Lý giải nội dung trong dự thảo mới, lãnh đạo Vụ Vận tải (Bộ GTVT) cho biết, theo Luật Đường bộ 2008, chỉ có doanh nghiệp, hợp tác xã mới được phép kinh doanh taxi, tuyến cố định, xe buýt, xe chở container và phải có bộ phận quản lý an toàn. Hộ cá thể không được kinh doanh các loại hình này.
Luật Đường bộ 2024 đã cho phép hộ cá thể kinh doanh tuyến cố định, taxi và xe buýt, đồng thời cũng yêu cầu đối tượng này cũng phải có bộ phận an toàn. Đi đôi với quyền lợi, doanh nghiệp và hộ kinh doanh cũng phải có điều kiện, trách nhiệm ngang nhau.
Như vậy, theo Luật mới, sẽ không phân biệt giữa doanh nghiệp, hợp tác xã, hay hộ cá thể, nếu đã kinh doanh vận tải là phải có bộ phận an toàn. Nếu không đảm bảo thì không được phép kinh doanh.
Anh Nguyễn Văn Cảm, tài xế taxi chuyên nghiệp ở Hà Nội ủng hộ quy định mới: “Nếu Bộ đưa ra là tạo điều kiện cho nhiều hộ kinh doanh rảnh rỗi cũng có thể gia nhập theo tốp, theo nhóm để kinh doanh. Nó cũng hợp lý. Như hiện nay chúng tôi kinh doanh cứ vào hợp tác xã cũng gây mất thời gian nhiều. Có những cơ sở rất đông. Khi họ lập công ty yêu cầu tài xế phải đến đấy làm các thủ tục cũng rất mất thì giờ. Bộ mà đưa ra theo từng tốp, từng nhóm để quản lý cũng tốt”.
Anh Cảm cũng phản ánh tình trạng hiện nay “xe tiện chuyến” đang hoạt động ngoài luồng, không ai quản lý, tạo sự cạnh tranh thiếu lành mạnh. Anh mong muốn, khi nới rộng quyền kinh doanh vận tải cho hộ kinh doanh cá thể, cũng cần có biện pháp quản lý hiệu quả:
“Bây giờ xe tiện chuyến rất tràn lan. Ai mua xe về kinh doanh hình thức đó cũng được. Thực tế ngay cả người em của tôi đi xe đó xong, khi tài xế mở cửa xe bị rơi mất túi đồ, trong đó có giấy tờ, quần áo. Nhưng cuối cùng không đòi được vì cũng chả có bằng chứng, căn cứ chuyến xe nên chịu mất. Vì thế, chúng ta cần đưa vào quản lý giám sát dù bất cứ hộ kinh doanh quy mô thế nào, cả về sức khỏe tài xế lẫn đảm bảo an toàn cho hành khách”.
Đồng quan điểm, anh Nguyễn Văn Huy, tài xế xe khách chạy tuyến Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Móng Cái nhận định: Một số hợp tác xã tồn tại chỉ là hình thức, không thực sự giúp ích cho các xã viên là các tài xế.
Anh Huy nêu một ví dụ cụ thể ở Hà Nam: “Ông chủ nhiệm hợp tác xã vận tải ngày xưa có toàn quyền. Ông ấy mở tuyến, mở lốt xe, ví dụ mua xe 29 chỗ mang danh hợp tác xã. Khi chạy ổn định một chút rồi thì ông ấy lại bỏ chạy để bán. Còn chúng tôi muốn xin xe để chạy hay mua 1-2 xe để đưa vào chạy thì phải vào hợp tác xã, người ta vẫn gây phiền nhiễu cho mình”.
Do đó, anh Nguyễn Văn Huy cho rằng, quy định không nhất thiết phải vào hợp tác xã để kinh doanh vận tải khách là phù hợp. Đề cập việc quản lý, đặc biệt là hộ kinh doanh cá thể cũng cần bộ phận theo dõi an toàn giao thông, anh Huy khẳng định, đó không phải là khó khăn quá lớn.
Bởi khi đã kinh doanh vận tải khách thì dù là loại hình nào cũng phải đáp ứng điều kiện, yêu cầu của quy định pháp luật: “Không khó khăn quá đâu. Tại vì tất cả bây giờ đều qua xử lý trên ứng dụng hết. Vì xe giờ đều có camera giám sát hành trình, ghi hình, ghi âm đầy đủ. Tất cả cá nhân đều tuân thủ, kể cả doanh nghiệp nhỏ, hộ cá thể 1 xe -5 xe thì cũng dứt khoát phải theo các quy định thôi”.
Để đảm bảo tính khả thi, với hộ kinh doanh chỉ có một vài xe, chủ hộ kiêm luôn lái xe, dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Đường bộ cho phép trong bộ phận này, chủ hộ được kiêm luôn người điều hành nhưng phải có kinh nghiệm 3 năm hoạt động vận tải.
Trường hợp chủ hộ mới đầu tư mua xe kinh doanh vận tải kiêm luôn chủ xe sẽ không yêu cầu phải có kinh nghiệm. Khi đó, chủ hộ kiêm người điều hành sẽ phải chịu trách nhiệm cao hơn trong hoạt động kinh doanh vận tải.
Theo một số chuyên gia vận tải, việc cho phép hộ cá thể được mở rộng loại hình kinh doanh đảm bảo quyền bình đẳng giữa các doanh nghiệp, cá nhân. Tuy nhiên, với hơn 80% đơn vị vận tải khách có số lượng dưới 5 xe như hiện nay, cần có giải pháp quản lý chặt chẽ, nhất là đảm bảo an toàn giao thông và tính mạng hành khách./.