PV VOV Giao thông Quốc gia đã có dịp trò chuyện cùng nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến, để hiểu hơn về lịch sử, những câu chuyện dân gian và giá trị văn hóa đặc trưng của làng Đơ – một ngôi làng đầy bản sắc tại Hà Nội.
PV: Ông có thể chia sẻ về nguồn gốc và những nét đặc trưng trong truyền thống văn hóa, lịch sử của làng Đơ, cũng như ý nghĩa của các di tích như đình, chùa, đền, ếu ở đây không?
Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến: Làng Đơ ngày xưa gọi là Kẻ Đơ là một vùng rất rộng, kéo dài từ Triều Khúc đến qua sông Nhuệ qua cầu cho đến sang quận Hà Đông ngày nay và giờ là phường Hà Đông. Đây là vùng đất cổ có nhiều di tích lịch sử, đặc biệt có ngôi đình và chùa. Đình làng Đơ cũ nằm ngay bờ sông Nhuệ.
Nhưng sau này năm 1904 khi người thành lập tỉnh Hà Đông và lấy xã Cầu Đơ làm thị xã thì đình bị di chuyển vào bên trong nhưng tất cả những gì thuộc về đình người ta mang vào đình bên trong. Các ghi chép văn bia nói nhiều đến chuyện dân gian của vùng Kẻ Đơ.
Tại sao lại có ghi chép chuyện dân gian của người chính trong Kẻ mình. Đây cũng là điều độc đáo bởi vì xa xưa có nhiều vùng Kẻ khác nhau. Có vùng Kẻ chuyện dân gian nổi tiếng trở thành dân gian Việt Nam. Nhưng cũng có vùng chỉ lan toả trong khu vực mình. Người kẻ Đơ lưu giữ được tới ngày hôm nay cũng là điều độc đáo.
PV: Những câu chuyện cổ dân gian ở làng Đơ thường kể về những đề tài gì, và theo ông/bà, những câu chuyện này có vai trò như thế nào trong việc giữ gìn mối liên kết cộng đồng và phát huy giá trị văn hóa làng quê?
Nhà Hà Nội học Nguyễn Ngọc Tiến: Cho đến ngày hôm nay vẫn lưu giữ được chuyện dân gian xuất xứ ở vùng này, không nhiều, khoảng 4-6 chuyện. Đầu tiên là về lòng yêu nước yêu quê hương. Ví dụ như khăn thấm máu thờ ở đình Hà Cầu bây giờ cũng là câu chuyện muốn giáo dục các thế hệ sau phải nhớ công ơn của những người đã hi sinh vì nước.
Hoặc xuất xứ người Kẻ Đơ, mặc dù hai người trai gái đó là anh em ruột lấy nhau thì người ở Kẻ Đơ nói riêng và người ở các vùng ền khác trên đất Việt nói chung cũng đều là anh em cả. Thế còn chuyện khác nữa cũng thú vị như chuyện mối quan hệ trên dưới.
Chuyện anh chàng đi bắt ếch không may văng cần câu vướng vào áo của bà chúa và ở đây có 1 sự trả thù. Nhưng kết thúc của câu chuyện đấy thì là dù là ai, ông vua bà chúa hay dân lành thì nên sống hoà thuận đoàn kết với nhau thì xã tắc mới bền vững.
PV: Xin cảm ơn ông đã chia sẻ những câu chuyện quý giá về làng Đơ – một vùng đất truyền thống đậm đà bản sắc văn hóa dân gian. Hy vọng rằng qua cuộc trò chuyện này, các bạn sẽ thêm yêu và hiểu sâu sắc hơn về những giá trị văn hóa đặc sắc của làng quê Việt Nam.