Trong số đó, chùa Đậu ở xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín cũ nổi bật với kiến trúc cổ, cảnh quan thanh tịnh và những giá trị tâm linh sâu sắc.
Hãy cùng trò chuyện với Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến để tìm hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và nét độc đáo của ngôi chùa này.
PV: Chùa Đậu được xem là một trong những ngôi cổ tự linh thiêng và lâu đời nhất tại Hà Nội. Ông có thể chia sẻ về lịch sử hình thành và những giá trị đặc biệt của ngôi chùa này không?
Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến: Đầu tiên tôi muốn nói là trên mạng hiện nay vẫn lưu truyền thông tin là chùa Đậu có cách đây 2000 năm nhưng thực ra các văn bia trong chùa ghi cũng chỉ hơn 1000 năm. Chùa Đậu không phải chùa cổ nhất ở Hà Nội, mà cổ nhất là chùa Trấn Quốc (tên đầu tiên là Khai Nguyên). Thế nhưng chùa Đậu có một điều rất đặc biệt.
Ở đây có hai vị sư là Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh và hai ông đã toàn thân xá lợi vào thế kỷ thứ 17 hoặc 18. Và nó có một cái cho đến bây giờ nhiều nhà khoa học không thể giải thích được vì khi đó người ta hoàn toàn không dùng biện pháp nhân tạo mà do tu tập đạt được đến cảnh giới nào đó nên nhục thể hoàn toàn giữ được nguyên.
Hai thân xác của thiền sư đều được bao bọc bằng giấy gió đắp sơn và kì lạ là tính từ thế kỷ 17 tới giờ vẫn còn nguyên vẹn. Khi các nhà khảo cổ học Việt Nam đưa hai toàn thân xá lợi đi chụp X-quang thì thấy dấu vết tim phổi, nội tạng vẫn còn. Đấy là điều rất độc đáo và có lẽ cần tìm hiểu sâu hơn nữa khi mà tồn tại lâu thế mà không bị vi khuẩn vi rút gây hại
Chùa này vì có hai vị thiền sư rất độc đáo nên gọi là chùa hoàng gia. Thời Lê Trịnh không chỉ có các vua Lê mà cả chúa Trịnh cũng hay đến đây cúng tiến, thăm viếng chùa chiền. Và cho đến ngày hôm nay dù sau nhiều lần trùng tu thì chùa vẫn giữ được nét kiến trúc cổ xưa.
PV: Chùa Đậu có những đặc trưng gì về kiến trúc, nghệ thuật và hoạt động tín ngưỡng mà ông cho rằng cần được gìn giữ, phát huy trong đời sống đương đại?
Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến: Kiến trúc chung của chùa Đậu có nét đẹp riêng dù sau nhiều lần trùng tu. So với bản gốc chụp cuối thế kỷ 19 thì cơ bản vẫn như ngày hôm nay. Trong sân chùa có một cái vẻ tĩnh lặng nghiêm mặc và có một cái gì đó rất thiêng.
Mặc dù dân cư đông đúc và người ra vào chùa nhiều hơn nhưng chùa vẫn giữ được vẻ nghiêm mặc của nó. Đây cũng là điều rất quý bởi không bị thương mại hoá như một số chùa chiền khác.
PV: Xin cảm ơn Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến đã chia sẻ những thông tin và câu chuyện ý nghĩa về chùa Đậu – ngôi cổ tự mang đậm dấu ấn văn hóa tâm linh của người Hà Nội.
Hy vọng rằng qua cuộc trò chuyện hôm nay, các bạn sẽ thêm yêu, thêm trân trọng những giá trị văn hóa, lịch sử đang được lưu giữ nơi mảnh đất nghìn năm văn hiến này.