Vực dậy xe buýt: Cần hướng đi mới, bài bản

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Theo nhiều doanh nghiệp vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt tại TP.HCM, kể từ khi được phép hoạt động trở lại từ tháng 10/2021, lượng khách giảm mạnh.

Dù doanh nghiệp đã thực hiện đầy đủ các biện pháp an toàn phòng chống dịch bệnh nhưng người dân vẫn chưa mặn mà chọn phương tiện này để di chuyển. Nay doanh nghiệp lại tiếp tục chồng khó do giá xăng dầu tăng liên tục thời gian qua.

"Giá xăng dầu bây giờ tăng khoảng 25% nên bây giờ ảnh hưởng rất lớn đến đơn vị, do lượng khách hiện tại là không có nên không thể bù dắp chi phí hoạt động cho mỗi chuyến xe hằng ngày được".

"Số lượng hành khách ngày càng giảm mà xăng ngày càng tăng tì chạy bây giờ không sống nổi".

"Hồi đó mỗi chuyến cũng cỡ hai mươi mấy người. Bây giờ thì ít rồi. Tại vì do dịch nên người ta cũng hạn chế đi lại".

"Xuất bến thì cũng được 2, 3 khách. Giảm nhiều, so với trước dịch thì giảm 7 phần".

Nói về hoạt động xe buýt, ông Võ Khánh Hưng - Phó giám đốc Sở Giao thông vận tải TP.HCM cho biết thêm: năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, sản lượng hành khách đi xe buýt chỉ đạt 53 triệu lượt, giảm gần 60% so với năm 2020. Nguồn thu giảm, trong khi kinh phí trợ giá không được thanh toán do xe buýt bị giảm chuyến hoặc tạm ngưng, khiến nhiều doanh nghiệp rất khó khăn.

"Đối với kinh phí trợ giá của năm 2021 sẽ dư, do có nhiều tháng chúng ta không hoạt động và như vậy chúng ta tạm trả lại cho thành phố. Tức là chúng ta không thực hiện sẽ không nghiệm thu, thanh toán. Bên cạnh đó, với những tháng chúng ta vẫn hoạt động nhưng lượng hành khách bình quân không quá 50%. Đơn vị vận tải sẽ rất khó khăn hay nói cụ thể là sẽ bị lỗ”.

Trước thực tế trên, ông Hà Lê Ân - Phó giám đốc Trung tâm quản lý giao thông công cộng TP.HCM cho biết, để góp phần hỗ trợ doanh nghiệp vận tải xe buýt dần khôi phục, trung tâm đã tăng chuyến xe đang chạy và mở lại các tuyến tạm ngừng.

“Để phục vụ việc tăng số chuyến thì trung tâm cũng có phương án tăng chuyến gửi Sở Giao thông vận tải thành phố. Trong đó, trung tâm tập trung tăng số chuyến cho các tuyến trục, đặc biệt là các tuyến trục đi qua các trường học, đại học, khu công nghiệp, kí túc xá. Đồng thời tổ chức theo dõi thường xuyên số người đi xe buýt này. Việc tăng chuyến này góp phần giúp doanh nghiệp ổn định hơn sau thời gian dài vì đại dịch”.

Đến nay, 90/90 tuyến xe buýt có trợ giá và 14/36 tuyến xe buýt không trợ giá tại TP.HCM đã được hoạt động trở lại. Sản lượng hành khách xe buýt cũng có dấu hiệu phục hồi, sau khi học sinh, sinh viên đến trường học trực tiếp. Bạn Lê Thị Cẩm Tú – sinh viên trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn chia sẻ:

“Xe mở lại thì rất thiết thực đối với cá nhân em. Bởi em di chuyển chủ yếu bằng xe buýt, từ chỗ trọ đến trường em phải bắt 2 chuyến xe buýt nên việc xe buýt mở lại phục vụ việc di chuyển của em rất thuận lợi”.

Năm 2022, TP.HCM đặt mục tiêu lượng khách đi xe buýt đạt 232 triệu lượt. Tuy nhiên, dự báo năm nay, ngành vận tải khách công cộng bằng xe buýt sẽ tiếp tục đối mặt khó khăn.

Nguyên nhân do biến động về tinh hình kinh tế - chính trị khu vực; dịch COVID-19 kéo dài; việc sử dụng phương tiện cá nhân tiếp tục tăng; hạ tầng giao thông chưa đồng bộ; bất cập trong quản lý điều hành của các doanh nghiệp. Ông Võ Khánh Hưng cho hay, Sở Giao thông vận tải thành phố sẽ triển khai nhiều giải pháp để vực dậy xe buýt trong năm nay.

"Đối với ngành giao thông vận tải TP.HCM cũng đề ra nhiều đề án, chương trình để nâng chất lượng hoạt động của vận tải hành khách công cộng.

Cụ thể là đề án phát triển vận tải hành khách công cộng gắn với hạn chế xe cá nhân. Bên cạnh đó, chúng tôi đưa vào bằng các giải pháp. Thứ nhất là về công tác tổ chức đấu thầu dịch vụ này, để nâng cao chất lượng phục vụ. Thứ hai, chúng tôi đưa vào các loại hình đa dạng để hỗ trợ vận chuyển bằng xe buýt.

Đó là các loại hình như xe buýt điện, buýt sông, xe đạp. Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành, triển khai vé điển tử, tổ chức các lớp đào tạo nghiệp vụ, tiếp tục thực hiện các dự án đầu tư để góp phần phát triển hạ tầng của lĩnh vực xe buýt".

Ngoài ra, trong tương lai, Sở GTVT đề xuất Thành phố chủ trương đầu tư dự án kết nối xe buýt với Metro số 1. Đây được xem là một loạt các giải pháp nhằm sớm đồng bộ hạ tầng và đưa hoạt động vận tải khách công cộng đạt hiệu quả hơn thời gian tới.

Lĩnh vực vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt đã chịu khó khăn trong nhiều năm qua. Sản lượng liên tục giảm qua các năm. Lại thêm tác động của dịch Covid-19 càng khó khăn hơn. Trong tình hình mới, nếu không có những chính sách bài bản, giải pháp mới đột phá thì hoạt động xe buýt nói riêng và vận tải khách công cộng nói chung vẫn lâm vào bế tắc.

Đây cũng là nội dung của bài bình luận: “Vực dậy xe buýt: Cần hướng đi mới, bài bản”, của nhà báo Bùi Trọng Điển – Phó Giám đốc Kênh VOVGT.

Câu chuyện làm gì và làm như thế nào để khách đi xe buýt ngày càng nhiều, càng đông luôn được chính quyền thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và nhiều địa phương trong cả nước đặt ra để quan tâm giải quyết.

Vì mấu chốt là muốn phát triển lên đô thị văn minh, hiện đại dứt khoát người sử dụng phương tiện công cộng trong đó có xe buýt phải nhiều hơn phương tiện cá nhân. Làm được điều này mới giải quyết bài toán quá tải về hạ tầng ở hầu hết các đô thị của nước ta hiện nay.

Năm ngoái, do hậu quả của dịch COVID-19 kéo dài, mọi hoạt động đều bị ngưng trệ, vận tải xe buýt vì thế cũng tê liệt hoàn toàn. Vài tháng gần đây, khi cả nước mở cửa, sống thích ứng, an toàn có kiểm soát dịch bệnh, hoạt động xe buýt mới hồi sinh.

Tại TP.HCM đáng mừng là khách đi xe buýt đạt 180 ngàn lượt mỗi ngày, tăng 5% so với năm trước. Sắp tới đây khi các trường ĐH dạy trực tiếp; các hoạt động du lịch, dịch vụ hàng không quốc tể được nối lại, số người sử dụng xe buýt chắc chắn sẽ tăng lên.

Vấn đề lúc này là những yếu kém, tồn tại của hệ thống phương tiện giao thông công cộng, nhất là xe buýt nhiều năm qua cần được khắc phục, chỉnh sửa để hấp dẫn người đi xe trong thời gian tới. Trong đó việc đường sá chật hẹp; tính kết nối không đồng bộ; hệ thống bến, trạm chờ bị xuống cấp là những nguyên nhân khách  quan kéo chậm sự phát triển của xe buýt.

Nhưng nhìn sâu vào bên trong thì việc chậm cải cách ngay nội tại ngành xe buýt là những rào cản rất đáng kể để ngăn bước hành khách bước lên xe. Do được trợ giá,trợ cước, nhiều hợp tác xã không chịu đầu tư nâng cấp phương tiện. Nhiều xe xuống cấp, xả khói đen mù mịt ra môi trường.

Trên xe thì không được vệ sinh, ngăn nắp; ghế ngồi thì xộc xệch. Đó là chưa kể, thái độ hành xử của một số tài xế, nhân viên phục vụ không thân thiện. Nạn phóng nhanh, vượt ẩu, giành đường vẫn còn xảy ra. Tính an toàn, đúng giờ, đúng lộ trình nhiều lúc không được đảm bảo.

Đây là những thực tế nhức nhối nhiều năm qua, khiến hành khách thiếu thiện cảm và không mặn mà sử dụng phương tiện này khi di chuyển.

Hiện nay, Hà Nội, TP.HCM đều có đề án phát triển xe buýt với số tiền đầu tư cũng như nhân lực vật lực lên đến cả ngàn tỷ đồng.

Mục tiêu là tăng số người sử dụng phương tiện công cộng; để đường sá bớt chật hẹp, ùn tắc kéo dài do sử dụng phương tiện cá nhân quá nhiều. Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang thí điểm sử dụng xe buýt điện, cho thuê xe đạp; phát triển cả buýt đường sông nhằm đa dạng hóa hình thức loại hình vận tải này.

Đây là hướng đi đúng, cần phát huy trong bối cảnh kinh tế -xã hội của cả nước mới hồi phục sau đại dịch. Do vậy, lúc này ngành giao thông vận tải các địa phương cần xác định những công việc cụ thể, trước mắt để giải quyết, trong đó nhất là các nút thắt kể trên.

Đồng thời hoạch định các chiến lược dài hơi cho xe buýt phát triển. Trong đó có việc mở mang đường sá, trạm chờ để kết nối hệ thống xe buýt với các loại hình vận tải công cộng khác như metro, đường sắt, đường hàng không.

Các hợp tác xã, các chủ xe buýt cũng phải không ngừng cải tiến cung cách phục vụ theo hướng tôn trọng, quan tâm đến hành khách nhiều hơn. Để mỗi khi lên xe buýt, hành khách không đơn thuần chỉ là di chuyển mà còn là sự trải nghiệm các giá trị văn hóa, lịch sử, con người ở mỗi chặng, tuyến đã qua.

Với mỗi người dân đô thị, vì đường thông, hè thoáng, vì sự phát triển của thành phố nơi mình đang sống, chấp nhận từ bỏ phương tiện cá nhân để sử dụng phương tiện công cộng, trong đó có xe buýt ngày càng có nhiều người lựa chọn và chấp nhận.

Các cấp, các ngành cần thực hiện cho được các hướng đi mới để người dân đi xe buýt nhiều hơn trong thời gian tới.