Nghị định 155 về ngăn chặn xả rác nơi công cộng chưa đi vào cuộc sống

Nghị định 155 của Chính phủ về quy định xử phạt các hành vi vứt tàn thuốc nơi công cộng, xả rác bừa bãi, tiểu tiện không đúng nơi quy định và nhiều hành vi khác có hiệu lực từ ngày 1/2/2017.

Tuy nhiên, qua hơn 1 năm thực hiện, tình trạng xả rác bừa bãi ra môi trường gây mất mỹ quan đô thị, bức tử cống rãnh, ách tắc dòng chảy làm ngập úng trên diện rộng trên địa bàn TPHCM vẫn chưa có nhiều chuyển biến. Không những thế, công tác thu gom, xử lý khiến ngân sách của thành phố đầu tư xử lý rác sinh hoạt ngày càng tăng. 

Điều này cho thấy Nghị định 155 của CP dường như chưa đi vào cuộc sống. 

Rác thải được xả bừa bãi tại Tp.HCM

Tại khu vực công viên Hoàng Văn Thụ, quận Tân Bình, Tp.HCM, cứ tầm khoảng 5 đến 6 giờ chiều lại có nhiều nhóm người đến tụ tập, ăn uống. Sau mỗi cuộc vui, vô số rác thải gồm túi ni lông, hộp nhựa, vỏ chai... bỏ lại thành đống quanh khu vực. Thực trạng này cũng diễn ra ở hầu hết các công viên và nhiều tuyến đường trên địa bàn thành phố. Rác thải còn được nhiều người tiện vứt trên các cây cầu, điểm giao giữa quận này với quận kia.

Ở khu vực chân cầu Thị Nghè 2 trên đường Nguyễn Hữu Cảnh, Bình Thạnh, thời gian gần đây xuất hiện rất nhiều rác sinh hoạt chất đống ven đường và để lâu ngày không thấy ai thu gom, rất mất vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường và làm mất mỹ quan khiến nhiều người dân sinh sống xung quanh không khỏi bất bình:

“Tôi thấy giờ đó bầy nhầy quá trời dơ, bẩn thỉu… Buôn bán làm ăn thì phải chịu thôi. Ngày nào cũng vậy đó, những vũng nước quá dơ.”

Chính quyền các quận, huyện của Tp.HCM đã liên tục thực hiện việc tuyên truyền mọi người bỏ rác đúng nơi quy định, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận lớn người dân thiếu ý thức, tiếp tục bỏ rác không đúng nơi quy định.

Để hạn chế tình trạng này, các cấp cùng các ngành chức năng thành phố đang tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, kết hợp với việc xử phạt...nhằm răn đe những người dân thiếu ý thức. Tuy nhiên, khó khăn là hiện nay các địa phương không đủ nhân lực cũng như vật lực để giám sát, theo dõi và xử phạt. Thêm nữa, các hành vi này thường diễn ra lén lút, tức thì nên rất khó bắt quả tang tại chỗ. Do vậy, để có căn cứ xử lý vi phạm, thành phố đang tiến hành lắp đặt thêm hệ thống camera ở các khu vực công cộng.

Ông Nguyễn Thanh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND Phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân, Tp.HCM cho biết:

"Trên địa bàn phường những điểm mà dân thường hay vứt rác thì UBND lắp đặt các camera để bảo vệ công tác môi trường. Khi mà có lắp đặt camera thì những trường hợp bỏ rác hoặc tiểu sai qui định thì mình mới có cơ sở pháp lý để xử phạt hành chính.”

Người dân thiếu ý thức vứt xả rác thải xuống kênh gây ô nhiễm môi trường tại Tp.HCM

Theo Điều 20 Nghị định 155 ngày 18/11/2016 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẫu và tàn thuốc lá không đúng nơi quy định, hành vi vệ sinh cá nhân không đúng nơi quy định, hành vi vứt rác thải sinh hoạt trên vỉa hè, đường phố có khung phạt tiền từ 500.000 - 7.000.000 đồng. Các vi phạm nêu trên là hành vi xảy ra mang tính tức thời. Đối tượng vi phạm chủ yếu là người dân, khách vãng lai, mức phạt tiền thuộc trường hợp phải lập biên bản hành chính và ban hành quyết định xử phạt theo khoản 1 Điều 56 Luật Xử lý vi phạm hành chính. Trong khi đó, lực lượng phát hiện vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường phần lớn không có thẩm quyền tạm giữ giấy tờ tùy thân của người vi phạm nên việc xử lý hành vi vi phạm rất khó thực hiện.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia Tp.HCM cho rằng; Để loại bỏ hành vi vứt rác bừa bãi của người dân, cơ quan có thẩm quyền cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, cho người dân nhận thức rõ được hậu quả của việc vứt rác bừa bãi, mức độ nghiêm trọng của hành vi đối với môi trường, cũng như những hậu quả con người phải chịu khi môi trường bị xâm phạm. Đồng thời cần ban hành các quy định cụ thể về hình thức, phương pháp kiểm soát, phát hiện, xử lý vi phạm nhằm giúp chủ thể có thẩm quyền dễ dàng hơn trong công tác quản lý. Cùng với đó là vận động nhân dân tham gia quay phim, chụp ảnh hành vi vi phạm xả rác không đúng nơi quy định của người dân để gửi tới đơn vị có trách nhiệm xử phạt, có như vậy Luật mới có thể đi vào cuộc sống.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết:

"Như vậy thì chúng ta thấy rằng qui định, chế tài xử phạt đối với những hành vi vi phạm vệ sinh nơi công cộng đủ sức răn đe. Vấn đề là chúng ta áp dụng như thế nào để chúng ta ngăn chặn hành vi đổ rác thải bừa bãi sai qui định".

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Tp.HCM, hiện nay, mỗi ngày, trên địa bàn thành phố phát sinh 8.900 tấn rác thải sinh hoạt và dự báo đến năm 2020 có khoảng 11.000 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày, riêng khu vực công cộng chiếm đến 2.300 tấn. Nếu lượng rác này không được tổ chức thu gom, xử lý sẽ dẫn đến tình trạng ô nhiễm, rác trôi xuống cống gây tắc nghẽn dòng chảy, ngập nước. 

Thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục chủ trì, phối hợp với các đoàn thể, chính quyền cơ sở tổ chức nhiều đợt tuyên truyền về ý thức bảo vệ môi trường, bỏ rác đúng nơi quy định cho người dân. Đồng thời, tổ chức tập huấn, phổ biến các quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; trong đó có hành vi xả rác nơi công cộng cho hệ thống chính quyền các quận - huyện, phường - xã.

Các chuyên gia môi trường và các luật gia cho rằng: Để Nghị định 155 của Chính phủ đi vào cuộc sống, trước hết chính quyền các cấp của thành phố cần quy hoạch nơi thu gom rác thải hợp lý, đảm bảo vệ sinh và thuận tiện cho người dân. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm những cá nhân, đơn vị, doanh nghiệp có hành vi vi phạm, đặc biệt là đối với những hành vi cố ý xả các loại chất thải độc hại ra môi trường.