Hà Nội
TP Hồ Chí Minh
Mekong
Duyên Hải
Chương trình đã phát sóng
Hà Nội
TP Hồ Chí Minh
Mekong
Duyên Hải
Chương trình đã phát sóng
PV: Thưa ông, theo ông, bản Tuyên ngôn Độc lập 1945 có giá trị pháp lý ra sao đối với sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa?
PGS.TS Đinh Ngọc Vượng: Bản Tuyên ngôn Độc lập chính là bản pháp lý đầu tiên của nhà nước mới của chúng ta. Bởi vì bản tuyên ngôn này đã khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Khi chúng ta đã khẳng định như vậy là chúng ta hoàn toàn là một quốc gia có chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và chúng ta xứng đáng được hưởng nền độc lập. Nền độc lập này, về cơ sở pháp lý quốc tế thì chúng tôi cũng muốn nhấn mạnh là chúng ta đã trở thành một nước hoàn toàn có chủ quyền.
Khái niệm chủ quyền đối với mỗi một nhà nước, đó là quyền của quốc gia trong việc quyết định những vấn đề về đối nội và đối ngoại. Tức là chúng ta hoàn toàn là chủ động, bởi vì trước đây, rất nhiều mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước khác, thì chúng ta không phải là bên ký kết mà chính là thực dân Pháp ký kết.
Cho nên, khi chúng ta khẳng định đây là văn bản pháp lý hết sức quan trọng, nó đặt nền tảng, đánh dấu một bước ngoặt để chúng ta từ một nước thuộc địa trở thành một nước hoàn toàn độc lập, có chủ quyền.
PV: Ông có thể phân tích một vài khía cạnh cho thấy, bản Tuyên ngôn độc lập năm 1945 không chỉ là văn bản chính trị mà còn là lời khẳng định quyền con người?
PGS.TS Đinh Ngọc Vượng: Giá trị pháp lý, đặc biệt là pháp lý quốc tế của bản Tuyên ngôn độc lập ấy, là chúng tôi thấy ở các bình diện sau đây: Bản Tuyên ngôn Độc lập được tuyên bố vào ngày mùng 2/9/1945, tức là trước khi mà Hiến chương của Liên Hợp quốc được thông qua. Mọi người đều biết rằng Hiến chương được thông qua vào ngày 14/10/1945 và sau đó thì có các hội nghị quốc tế khác và đến năm 1948 thì có Tuyên ngôn toàn thế giới về quyền con người.
Có một ý nữa, nguyên văn ở trong tuyên ngôn ấy thì nói là bản tuyên ngôn về nhân quyền và dân quyền của Cách mạng tư sản Pháp năm 1791. Nhưng vấn đề chỗ này, tại sao lại nói là năm 1791, nhưng mà cuộc cách mạng tư sản Pháp giành chiến thắng vào ngày 14/7/1789, và đến ngày 23/7/1789, thì giai cấp tư sản Pháp, sau khi giành được thắng lợi đã công bố một bản tuyên ngôn về các quyền công dân và quyền con người.
Như vậy, bản tuyên ấy được công bố vào ngày 23/8/1789, nhưng mà trong Tuyên ngôn Độc lập thì lại nói là bản tuyên ngôn ấy của Pháp năm 1791. Chỗ này thì tôi muốn nhấn mạnh thêm một điều: Cái đó mới là ý nghĩa sâu sắc của tuyên ngôn. Tại sao không lấy mốc năm 1789, mà lại lấy mốc năm 1791? Là vì bản tuyên ngôn về các quyền công dân và quyền con người thì do Cách mạng tư sản Pháp đã công bố vào ngày 23/8/1789, nhưng đến năm 1791, thì nước Pháp đã thông qua bản Hiến pháp đầu tiên. Bản hiến pháp năm 1791 của Pháp họ đưa toàn bộ, nguyên văn bản tuyên ngôn về quyền công dân và quyền con người thay vào cái chỗ vị trí của lời nói đầu.
Như vậy là từ chỗ bản tuyên ngôn đã trở thành hiến định, tức là được đưa vào hiến pháp và nó trở thành nguyên văn, không thiếu một câu một chữ nào cả. Như vậy là ở đây tính giá trị pháp lý nó cao hơn. Chính vì thế mà trong Tuyên ngôn ngày mùng 2 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ là bản tuyên ngôn về các quyền công dân và quyền con người của Cách mạng Pháp năm 1791, chính là cái ý nghĩa sâu xa ở chỗ đó.
PV: Đặt trong bối cảnh thời điểm năm 1945, văn bản này đã thể hiện tầm nhìn vượt thời đại về quyền con người, về giá trị của tự do cho con người ra sao?
PGS.TS Đinh Ngọc Vượng: Nếu chúng ta đọc rất kỹ bản Tuyên ngôn Độc lập ngày mùng 2/9/1945 thì chúng ta thấy rằng hầu như những ý tưởng về các nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế nó đã được thể hiện rõ ở trong bản tuyên ngôn này. Có thể đây là sự kế thừa, nhưng cũng có thể là xu hướng chung của sự phát triển quan hệ quốc tế và của pháp luật quốc tế.
Ví dụ như những nguyên tắc như là dân tộc tự quyết. Nguyên tắc dân tộc tự quyết thì sau này được chính thức công nhận là một trong 7 nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế. Và bảy nguyên tắc của pháp luật quốc tế đã được ghi nhận rất rõ trong Tuyên ngôn về các nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế, được Đại hội đồng của Liên Quốc thông qua ngày 14/10/1970, tức là kỷ niệm 25 năm ngày thành lập Liên Hợp quốc. Và trong số các nguyên tắc cơ bản ấy, thì nó nổi bật lên một số nguyên tắc đã thể hiện rất rõ ở trong cái tuyên ngôn được đọc ngày mùng 2/9/1945 của chúng ta, đặc biệt là nguyên tắc dân tộc tự quyết.
Giá trị nhân văn, đặc biệt là giá trị Nhà nước tôn trọng, bảo đảm và thúc đẩy quyền con người. Ở đây nó có mấy ý nghĩa như thế này: Một là nó chứng minh bằng bằng thực tế. Thực tế là chúng ta đã ký và phê chuẩn hầu hết các Công ước quốc tế trong lĩnh vực quyền con người. Chẳng hạn như hai công ước quan trọng nhất mà người ta thường nói rằng đây là Bộ luật quốc tế về quyền con người, tức là công ước về các quyền dân sự và chính trị. Công ước về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa.
Sau đó thì chúng ta ký kết Công ước về quyền trẻ em, về cấm phân biệt đối xử đối với phụ nữ… Chúng ta chúng ta đã ký kết rất nhiều các công ước đó và hầu như hầu hết các công ước về lĩnh vực quyền con người là chúng ta đã ký kết và thể hiện trong rất nhiều các văn bản pháp luật của Việt Nam hiện nay và chúng ta đang thực hiện cái đó.
PV: Theo ông, văn bản này đã đặt nền móng cho các giá trị tự do hiện tại như thế nào?
PGS.TS Đinh Ngọc Vượng: Tôi nghĩ rằng giá trị pháp lý của bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 đến nay vẫn giữ nguyên giá trị, bởi vì đây là một bản tuyên ngôn khai sinh ra nhà nước chúng ta, đặt nền móng cho một nhà nước dân chủ nhân dân kiểu mới ở Việt Nam và cũng có thể là theo xu hướng của thời đại, nhưng mà rất nhiều ý tưởng, những nội dung đã được nêu trong tuyên ngôn ấy, về sau này, chính trong pháp luật quốc tế lại thể hiện các cái đó thành các bản tuyên ngôn của Liên Hợp quốc, rồi bản tuyên ngôn về các nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế, rồi bản tuyên ngôn toàn thế giới về quyền con người… và cho đến ngày nay vẫn là sự kế tiếp.
Và không phải là tình cờ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản Tuyên ngôn Độc lập ngày mùng 2/9/1945 ấy lại trích dẫn câu nói bất hủ trong tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776 cũng như câu nói bất hủ nữa trong bản tuyên ngôn dân quyền và nhân quyền.
Cho nên, giá trị của bản Tuyên ngôn nói về lĩnh vực quyền con người, phải nói là hết sức quan trọng, hết sức to lớn, mà cho đến nay nó vẫn còn nguyên giá trị mà hiện giờ nhà nước của chúng ta đang tiếp tục thúc đẩy và phát triển việc tôn trọng bảo đảm quyền con người.
PV: Vâng, xin trân trọng cảm ơn ông.
Bộ Nội vụ đang dự thảo nghị định quy định tiêu chuẩn chức danh, chức vụ công chức, viên chức lãnh đạo, quản lý thuộc cơ quan hành chính nhà nước. Đáng chú ý có đề xuất không quy định tiêu chuẩn có chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn ngạch, hạng chức danh nghề nghiệp đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý.
Sau khi đoạn video ghi lại cảnh một ô tô VinFast đi ngược chiều trên đường Võ Chí Công được đăng tải lên mạng xã hội, Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình - Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông (CSGT), Bộ Công an đã chỉ đạo Phòng CSGT - Công an thành phố Hà Nội nhanh chóng xác minh, xử lý theo quy định.
Từ Nghị quyết 173/2024 của Quốc hội, phụ huynh thở phào vì đã rõ phải làm gì để bảo vệ con em mình, trước một thứ mà trước đây, chính họ cũng rất mơ hồ vì bị nhiễu loạn thông tin, chỉ biết hoang mang lo lắng.
Từ nay đến cuối tháng 12/2025, Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP. HCM phát động thi đua cao điểm 60 ngày đêm phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm của dự án Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương).
Việc FED quyết định giảm lãi suất tại kỳ họp tháng 10 không gây ngạc nhiên nhất là khi chỉ số giá tiêu dùng, CPI của Mỹ tăng trưởng dưới mức kì vọng, ở mức 0,3% so với tháng trước, 3% so với cùng kì.
Ngày 03/11, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) - Công an thành phố Hà Nội đã lập biên bản xử phạt một nam thanh niên có hành vi vừa điều khiển xe mô tô vừa sử dụng điện thoại di động trên đường Thanh Niên, sau khi tiếp nhận thông tin phản ánh từ người dân.
Liên tiếp vụ việc những người đàn ông dọa “chọc bút vào mắt” nữ bác sĩ và khua dao trong bệnh viện tại Nghệ An cho thấy thực tế đáng lo ngại về an ninh bệnh viện, môi trường vốn đề cao sự an toàn lên hàng đầu.
