Thay đổi ngành nghề

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa qua đã công bố kết quả khảo sát về tình hình việc làm của sinh viên tốt nghiệp các trường đại học trong năm 2020-2021.

Theo bản báo cáo này, có những con số đáng để quan tâm suy nghĩ, như: tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm không có ngành nào có thể đạt cao hơn 80%. Ví dụ: kiến trúc xây dựng (hơn 79%), sản xuất chế biến (khoảng 80%), sức khỏe (hơn 76%), nông lâm nghiệp và thủy sản (75%).

Ở mức trung bình có các ngành: khoa học giáo dục, đào tạo, khoa học nhân văn, kỹ thuật, công nghệ kỹ thuật, máy tính và công nghệ thông tin.

Và thấp nhất là những ngành: dịch vụ xã hội, môi trường và bảo vệ môi trường, pháp luật, kinh doanh quản lý, khoa học xã hội… đều có tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm chỉ khoảng trên dưới 60%.

Có 2 ngành sinh viên tốt nghiệp với tỷ lệ có việc làm cao, đó là ngành thú y (nhưng do số sinh viên tốt nghiệp rất ít, chỉ hơn 700-1.000).

Một ngành khác cũng có tỷ lệ việc làm cao hơn, đó là ngành nghệ thuật (lý do cũng được lý giải là vì ít sinh viên tốt nghiệp).

Báo cáo này không nêu số sinh viên có việc làm sử dụng đúng ngành nghề của mình. Tuy nhiên, báo cáo vài năm trước của Bộ Giáo dục đào tạo cũng như những báo cáo độc lập khác của một số tổ chức nghiên cứu cho thấy, có chưa đến 50% số sinh viên của chúng ta sau khi tốt nghiệp ra trường đi làm thì sử dụng đúng với chuyên môn của mình được học trong trường đại học.

Nhưng trong báo cáo vừa rồi của Bộ GDĐT cũng nói rằng, có một số khiếm khuyết lớn khiến cho sinh viên ít khi tìm kiếm việc làm cũng như sử dụng đúng nghề nghiệp được đào tạo sau khi tốt nghiệp. Thứ nhất, là thiếu thực tiễn và thiếu kinh nghiệm nghề nghiệp, thiếu kỹ năng ngoại ngữ, tin học; thị trường lao động ở lĩnh vực đó bão hòa, hiểu biết về thị trường lao động và về công việc thấp.

Và có một con số cũng được nêu trong báo cáo là 11% doanh nghiệp cho rằng, các ngành mà sinh viên học ít phù hợp với công việc, 16% số doanh nghiệp tham gia khảo sát đánh giá là chương trình đào tạo hiện nay vẫn có nhiều hạn chế, sinh viên không có các kỹ năng phù hợp để cạnh tranh trên thị trường lao động.

Đây là những con số tôi nghĩ là nên được đặt ra như một mục tiêu để cải cách, thay đổi ngành giáo dục đào tạo của mình, đặc biệt là giáo dục và đào tạo đại học.

Chưa đến 50% sinh viên, kể cả những người có việc làm không sử dụng đến các kỹ năng nghề nghiệp, kiến thức được học trong trường, nó cho thấy là có tới 50% trong số hàng triệu sinh viên của chúng ta, đã lãng phí 4 năm tuổi trẻ của mình để học những thứ mà có thể họ không cần thiết, họ không bao giờ sử dụng.

Cái đó là một sự lãng phí lớn đối với xã hội, chưa nói đến lãng phí đối với gia đình, đối với chính họ. Sinh viên là độ tuổi có trạng thái tốt nhất về mặt thể chất, sức khỏe, nhưng họ lại phải tiêu tốn thời gian vào việc không cần thiết.

Ngành giáo dục đại học của chúng ta hiện nay đang trao ít cơ hội và không dễ dàng có cơ hội để cho các em học sinh có thể chuyển đổi. Ví dụ, họ nhìn thấy ngành học, lĩnh vực học của họ đâu đó không phù hợp với cá nhân, hoặc sự thay đổi trên thị trường lao động, khiến họ thấy là cần phải thay đổi, nhưng việc chuyển đổi ngành học của chúng ta là không dễ.

Ở nhiều nước, đặc biệt là các nước phát triển, điều này được thực hiện tương đối dễ dàng và nó không mất nhiều thời gian. Còn ở Việt Nam, để làm như vậy, các em sẽ phải mất thời gian học lại từ đầu, coi như là một học sinh mới vào trường.

Trong thời kỳ mà công việc biến đổi nhiều như hiện nay, chúng ta cũng cần phải thay, để các học sinh, sinh viên có thể thay đổi chuyên môn, chuyên ngành họ muốn học một cách dễ dàng.

Nếu như các bạn nói chuyện với các cháu du học ở nước ngoài, thì có thể sẽ đưuọc nghe nhiều đến những chương trình ví dụ như double-major (học cùng lúc 2 môn, 2 ngành đào tạo).

Ngoài ra, hầu hết các cháu đều có cơ hội từ việc các trường trao đổi sinh viên hoặc có cơ hội để học thêm một môn phụ khác.

Ví dụ: sinh viên về kỹ thuật thì có thể được học thêm một học kỳ về quản trị kinh doanh, về luật, về xã hội… giúp cho sinh viên có thêm nhiều kỹ năng, kiến thức để có thể làm tốt công việc sau này.

Tôi nghĩ, ngành giáo dục đào tạo của chúng ta phải thay đổi, để có thêm cơ hội cho sinh viên bồi bổ thêm các kiến thức, để khi ra trường, có thể sử dụng các kiến thức đó một cách hữu ích áp dụng vào công việc.

Cái đó cũng giúp cho xã hội phát triển tốt hơn và hiệu quả hơn.