường với nước thải, nếu trở thành hiện thực sẽ có những tác động xã hội như thế nào?
PV VOVGT đã có cuộc trao đổi với đại biểu Bùi Thanh Tùng, nguyên Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội:
PV: Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về sự cần thiết ban hành Nghị định về thu phí đối với nước thải?
Đại biểu Bùi Thanh Tùng: Vấn đề thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải đã được Chính phủ ban hành Nghị định 53/2020. Tuy nhiên, qua 5 năm, Nghị định 53 đã không còn phù hợp, vì năm 2020 đã có Luật Bảo vệ môi trường mới với rất nhiều nội dung thay đổi. Thứ 2 là Nghị định 53 cũng không còn phù hợp với việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính về chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó có quy định về thẩm quyền thu phí đối với các cấp chính quyền khác nhau. Cho nên phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
Thứ 2 về quản lý nước thải, trước đây đối tượng tính phí bảo vệ môi trường đối với nước thải thì không được quy định chi tiết. Nhưng hiện nay theo pháp luật bảo vệ môi trường hiện hành, đặc biệt là theo Nghị định 08/2022, có yêu cầu đối với các cơ sở có lượng nước thải từ 200-500m3 nước thải/ngày đêm thì phải quan trắc nước thải định kỳ hoặc tự động và tính phí đối với nước thải là tính theo lượng thải này.
Tuy nhiên lại chưa quy định xác định hàm lượng, thông số ô nhiễm để tính phí. Chính vì vậy ban hành Nghị định mới liên quan đến phí bảo vệ môi trường đối với nước thải là rất cần thiết.
PV: Với những quy định tại dự thảo Nghị định, theo ông đã đáp ứng yêu cầu cấp thiết đó hay chưa?
Đại biểu Bùi Thanh Tùng: Có mấy vấn đề theo chúng tôi cần nghiên cứu tiếp để bổ sung. Đối với thu phí nước thải sinh hoạt và việc sử dụng phí nước thải sinh hoạt này như thế nào.
Trong dự thảo Nghị định hiện nay tôi thấy một đối tượng chưa được đưa vào đây, đó là các công ty cung cấp nước thô, các công ty bảo vệ các hệ thống nước, thủy lợi, mà thường những công ty đó cung cấp nước thô cho các công ty cung cấp nước sạch, nhưng chính họ phải chịu quản lý các nguồn nước thải tương đối lớn, nhưng chưa rõ cơ chế họ được phân bổ ngược trở lại từ thu phí nước thải để bảo vệ nguồn nước như thế nào. Chỗ này cần phải xem xét bổ sung.
PV: Tại dự thảo Nghị định lần này cũng giữ nguyên quy định về thu phí nước thải đối với hộ gia đình. Ông có ý kiến như thế nào về những quy định này?
Đại biểu Bùi Thanh Tùng: Nghị định 53 đã quy định về việc thu phí nước thải sinh hoạt đối với hộ gia đình rồi, nhưng Nghị định 53 mới quy định 3 nội dung: thứ nhất là đối với hộ gia đình ở trong khu vực đã được cung cấp nước sạch thì sẽ thu phí bằng 10% phí cung cấp nước sạch. Còn đối với các hộ gia đình ở khu vực các xã theo quy định của Nghị định 53 là ễn phí; Thứ ba là đối với các hộ gia đình ở trong khu vực cung cấp nước sạch nhưng tự khai thác nước để sử dụng thì vẫn phải thu phí. Nhưng trên thực tế bây giờ rất nhiều các xã khu vực ven đô đã được cung cấp nước sạch rồi.
Thứ hai nữa là đối với các hộ gia đình trước đây tự khai thác nước để sử dụng thì trước đây giao cho UBND phường, thị trấn thu phí, nhưng gần như không thu được. Cho nên dự thảo Nghị định lần này có mấy điểm khác, một là giữ nguyên quy định về thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải bằng 10% lượng cung cấp nước sạch đối với địa bàn đã có dịch vụ cung cấp nước sạch.
Nhưng 2 đối tượng còn lại, đó là đối với các xã thì bây giờ chỉ quy định là xã nào không có hệ thống cung cấp nước sạch và những xã đặc biệt khó khăn khu vực ền núi thì mới được ễn phí. Và ễn phí đối với đối tượng tự khai thác nước để sử dụng vì thật ra quy mô này rất nhỏ hiện gần như cũng không thu được. Đấy là những điểm khác biệt phù hợp hơn với tình hình thực tiễn hiện nay.
PV: Vâng, xin cảm ơn ông.
Theo Bộ Tài chính, từ năm 2022 đến nay, số phí bảo vệ môi trường đối với nước thải gia tăng hàng năm, từ 2.200 tỷ đồng vào năm 2022, đến năm 2024 đã đạt 3.338 tỷ đồng. Việc thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải đã góp phần nâng cao ý thức của các tổ chức, cá nhân về bảo vệ môi trường; ràng buộc đối tượng xả nước thải đóng góp kinh phí để cải tạo, phục hồi môi trường.
Tuy nhiên, qua đánh giá, một số quy định về thu phí bảo vệ môi trường với nước thải đã không còn phù hợp, đặc biệt là quy định về quy định hiện hành về bảo vệ môi trường, cũng như đảm bảo mọi đối tượng gây ô nhiễm đều phải nộp phí. Bởi vậy, Bộ Tài chính để sửa đổi, cập nhật mới các quy định này cho phù hợp với tình hình thực tế.
Bạn kỳ vọng gì vào những đề xuất này? Nếu được ban hành, các quy định mới của dự thảo Nghị định sẽ có những tác động xã hội như thế nào?
Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOV Giao thôn, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài chính.
----
Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” trong khung giờ “FM 91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần trên VOV Giao thông FM 91 MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcasts dành cho di động.