Vì sao bờ kè trăm tỷ mới đưa vào khai thác đã nứt lún?

Tình hình biến đổi khí hậu và thay đổi dòng chảy còn phức tạp, thiên tai còn đe dọa đời sống và sinh kế của hàng nghìn hộ dân, TP Cần Thơ triển khai Dự án Kè sông Cần Thơ - Ứng phó biến đổi khí hậu với mức đầu tư lên đến 1.095 tỷ đồng nhằm chống sạt lở bờ sông, chống lấn chiếm bờ sông và bảo vệ các công trình kiến trúc ven sông.

Thế nhưng, Dự án thi công hoàn thành thành chưa được bao lâu đã xảy ra hiện tượng nứt, lún… làm gia tăng nỗi lo về tính hiệu quả bảo vệ bờ sông Cần Thơ trong thời gian tới. 

Trong tiết trời mưa lớn kèm theo gió mạnh, trên dãy bờ kè sông Cần Thơ đoạn qua xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền la liệt các vật dụng như: bàn, ghế, võng,… Đây là đồ dùng của các hộ dân sống trong khu vực đang khai thác mặt bằng của bờ kè để bán quán cà phê. Thế nhưng, mặt bằng của bờ kè thì nứt toát, gạch bung lên và chỗ lồi, chỗ lõm. Những vị trí hư hỏng này thuộc phạm vi của gói thầu số 04 của Dự án Kè sông Cần Thơ - Ứng phó biến đổi khí hậu.

Anh Huỳnh Hữu Thọ - người dân sống tại xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, TP. Cần Thơ cho biết:  “Tôi đoán là bờ kè này bị thiếu cát, dọc kè sông Cần Thơ có nhiều chỗ cũng bị tương tự như thế này. Bây giờ nó sụp thì chỉ còn cách bơm bù cát vào thôi chứ chẳng còn cách nào khác. Phải khắc phục lại, chỗ đó phải móc lên để sửa lại, nếu cứ để như thế thì càng ngày càng lún sâu và hư hại nặng. Phải có biện pháp khắc phục”.

Dự án Kè sông Cần Thơ - Ứng phó biến đổi khí hậu có tổng chiều dài toàn tuyến 5.160m, được chia thành 4 gói thầu thi công. Trong đó, gói thầu số 4 thuộc đoạn kè bảo vệ bờ trái sông Cần Thơ, có chiều dài 1.250m, kéo dài từ chùa Linh Thạnh Tự (phường Lê Bình, quận Cái Răng) đến rạch Ba Láng và từ rạch Ba Láng về huyện Phong Điền. Tổng giá trị toàn gói thầu số 4 là 146 tỷ đồng, hoàn thành vào cuối năm 2023, đến nay xuất hiện tình trạng nứt và lún kéo dài trên hầu hết phần vỉa hè đoạn từ rạch Ba Láng về huyện Phong Điền (hơn 400m).

Chung Dự án này, đầu tháng 5, tại gói thầu số 1 (đoạn qua phường An Bình, quận Ninh Kiều) cũng ghi nhận các vết nứt trên vỉa hè. Vị trí xảy ra vết nứt này có chiều cao lớp cát đắp 2m, nằm trên nền đất yếu thuộc khu vực đã từng xảy ra sạt lở vào năm 2020 và 2021.

Trong số 4 gói thầu thi công Dự án Kè sông Cần Thơ - Ứng phó biến đổi khí hậu thì đã có 2 gói (số 1 và số 4) vướng phải hiện tượng nứt, lún. Lý giải về nguyên nhân, ông Lê Minh Cường - Giám đốc Ban Quản lý dự án và đầu tư xây dựng thành phố Cần Thơ (chủ đầu tư Dự án) cho biết: "Dự án Kè này có 02 phần, gồm: bê tông cốt thép và công viên sau kè. Phần bê tông cốt thép chúng tôi thi công trên nền móng cọc, phần này đã hoàn tất 2 năm và chúng tôi theo dõi thì ổn định.

Còn phần công viên sau kè và vỉa hè để cho xe máy và người đi bộ lưu thông thì được đắp trên nền đất yếu nên hiện tại nó đang bị lệch. Nếu xử lý lún theo tính toán thì nó quá tốn kém nên chúng tôi quyết định để cho nó lún tự nhiên nên hình thành vết nứt dọc. Ở TP.Cần Thơ và cả ĐBSCL thì các công viên sau kè nếu chờ lún theo thời gian đều phải chấp nhận hiện tượng này, chỉ có điều, nơi nào đất yếu quá thì nó lún nhanh hơn."

Theo thiết kế thì nhiều công trình xây dựng được phép chờ theo dõi lún trong quá trình gia tải, giai đoạn này là để ổn định nền đất đắp, đảm bảo chất lượng cho công trình. Tuy nhiên, thay vì để chờ lún nhằm xử lý và gia tải dứt điểm mới tiếp tục thi công “nốt” công trình thì Dự án Kè sông Cần Thơ lại chọn phương án “vừa chờ lún vừa khai thác”.

Về cơ bản, gói thầu số 4 – Dự án Kè sông Cần Thơ đã giải tỏa mặt bằng và “bỏ xa” cụm dân cư, việc nứt lún công trình không ảnh hưởng đến sinh kế và quyền lợi của các hộ dân. Nhưng về mặt chất lượng đòi hỏi phải có phương án gia cố và khắc phục triệt để nhằm đảm bảo tính hiệu quả khi đưa Dự án vào khai thác.

Ông Lê Minh Cường - Giám đốc Ban Quản lý dự án và đầu tư xây dựng thành phố Cần Thơ cho biết phương án khắc phục: "Hiện nay chúng tôi vẫn đang thi công, chúng tôi sẽ cạy gạch lên để đắp cát thêm. Khi hết thời gian thi công, trong quá trình bảo hành 1 năm nếu có lún nữa sẽ sửa lại lần nữa trước khi bàn giao cho địa phương. Sau khi bàn giao cho địa phương thì vài ba năm phải duy tu 1 lần, sau một thời gian sẽ hết. Nhà thầu đã thi công đúng với thiết kế được duyệt."

Toàn Dự án Kè sông Cần Thơ chỉ dài 5,1km, bao gồm cả bờ phải và bờ trái sông Cần Thơ nhưng tổng mức đầu tư hơn lên đến 1.095 tỷ đồng từ vốn ODA do Cơ quan Phát triển Pháp tài trợ một phần và vốn đối ứng của TP Cần Thơ. Dự án này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo vệ bờ sông tránh sạt lở, duy trì sinh kế và tính ổn định tại các tuyến dân cư sống dọc con sông này.

Hiện tại dự án đã hoàn thành khoảng 93% giá trị công trình và đơn vị thi công đang nỗ lực để khắc phục các sự cố nhằm đảm bảo tiến độ. Điều quan trọng là chất lượng công trình phải được đặt lên hàng đầu để đảm bảo tính bền vững, hiệu quả, tránh lãng phí khi đưa Dự án quan trọng vào khai thác.