Thuế quan của ông Trump có ảnh hưởng thế nào với ngành công nghiệp ô tô?

Ngành công nghiệp ô tô toàn cầu "chao đảo" trước thuế quan mới

Từ ngày 2/4 vừa qua, thuế quan 25% của tổng thống Mỹ Donald Trump đối với xe nhập khẩu vào Mỹ đã chính thức có hiệu lực, gây chấn động ngành công nghiệp ô tô. Dù ngày 9/4, ông Trump đã giảm thuế đối ứng về 10% trong vòng 90 ngày đàm phán thương mại, tuy nhiên, việc tạm hoãn này không áp dụng đối với thuế quan đánh theo ngành hàng như ô tô, nhôm và thép.

Ngoài ra, hai nước láng giềng Bắc Mỹ là Canada và Mexico - vốn không bị áp thuế quan đối ứng - vẫn bị áp mức thuế 25% trước đó.

Mục tiêu của ông Trump là bảo vệ ngành công nghiệp ô tô, đưa sản xuất trở về Mỹ và tạo việc làm cho người dân. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc này không hề đơn giản. Ông Terry Woychowski, Giám đốc của Caresoft Global, công ty chuyên đánh giá và phân tích ôtô chia sẻ:

“Một chiếc ô tô có tới hàng ngàn bộ phận. Chúng tới từ hàng chục quốc gia khác nhau như Mexico, Canada, Hàn Quốc. Để chuyển toàn bộ các chuỗi cung ứng này về Mỹ, điều đó không phải là không thể, nhưng chắc chắn là sẽ rất phức tạp, khó khăn”.

Lập tức chính sách thuế quan mới đã có ảnh hưởng tới nhiều thương hiệu. Theo hãng tin Reuters, chính sách mới có thể gây thiệt hại hoảng 108 tỷ USD cho Mỹ chỉ trong năm 2025. Mức thuế quan cho các linh kiện nhập khẩu mà 3 nhà sản xuất ô tô lớn tại Mỹ là GM, Ford và Stellantis sẽ phải chịu là hơn 4.900 USD cho mỗi chiếc ô tô, cao hơn mức trung bình của toàn ngành là hơn 4.200 USD.

Trước chính sách mới, Ford đã lập tức đưa ra nhiều chương trình khuyến mãi, bởi dù vẫn bị đánh thuế linh kiện nhập khẩu, nhưng với lợi thế 80% ô tô của hãng sản xuất tại Mỹ, hãng này được cho là có vị thế tốt nhất để ứng phó với chính sách thuế quan mới. Tesla, với cơ sở sản xuất vững chắc tại Mỹ, cũng được đánh giá có vị thế tốt.

Trong khi đó, hãng xe Stellantis vừa thông báo sẽ tạm thời đóng cửa nhà máy lắp ráp tại Canada. Volkswagen cũng có phản ứng khi áp dụng một khoản "phí nhập khẩu" đối với các dòng xe chịu ảnh hưởng bởi mức thuế 25%, đồng thời tạm dừng vận chuyển ô tô bằng đường sắt từ Mexico và giữ lại các lô hàng nhập khẩu từ châu Âu tại cảng để đánh giá tác động của chính sách thuế.

Với các thị trường nước ngoài, Đức được cho là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách thuế quan mới. Theo dữ liệu từ Cục Quản lý Thương mại Quốc tế thuộc Bộ Thương mại Mỹ, trong năm 2024, Mỹ đã nhập khẩu gần 25 tỷ USD ô tô từ Đức. Do đó, chính sách mới của ông Trump, nếu không có thay đổi, ước tính sẽ gây thiệt hại khoảng 200 tỷ Euro trong vòng 4 năm và làm giảm 1,5% GDP của Đức trong giai đoạn này. Các hãng ô tô của Đức có thể xem xét phương án tăng cường nội địa hoá tại Mỹ, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc cắt giảm việc làm tại Đức.

Bà Hildegard Müller, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp ô tô Đức chia sẻ: “Đức đang xuất khẩu 840.000 xe mỗi năm vào thị trường Mỹ. Chúng ta cũng đã cũng đã xây dựng một chuỗi cung ứng cân bằng trên khắp toàn cầu giúp tất cả đều có lợi. Nhưng chính sách mới của ông Trump chỉ tập trung vào Mỹ có thể phá vỡ sự cân bằng đó. Một khảo sát do chúng tôi thực hiện cho thấy 80% các nhà sản xuất, nhà cung ứng đều nhất trí rằng chính sách của ông Trump sẽ tạo ra rất nhiều vấn đề”.

Còn với Nhật Bản, theo hãng tin Reuters, thuế quan 25% của ông Trump có thể khiến ngành công nghiệp ô tô quốc gia này chịu thiệt hại khoảng 17 tỷ USD khi tính theo tiềm năng xuất khẩu tới Mỹ. Trong năm 2024, Nhật Bản xuất khẩu khoảng 1,3 triệu ô tô chở khách sang Mỹ, chiếm khoảng 28,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này sang Mỹ.

Tuy nhiên, khác với Đức, Nhật Bản được cho là sẽ chịu ít ảnh hưởng hơn bởi từ lâu đã đầu tư xây dựng nhiều nhà máy ô tô tại Mỹ. Từ đó, phần lớn xe Nhật Bản bán ra tại Mỹ được sản xuất ngay tại các nhà máy trên đất Mỹ, từ đó giảm thiểu rủi ro từ các chính sách thuế quan và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Còn với Trung Quốc, dù ô tô Trung Quốc chưa thâm nhập sâu vào thị trường Mỹ, các nhà cung cấp linh kiện và phụ tùng ô tô Trung Quốc, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ, đang chịu thiệt hại đáng kể. Bên cạnh đó, các hãng xe tại Mỹ cũng sẽ phải đặt hàng linh kiện từ các quốc gia khác ngoài Trung Quốc để tránh thuế quan, từ đó tác động tới chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp

Trở lại với Việt Nam, hiện chúng ta chưa xuất khẩu ô tô nguyên chiếc sang Mỹ với số lượng đáng kể, ngoại trừ xe điện của VinFast. Tuy nhiên, Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu linh kiện và phụ tùng ô tô lớn, với Mỹ là thị trường nhập khẩu hàng đầu. Trong quý I/2025, kim ngạch xuất khẩu linh kiện, phụ tùng ô tô của Việt Nam đạt hơn 3,9 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Mỹ đạt hơn 749 triệu USD, chiếm khoảng 19% tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này.

Mặc dù Mỹ áp thuế 25% đối với ô tô và linh kiện nhập khẩu, nhưng các sản phẩm linh kiện ô tô của Việt Nam không nằm trong danh sách bị đánh thuế đối ứng 46% từ Mỹ. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến xuất khẩu linh kiện ô tô của Việt Nam sang Mỹ.

Tuy không bị áp thuế trực tiếp, nhưng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp do sự biến động trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc các hãng ô tô quốc tế điều chỉnh chiến lược sản xuất và xuất khẩu để thích ứng với chính sách thuế mới của Mỹ có thể ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu linh kiện từ Việt Nam.

Theo ông Đào Công Quyết – Trưởng Tiểu ban Truyền thông của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), thuế quan mới sẽ khiến cho nhiều mặt hàng có nhiều biến động về giá cả do chi phí hàng hóa tăng, kinh tế có thể gặp nhiều khó khăn hơn, khiến người dân phải thắt chặt chi tiêu. Khi đó, việc người tiêu dùng quyết định mua sắm ô tô sẽ phải cân nhắc nhiều hơn hoặc tạm dừng do đây là các mặt hàng tiêu sản... từ đó sẽ gây ảnh hưởng tới thị trường và doanh số của toàn ngành ô tô.