Sạt lở kè sông Hồng và cuộc chiến với ‘cát tặc’ (Kỳ 2): Đường đi của cát và sự bất nhất của chính quyền

Nghe nội dung chi tiết tại đây: 

Nếu lên ghe theo chân dân chài lưới, đi dọc bờ sông địa phận xã Vân Phúc, huyện Phúc Thọ, Tp.Hà Nội, đến địa điểm giáp ranh với xã Xuân Đình, có thể dễ dàng nhận thấy một bãi tập kết trung chuyển vật liệu xây dựng đang hoạt động với máy cẩu, máy xúc, dây chuyền vận chuyển cát từ dưới sông lên bờ.

Theo xác nhận của ông Bùi Văn Khóa, Chủ tịch UBND xã Vân Phúc, đây là bến bãi do bà Hoàng Thị Huyền quản lý. Điều bất ngờ là theo quy định của thành phố, bến bãi này chưa được gia hạn giấy phép hoạt động và bị buộc phải đóng cửa.

Tuy nhiên, vị Chủ tịch xã vẫn có cách giải thích cho hoạt động trái phép này: 'Cái này bà ấy xin trong hết tháng 10, bán hết chỗ dở, chúng tôi bố trí cho bà ấy bán nốt cát rồi cấm luôn. Đợt trước chúng tôi đã cấm từ đầu năm, có cho bán đâu. Vừa rồi xã có hợp đồng với chủ bến, mỗi xã phải tích trữ hợp đồng 200 khối cát sỏi để phòng chống lụt bão. Nếu xảy ra lụt bão thì xã có thể lấy số cát đấy để chống lụt bão'.

Trong khi đó, trên địa bàn xã Sen Phương, huyện Phúc Thọ, có 3 bãi tập kết vật liệu xây dựng thì 2 trong số đó do ông Đoàn Văn Cường và ông Nguyễn Văn Bình quản lý bị UBND TP Hà Nội, Sở NN&PTNN Hà Nội liên tục ban hành quyết định áp dụng biện pháp khắc phục vi phạm, cưỡng chế buộc tháo dỡ toàn bộ công trình xây dựng trái phép, thu dọn vật liệu, dụng cụ, chất thải ra khỏi phạm vi bảo vệ đê điều.

Ông Nguyễn Văn Tín, Chủ tịch UBND xã Sen Phương chia sẻ, việc xử lý các bến bãi, đích đến trên đường đi của cát đang bị lúng túng bởi ảnh hưởng lớn tới kinh tế địa phương. Trong khi thẩm quyền cấp phép đã chuyển từ xã lên huyện, và tới nay là lên cấp thành phố: 'Chúng tôi cũng đã đề xuất việc này có từ lâu đời rồi, là nguồn thu nhập chính, nhân dân cũng đang đặt vấn đề là nếu không có bến bãi thì cũng không biết mua vật liệu ở đâu để xây dựng nông thôn mới. Nên chúng tôi cũng đang đặt vấn đề ở trên để cho phép hoạt động'.

Thống kê của Chi cục Phòng chống thiên tai Hà Nội, trên địa bàn huyện Phúc Thọ có 6 bến bãi tập kết, trung chuyển vật liệu xây dựng cách chân đê từ 5 mét đến 200 mét, tất cả đều chưa được gia hạn giấy phép hoạt động.

Ông Phạm Quang Đông, Phó Chi Cục trưởng Chi cục phòng chống thiên tai Hà Nội nhấn mạnh: 'Việc neo đậu trái phép vào công trình đê điều là hành vi vi phạm luật đê điều. Kết hợp với nó là hoạt động vận chuyển cát từ các phương tiện vận tải thủy lên bờ và tập kết trên bãi sông không được cấp có thẩm quyền cho phép là vi phạm về đê điều. Việc này thành phố cũng đã có quyết định cưỡng chế, giao cho UBND huyện Phúc Thọ thực hiện nhiệm vụ. Tuy nhiên đến nay việc xử lý triệt để cũng chưa được huyện xử lý theo quy định cưỡng chế'.

Theo ông Nguyễn Đình Sơn, Phó Chủ tịch UBND huyện Phúc Thọ, riêng hai bến bãi “chây ì” trong việc khắc phục vi phạm, huyện đã cung cấp toàn bộ hồ sơ nguồn gốc đất đai, quá trình hoạt động cho Thanh tra thành phố Hà Nội làm việc. Trong thời gian chờ kết luận, huyện yêu cầu đình chỉ hoạt động tất cả bến bãi không đủ điều kiện hoạt động.

'Quan điểm chỉ đạo của huyện là yêu cầu dừng lại tất, cũng giao trách nhiệm cấp xã chính quyền địa phương, hạt quản lý đê điều, phòng quản lý đô thị, phòng kinh tế tăng cường giám sát, nếu phát hiện phải báo cáo, xử lý tịch thu phương tiện theo đúng quy định pháp luật',  ông Nguyễn Đình Sơn nói.

Về hướng giải quyết dứt điểm hiện tượng các bến bãi quá hạn giấy phép hoạt động nhưng vẫn hoạt động, ngày 8/10/2021, UBND huyện Phúc Thọ đã mời Sở TNMT về để cho ý kiến giải đáp, hướng dẫn trình tự, thủ tục cho thuê đất và dự kiến, việc này sẽ được thực hiện theo hình thức đấu thầu. Như vậy, trong khi các giải pháp căn cơ, bền vững chưa được thực hiện, thì quy định của thành phố, chỉ đạo của huyện đang có độ vênh so với thực tiễn bến bãi ven sông do cấp xã giám sát.

Về vấn đề này, Thiếu tá Hà Trọng Hoan, Đội trưởng Đội CSGT đường thủy số 1, Phòng CSGT Công an TP.Hà Nội khẳng định: 'Trách nhiệm, quan hệ phối hợp đấu tranh xử lý việc tập kết bến bãi kinh doanh cát sỏi trên lòng sông địa bàn thành phố thì các đơn vị đã chủ động làm việc với các địa phương có giải pháp xử lý triệt để các tình trạng tập kết bến bãi, đặc biệt là nơi không có giấy phép để có hình thức xử lý. Cần khẳng định việc này phải có sự vào cuộc của cả chính quyền địa phương, không riêng gì lực lượng công an'.

Thống kê mới nhất của Phòng Cảnh sát môi trường, Công an Tp.Hà Nội cho thấy, thành phố vẫn còn 150 bãi tập kết trung chuyển vật liệu xây dựng hoạt động không phép, sai phép trên tổng diện tích hơn 90 héc ta đất, nằm ven các sông: Hồng, Đà, Đuống, Công, Cầu.

Việc buông lỏng quản lý của chính quyền địa phương đang là một phần nguyên nhân quan trọng dẫn tới hiện tượng khai thác trộm cát sỏi lòng sông; vi phạm nghiêm trọng về an toàn hệ thống kè phòng hộ ven sông.

Để ngăn chặn hiệu quả, bền vững việc khai thác cát trái phép, Hà Nội cần tuyệt đối không đánh đổi tài nguyên môi trường lấy lợi ích kinh tế. Người dân đang ngày đêm canh giữ, bảo vệ dòng sông Hồng như thế nào?

Ai đang đồng hành cùng họ? Sẽ có trong kỳ cuối cùng của loạt phóng sự này: “Cuộc chiến chưa hồi kết”.