TP.HCM: Nhiều người rối loạn tâm thần chưa được chăm sóc hiệu quả

Hiện nay, công tác chăm sóc sức khỏe thâm thần cho người dân đang gặp những khó khăn gì? TP.HCM đã có những kế hoạch như thế nào để nâng cao hiệu quả chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần.

PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi qua điện thoại với BS Chuyên khoa 2 Trần Duy Tâm, Phó Chủ nhiệm Bộ môn tâm thần, Khoa Y, Đại học Quốc gia Tp.HCM, Phó Chủ tịch Liên chi hội tâm thần của TP.HCM xung quanh nội dung này:

PV: Xin ông cho biết, số lượng bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện tâm thần TP.HCM trong 9 tháng đầu năm nay?

BS Trần Duy Tâm: Năm 2022, số lượng bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện tâm thần TP.HCM là khoảng chừng 250.000 lượt khám, trong đó chủ yếu tập trung vào những nhóm bệnh lớn như: nhóm bệnh rối loạn khí sắc, trầm cảm và rối loạn lưỡng cực chiếm khoảng 25 %, rối loạn lo âu chiếm khoảng 30 %; bệnh loạn thần chiếm khoảng 30 % và phần còn lại là những nhóm bệnh liên quan tới nghiện chất hay những vấn đề về nghiện chất, suy giảm nhận thức của người cao tuổi.

Trong vòng 9 tháng đầu năm 2023, số lượng bệnh nhân đến khám là khoảng 180.000 lượt người bệnh.

PV: Với số lượng bệnh nhân cần sự hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe tâm thần ngày càng tăng, đơn vị gặp những khó khăn gì?

BS Trần Duy Tâm: Về cơ sở vật chất, với một thành phố 10 triệu dân, chúng tôi đã ước đoán từ nhiều năm nay, có ít nhất từ 10- 16 % người dân có nhu cầu về chăm sóc sức khỏe tâm thần với các bệnh lý như tôi vừa nói: rối  loạn lo âu, trầm cảm, nghiện chất, rối loạn tâm thần... Dù UBND TP.HCM đã hết sức hỗ trợ, các cơ sở khám bệnh đã cố gắng mở rộng nhưng vẫn chưa theo kịp được nhu cầu của người dân.

Giả sử chúng ta lấy con số thấp nhất, chỉ có 10% người dân có nhu cầu chăm sóc sức khỏe tâm thần, tương đương khoảng 1 triệu người. Trong số này chỉ có 30% số người có vấn đề khẩn cấp, cần điều trị chuyên khoa và 70% số người bị nhẹ có thể điều trị ở bệnh viện đa khoa. Với số lượng bệnh nhân dự kiến như vậy, trong khi hiện tại bệnh viện tâm thần TP.HCM hiện tại chỉ có 500 giường, không đủ đáp ứng nhu cầu.

Nếu tính số giường bệnh trên 10 triệu dân, thì con số này không thích hợp.

Về nguồn lực nhân viên y tế, mặc dù, thời gian qua, nhiều các bác sĩ đã đi học về tâm thần nhưng hiện tại chúng tôi vẫn đang thiếu trầm trọng số lượng điều dưỡng ở trong bệnh viện. Theo quy định, điều dưỡng phải học cao đẳng, đại học và nhưng điều dưỡng lại ít chọn ngành tâm thần để phục vụ.

Trong năm vừa rồi, thành phố đang ở trong quá trình chuyển đổi cơ chế lĩnh thuốc tâm thần bằng thẻ bảo hiểm y tế. Chúng tôi đã có một số những khó khăn nhất định. Đó là các bệnh nhân điều trị tâm thần đang được lĩnh thuốc miễn phí nhưng bây giờ họ phải có bảo hiểm y tế mới có thể lĩnh thuốc. Bây giờ, chính sách lĩnh thuốc theo BHYT chưa kịp lan tỏa xuống các trạm y tế nên người bệnh phải cất công đi lên các trung tâm y tế quận, huyện để khám và lĩnh thuốc theo bảo hiểm y tế. Đó là một trong những khó khăn trước mắt.

Có lẽ chúng tôi sẽ vượt qua khó khăn này sau một thời gian chuyển tiếp. Bởi vì, TP.HCM là thành phố đi đầu trong cấp phát thuốc bảo hiểm y tế cho bệnh nhân tâm thần.

Khó khăn tiếp theo là chưa có chế độ, chính sách cho những người làm chuyên viên tâm lý. Hiện tại, trong các cơ sở nhà nước chưa có vị trí việc làm, chưa có bậc lương cho các chuyên viên tâm lý. Mặc dù trong bệnh viện đã có bậc lương cho bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên lâm sàng….

PV: Để nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân, thời gian tới,  TP.HCM có những kế hoạch gì, thưa ông?

BS Trần Duy Tâm: Mới đây, Bộ Y tế đã đưa ra thảo luận và chuẩn bị phân định vị trí việc làm của chuyên viên tâm lý ở trong các bệnh viện và trong các cơ sở điều trị. Hiện nay, Bộ Y tế cho thành lập một nhóm các chuyên viên thảo luận về việc đưa chức danh chuyên viên tâm lý vào hệ thống thang, bậc lương đúng với nhiệm vụ của mình giống như các chức danh khác  như bác sĩ và điều dưỡng.

Bộ Y tế cũng đã đưa ra Chiến lược về bảo vệ sức khỏe tâm thần từ cấp tỉnh thành cho tới cấp quận, huyện và trạm y tế. Về mặt cơ sở vật chất, Sở Y tế TP.HCM đã có công văn giao cho bệnh viện một khu đất để xây dựng một bệnh viện tâm thần lớn hơn nữa, có nghĩa, Bệnh viện tâm thần TP.HCM có thể có nhiều cơ sở đặt ở các cửa ngõ vào thành phố. Bệnh viện sẽ phải đưa số giường bệnh để chăm sóc các trường hợp bệnh nhân tâm thần lên ít nhất lên 1.000 giường và nhiều hơn nữa. TP.HCM cần ít nhất 1200 giường.

Hiện tại, tất cả những phác thảo đó đã được Ủy ban nhân dân xem xét đưa vào chủ trương rồi, quy trình quá trình xây dựng sẽ được đưa vào trong chương trình nghị sự của của Ủy ban nhân dân, của Đảng bộ thành phố đó là về mặt cơ sở.          

Ngoài phòng khám tâm thần, thành phố Hồ Chí Minh và Sở Y tế đang có dự định  và chúng tôi đang đề xuất thành lập lại các đơn vị phục hồi chức năng tại từng quận, huyện, hay gọi là bệnh viện tâm thần ban ngày, trực thuộc các Trung tâm y tế.

Theo đó, những bệnh nhân tâm thần sau khi xuất viện, hàng ngày họ có thể tới bệnh viện ban ngày để phục hồi chức năng, tâm lí trị liệu bán thời gian, giúp các bệnh nhân có khả năng phục hồi tốt. Do vậy, cần có thêm nhân lực và biên chế cho các phòng khám tâm thần. Hiện Trung tâm Y tế có biên chế tương đối hạn hẹp, họ chưa thể mở rộng thêm biên chế cho tâm thần.

PV"  Xin cảm ơn ông.