Trong tiếng Anh có một từ tôi thấy khá hay khi chúng ta dùng để diễn tả một số tình huống trong cuộc sống, đó là “common sense”, có nghĩa là: lẽ thường tình. Tức là theo một lẽ thường tình, một điều hợp lý thì nó nên được phép tồn tại.
Hôm nay tôi muốn nói đến một trường hợp “common sense” khi các bạn sử dụng ô tô cá nhân tự lái. Trên nóc của tất cả các ô tô, luôn có một chỗ để bắt các con ốc vít hoặc chỗ có sẵn để lắp phụ kiện nếu bạn chở đồ đạc trên nóc xe. Đặc biệt, với những người ưa thích các hoạt động ngoài trời, bạn có thể lắp vào đó thanh ngang để chở các thiết bị thể thao hoặc những đồ cồng kềnh không thể để vào trong xe được.
Gần đây, có khá nhiều người đặt câu hỏi cho tôi, nếu họ muốn lắp các thiết bị như vậy ở Việt Nam để chở một cái thuyền, chở một ván trượt thì có được phép không và cần phải làm gì? Đây là một câu hỏi tương đối khó trả lời vì chúng ta có khá nhiều quy định liên quan.
Tôi có thể viện dẫn thông tư của Bộ Giao thông Vận tải, Thông tư 39/2024 về tải trọng, khổ giới hạn và về sắp xếp hàng hóa trên phương tiện đường bộ. Nếu đọc kỹ thì đối tượng trong thông tư này chỉ quy định cho các xe thương mại, xe chở hàng hóa hoặc xe chở người.
Khi áp dụng quy định đó, ví dụ như chiều cao đối với các xe có tải trọng dưới 2,5 tấn không vượt quá 2,8 mét tính từ mặt đất lên, thì thực ra rất khó để nói là được sử dụng cho các phương tiện giao thông cá nhân.
Một quy định khác lại nói rằng, các phương tiện không được phép chất hàng hóa vượt quá bao ngoài của xe chở khách (tôi nghĩ “xe chở khách” ở đây là quy định liên quan đến các phương tiện chở khách công cộng chứ không phải phương tiện giao thông cá nhân).
Nhưng ở một nội dung khác lại nói rằng, vật để chở trên xe không được vượt quá 1,1 lần chiều dài của phương tiện. Đó đều là những quy định rất mâu thuẫn với nhau.
Tôi nghĩ, việc tồn tại những tiện ích để chở đồ trên phương tiện và việc tồn tại những nhà cung cấp các phụ kiện như vậy trên thị trường khắp nơi trên thế giới là “common sense”, là một lẽ thường tình. Nó cho thấy xã hội có nhu cầu đó, con người có nhu cầu đó.
Trên thực tế, những nhu cầu như vậy không hoàn toàn gây hại cho an toàn giao thông. Nếu áp dụng một cách máy móc, cơ quan chức năng có thể xử phạt người này hay người khác, điều đó tôi nghĩ cũng cần phải xem xét một cách đầy đủ. Nếu cần thiết, Bộ Xây dựng, Bộ Công an nên có những quy định hợp lý, hợp tình hơn đối với những trường hợp như vậy.
Chúng ta đang sống trong một xã hội đang phát triển, hiện đại và đa dạng, không có lý gì những tiện ích dành cho các phương tiện cá nhân ở các quốc gia khác có thể sử dụng được, mà chúng ta lại không sử dụng được.
Có rất nhiều chức năng, tác dụng của các phương tiện cá nhân mà nếu mọi người thoải mái sử dụng, sử dụng theo đúng quy định của pháp luật, sẽ tạo ra những hiệu quả xã hội tốt hơn. Tôi nghĩ, đó là một thứ cần thiết, một vấn đề mà cơ quan chức năng nên cân nhắc.
Nếu chưa có quy định, thì nên bổ sung và nên bổ sung một cách hợp lý, hợp tình, thay vì ngăn cấm những “lẽ thường tình” như vậy.