Tăng tuổi nghỉ hưu theo ngành nghề: Có phải là giải pháp tối ưu?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Nâng tuổi nghỉ hưu của người lao động lên sớm hoặc muộn 5 năm, đây là dự thảo dự kiến áp dụng vào năn 2021 của Bộ Luật lao động sửa đổi. Vấn đề tăng hay không tăng vẫn đang vấp phải nhiều tranh cãi, chưa nhận được sự đồng thuận của tất cả người lao động.

Theo dự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi trình Quốc Hội dự kiến tăng dần tuổi nghỉ hưu của nam từ 60 lên 62 tuổi, nữ từ 55 lên 60 tuổi, nhằm tạo điều kiện cho người lao động cống hiến và giảm áp lực chi trả bảo hiểm.

Tuy nhiên, còn nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề này, trong đó đa phần người lao động chưa thực sự đồng tình về việc tăng tuổi lao động.

"Đối với những công việc nặng nhọc mà tăng tuổi nghỉ hưu, sức khỏe của người Việt Nam mình đâu như người nước ngoài. Khoảng 60 là thấy sức khỏe yếu làm đâu nổi nữa. Đặc thù của nghề tài xế là như vậy. Những người lớn tuổi quá thì tốc độ xử lý của họ đâu như trai trẻ, làm sao mà có thể đảm bảo tính mạng của người phía sau mình được".

"Ví dụ như nghề nhà giáo, 60 là vừa. Với lại những người trẻ không có việc mà làm, mình già rồi làm chất lượng không có. Tùy theo ngành nghề, có người người ta còn muốn làm nhiều nữa, vì người ta ngồi khỏe, công việc họ ít mất sức".

"Về luật lao động về tăng tuổi nghỉ hưu, bên ngành hướng dẫn viên du lịch thì không ảnh hưởng nhiều. Bởi vì người ta nói nghề hướng dẫn là nghề không có tuổi".

Có thể nói, nguyên nhân của đại đa số người dân không đồng thuận với dự thảo nâng tuổi nghỉ hưu chủ yếu tác động trực tiếp đến 2 nhóm đối tượng là lao động trực tiếp tại các công xưởng, nhà máy và khối cơ quan xí nghiệp, văn phòng nhà nước; rất ít lao động trí thức cao, nghiên cứu khoa học là có nhu cầu làm thêm sau tuổi nghỉ hưu.

Vì vậy, theo bà Trần Thanh Hà - Chủ tịch Liên Đoàn Lao Động quận 8, việc tăng tuổi nghỉ hưu, tuy là xu hướng tất yếu cùng với các nước trên thế giới, nhưng có tác động rất lớn đến đời sống của người dân nên cần được xem xét kỹ lưỡng.

"Đa phần người lao động đến tuổi như thế thì họ cũng không thể nào tiếp tục được công việc. Theo xu hướng thế giới cũng như các nước thì bắt buộc phải tính toán đến việc tăng tuổi hưu. Nhưng nếu mà tăng thì chỉ là tăng ở các đối tượng trí thức và gián tiếp là chủ yếu. Chứ còn với lao động trực tiếp thì việc tăng tuổi hưu sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người lao động".

Đồng tình với bà Trần Thanh Hà, Bà Trần Thị Huyền Thanh - Phó Chủ Tịch Hội Liên Hiệp Phụ Nữ Tp.HCM cho rằng, việc tăng tuổi nghỉ hưu là cần thiết, do qua đánh giá thời gian qua tuổi thọ của người Việt Nam được tăng lên, nhu cầu lao động thêm sẽ góp phần cân bằng giới, tạo thêm lao động trong tương lai. Song, cũng phải cân nhắc một cách hợp lý, khoa học và toàn diện và thực hiện ở lộ trình chậm hơn để tránh gây sốc cho người lao động. Đặc biệt, chỉ tỉnh riêng trên địa bàn Tp.HCM, có tới 70% các lao động nữ phải làm việc trực tiếp tại các công xưởng, nhà máy độc hại tại 22 khu công nghiệp.

"Việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu không phải là một vấn đề mới. Hội Liên hiệp Phụ nữ cho rằng việc điều chỉnh này cần thiết, nếu được xem xét đầy đủ toàn diện về nhóm ngành nghề lao động, khu vực lao động và độ tuổi lao động. Nói rằng tăng tuổi nghỉ hưu là tăng cơ hội cho mình, rõ ràng có. Nhưng chỉ với những lao động gián tiếp, chứ với lao động trực tiếp làm theo tay chân thì phải có một góc nhìn khác nữa".

Còn theo ông Huỳnh Phát Đạt - Chủ tịch Công đoàn Công ty Sanofi Aventis, bên cạnh những băn khoăn về điều kiện sức khỏe, ngành nghề, môi trường lao động, nếu tăng thêm có đảm bảo được năng suất công việc hoặc có còn đủ nhiệt huyết với nghề để tiếp tục làm việc thì việc đảm bảo quyền lợi chính đáng, chế độ bảo hiểm xã hội của người lao động hiện nay. Sau khi áp dụng, mức tăng tuổi nghỉ hưu phải tính toán như thế nào phù hợp với công sức lao động bỏ ra.

"Tăng về tuổi nghỉ hưu, các vị đại biểu phải hết sức quan tâm và lắng nghe tâm tư của người lao động. Nên trực tiếp đi xuống sâu sát với người lao động, để thấy người ta tăng giờ làm và cuộc sống của họ như thế nào, không có điều kiện để tiếp tục học để nâng cao trình độ mà phải làm một cách cực lực là đã quằn quại lắm rồi. Do vậy, tôi đề nghị, tăng cái này thì phải tăng thu nhập thế nào, lũy tuyến ra sao, để người lao động có thể bù đắp lại sức lao động của mình".

Có phải là giải pháp tối ưu?

Chỉ còn hai năm nữa việc tăng tuổi nghỉ hưu cho người lao động dự kiến sẽ áp dụng. Tuy nhiên, do đây được xem là một đề xuất thay đổi chính sách, sẽ có tác động lớn đến kinh tế - xã hội và tác động về giới, cần cân nhắc thận trọng trước khi chính thức ban hành vào thực tế. 

Nâng tuổi nghỉ hưu, tuy không mới nhưng luôn nóng hỏi tại các cuộc hội thảo, các diễn đàn dư luận. Không thể phủ nhận, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là cần thiết. Nhờ cơ sở y tế ngày càng phát triển, tuổi thọ và sức khỏe của con người sẽ được đảm bảo. Đất nước thêm đội ngũ lao động có kinh nghiệm dày dặn và trình độ cao. Tuy nhiên, việc áp dụng này cần được chậm lại, bởi thời điểm này chưa phải là phương án phù hợp với đại đa số người lao động.

Thứ nhất, mong muốn của đa số người lao động ở các ngành nghề là được nghỉ hưu đúng thời điểm như quy định hiện này. Nhất là, lao động nữ chiếm đến 70% nhóm lao động trực tiếp trong môi trường độc hại. Với các ngành nghề đặc thù như dệt may, giày da, sản xuất đông lạnh…; trong khi máy móc, thiết bị hiện đại trong nước còn hạn chế, chủ yếu là lao động thủ công, nên họ phải đứng, ngồi liên tục nhiều giờ trong môi trường ô nhiễm, độc hại; trong khi lao động nữ phải giữ nhiều vai trò trong xã hội.

Không chỉ công nhân, ngay cả với ngành nghề như giáo viên mầm non, tài xế, bác sĩ, diễn viên múa, xiếc… nâng tuổi nghỉ hưu sẽ ảnh hưởng rất nhiều nên năng suất làm việc. Vì vậy, việc tăng tuổi nghỉ hưu phải dựa vào ngành nghề, chứ không phải chỉ đơn thuần dựa trên căn cứ về giới.

Thứ hai, việc tăng tuổi nghỉ hưu chỉ phù hợp trong thời kỳ cơ cấu "dân số vàng" kết thúc. Dù tuổi thọ người Việt có tăng so với những năm về trước, song số người nhu cầu được tăng thêm thời gian cống hiến rất ít.

Bởi, tuổi người lao động càng già thì năng suất lao động càng giảm và không mấy mặn mà với việc làm việc. Cùng đó, nếu một số người không thích nghỉ được hoặc sức khỏe không đảm bảo cũng sẽ phải nghỉ sớm, làm tăng trợ cấp thất nghiệp.

Đặc biệt, ảnh hưởng lớn với cơ hội việc làm cho lao động người trẻ năng động và sáng tạo; trong khi đó, lao động trong đơn vị hành chính sự nghiệp đang dư thừa. Nếu không có một cơ chế đánh giá năng lực cán bộ tốt, tăng tuổi nghỉ hưu có thể gia tăng gánh nặng cho khu vực nhà nước.

Vô hình chung, thay vì giảm áp lực cho bảo hiểm xã hội, ngược lại tạo sức ỳ lớn trong bộ máy quản lý kém hiệu quả, thậm chí tham nhũng trong cán bộ; mất cân đối trong lao động, vì tình trạng người trẻ phải thất nghiệp hiện đang gia tăng.

Thứ ba, cần nghiên cứu và làm rõ ràng trước, việc tiền lương hưu, cũng như chế độ bảo hiểm và các quyền lợi khác cho người lao động khi tăng tuổi nghỉ hưu. Vì thực tế chế độ bảo hiểm của người lao động hiện nay vốn đã rất thấp, còn bị vắt kiệt sức để tăng ca. Do đó, việc điều chỉnh tuổi hưu phải đồng bộ với quy định của Luật bảo hiểm xã hội, để bảo đảm an sinh cho người lao động.