Tăng lương tối thiểu và câu chuyện “chưa giàu đã già”

Theo đó, một bộ phận không ít giới trẻ hiện nay ngại kết hôn, ngại sinh con vì thu nhập eo hẹp, không đủ chăm lo cho gia đình và không thể sở hữu một nơi an cư…

Ngại kết hôn, ngại sinh con vì thu nhập eo hẹp

Theo khảo sát hồi tháng 3 - 4/2025 của Tổng LĐLĐ Việt Nam với 3.000 công nhân tại 10 tỉnh, thành phố lớn, 12,5% người lao động phải vay mượn hàng tháng để trang trải cuộc sống, 29,9% thỉnh thoảng phải vay (tần suất 3 đến 4 tháng/lần,26,3% công nhân chi tiêu kham khổ, 7,9% không đủ sống.

Chưa kể, chỉ hơn một nửa, chiếm 55,5%, số người lao động cho biết bữa ăn chính của họ có đủ thịt, cá – điều tưởng như cơ bản nhưng lại rất xa xỉ đối với người lao động. Nỗi lo lương chưa tăng, giá cả đua nhau tăng trước một lần nữa ảnh hưởng đến tâm lý của người dân nói chung, khi mà câu chuyện "thuyền lên, nước lên" một lần nữa sắp sửa xảy ra:

“Cũng có hỗ trợ nhưng so với mức tăng thị trường thì không được nhiều. Nhà nước cũng cần điều chỉnh cho nó phù hợp hơn ví dụ như là quản lý mức độ giá tăng của thị trường chẳng hạn”.

“Nghe thấy bảo tăng lương nhưng lương chưa thấy tăng giá thì tăng nhanh lắm, cứ vùng vụt mỗi ngày một giá”.

“Tăng lương thì chắc chắn đồng tiền trượt theo đà tăng đó, hàng bán cũng khó hơn vì trước ví dụ người ta ăn 5 Lạng thịt thì giờ chỉ ăn 4 thôi”.

Theo PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, thời điểm này các cơ quan quản lý nhà nước cần tính toán đến thời điểm cho phép tăng giá các mặt hàng thiết yếu, ví dụ như điện chẳng hạn: “Phải xem xét thời gian nâng giá điện hay giá dịch vụ công từ đó làm cho giá cả giãn ra cũng như không tăng lên, tránh gây những cú sốc về giá”.

Một thống kê khác, 72,6% người chưa lập gia đình cho biết mức thu nhập hiện tại là rào cản lớn khiến họ chưa sẵn sàng kết hôn. 72,5% người đã có gia đình cho biết lương, thu nhập ảnh hưởng đến quyết định sinh thêm con. Hơn 53,3% người lao động thừa nhận lương chỉ đủ chi trả một phần (trên 50%) chi phí giáo dục cho con cái, việc sở hữu nhà ngày càng xa vời. 

Điều này cho thấy tiền lương tối thiểu không đơn thuần là vấn đề tài chính nữa mà còn tác động đến yếu tố định hình tương lai cũng như sự an toàn của cả cấu trúc xã hội trong dài hạn.

Nhận định về những hệ luỵ của hiện tượng này, chuyên gia tài chính cá nhân Nguyễn Thanh Minh cho biết: “Ở Việt Nam chúng ta hiện nay có một sự bất mãn nằm trong tâm lý của các hộ gia đình trẻ bởi vì họ làm không thể đủ tiền và cả cuộc đời họ chắc chắn không bao giờ đủ tiền. Cho nên chúng ta thấy nguy cơ giới trẻ không sinh con nữa, cũng vì thế Việt Nam ở vào tình trạng già hoá dân số rất nhanh, hay rơi vào tình trạng gọi là CHƯA GIÀU ĐÃ GIÀ”.

Tác động mạnh đến cấu trúc xã hội trong dài hạn

Theo khảo sát, giá thịt lợn, thịt bò mua theo mối tăng 5%, giá sữa bột, thực phẩm, rau củ quả… tăng cao, khoảng 20 - 25% so với giá đầu năm nay và tăng từ 20 - 40% so với cùng thời điểm này năm ngoái. Chẳng hạn, giá sườn non heo mua tại chợ trước đây cao nhất 150.000 đồng/kg, nay trên 200.000 đồng/kg.

Ngay cả với các loại cá bình dân như cá nục, cá diêu hồng, cá lóc cũng tăng 15%, cá thu, cá bớp tăng khoảng 10%, từ 300.000 đồng, nay lên 330.000 - 335.000 đồng/kg. Rau cải, su hào, mồng tơi so với hơn một tháng trước cũng tăng từ 5.000 - 7.000 đồng, tùy loại.

Ngoài ra, giá bán lẻ điện trong tháng 5 cũng được điều chỉnh tăng 4,8%, giá nước sinh hoạt nhiều khả năng cũng sắp tăng 8% tính cả thuế giá trị gia tăng.

Chia sẻ về việc giá cả sinh hoạt ngày càng tăng, một người phụ nữ mới lập gia đình cho biết: “Vợ chồng chúng tôi đều là cán bộ nhà nước, thu nhập hàng tháng vào khoảng 16 triệu, riêng tiền ăn uống tính sơ sơ khoảng 6 triệu, tiền thuê nhà 3 triệu nữa là 9 triệu, còn tiền xăng xe điện thoại nữa. Thực sự để nghĩ đến việc sinh con thì rất là ngại vì sinh và nuôi một đứa trẻ trong thời buổi kinh tế bây giờ ngại lắm”.

Một thế hệ không kết hôn hoặc không sinh con tác động mạnh đến cấu trúc xã hội trong dài hạn khi mà tỷ lệ già hóa dân số rất nhanh, khiến cho hiện tượng, như cách nói vui của nhiều người, “CHƯA GIÀU ĐÃ GIÀ” ngày càng phổ biến vì thu nhập thậm chí không đủ hoặc chỉ vừa đủ trang trải cuộc sống. Họ gần như không có khả năng tích lũy, không có khoản tiết kiệm, không có ý định xây dựng gia đình đối với người lao động độc thân, cũng không có kế hoạch cho tương lai.

Đó mới chính là hệ luỵ lâu dài của việc lương chưa tăng, giá cả đã tăng đối với một thế hệ chưa kịp giàu đã già, vì sự nhạy múa của thị trường lợi dụng tâm lý sắp tăng lương./.