Quyền của cư dân

Là một cư dân tại một chung cư ở ngoại ô, nơi được biết đến là khu đô thị sinh thái, tôi đã nhiều lần phải đối mặt với những đêm mất ngủ vì tiếng ồn từ các bữa tiệc của khách thuê ngắn ngày, hay cảm giác bất an khi thấy những gương mặt xa lạ ra vào tòa nhà mà không rõ lai lịch.

Những trải nghiệm này không chỉ của riêng tôi, mà là câu chuyện chung của hàng ngàn cư dân tại các chung cư, mà điển hình như Millennium hay The Gold View ở TPHCM, nơi mô hình cho thuê ngắn ngày đang làm xáo trộn tổ ấm của họ.

Quyết định cấm cho thuê ngắn ngày trong chung cư của TP.HCM từ tháng 2/2025 đã khơi mào tranh cãi, với một bên là các nhà đầu tư lo lắng về sinh kế, và bên kia là cư dân khao khát bảo vệ không gian sống. Cuộc tranh cãi này vẫn đang tiếp diễn, và tôi viết bài này vì tin rằng quyền của cư dân dài hạn – quyền được sống trong một môi trường yên bình, an toàn và ổn định – phải được đặt lên hàng đầu.

Tuy nhiên, thay vì một lệnh cấm cứng nhắc, chúng ta có thể tìm đến những giải pháp linh hoạt để vừa bảo vệ cư dân, vừa nuôi dưỡng tiềm năng của ngành du lịch.

Khi mua hoặc thuê một căn hộ chung cư, cư dân dài hạn không chỉ đầu tư vào một nơi ở, mà còn vào một lời hứa về một cuộc sống ổn định, an toàn và hài hòa. Luật Nhà ở 2023 đã khẳng định rõ: căn hộ chung cư được thiết kế để ở, không phải để kinh doanh lưu trú. Thế nhưng, thực tế tại nhiều chung cư cho thấy quyền này đang bị xâm phạm.

Theo Savills TP.HCM, tại chung cư Millennium, tháng 10/2023 ghi nhận gần 1.300 lượt khách ngắn ngày, 78% là người nước ngoài, gây ra 4 vụ mất an ninh và khiến thời gian chờ thang máy tăng từ 3-5 phút lên 10-15 phút. Những con số này không chỉ phản ánh sự bất tiện, mà còn là minh chứng cho việc cư dân đang phải trả giá cho một mô hình kinh doanh mà họ không lựa chọn.

Cư dân dài hạn có quyền được sống trong một không gian không bị xáo trộn bởi tiếng ồn, quá tải tiện ích hay những rủi ro an ninh. Họ có quyền đòi hỏi một môi trường nơi con cái có thể vui chơi an toàn, và mỗi tối trở về nhà là một khoảnh khắc thư thái, chứ không phải lo lắng về những vị khách lạ. Tách bạch không gian sống của cư dân với hoạt động lưu trú ngắn ngày không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà là cách để tôn trọng và bảo vệ quyền cơ bản của những người đã chọn chung cư làm tổ ấm.

Dù đặt quyền của cư dân dài hạn lên hàng đầu, tôi hiểu rằng lệnh cấm hoàn toàn cho thuê ngắn ngày, như Quyết định 26 của TP.HCM, có thể gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư, những người mua căn hộ vốn không phải để ở.

Với giá thuê ngắn ngày từ 900.000 đến 1,6 triệu VND/đêm, mô hình này mang lại lợi nhuận cao hơn 30-50% so với thuê dài hạn, thu hút hàng ngàn nhà đầu tư. Nó cũng đóng góp 1.800 tỷ VND thuế mỗi năm (theo HoREA) và hỗ trợ 8,9 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam trong năm 2024 (Tổng cục Du lịch).

Nên, thay vì cấm đoán, tôi đề xuất một giải pháp dung hòa, để bảo vệ cư dân mà vẫn tạo không gian cho du lịch phát triển:

Thứ nhất là phân vùng không gian rõ ràng: Chính quyền cần yêu cầu các dự án chung cư mới tách biệt khu vực dành cho cư dân dài hạn và khu vực cho thuê ngắn ngày ngay từ khâu quy hoạch. Ví dụ, một tòa nhà có thể dành một số tầng riêng cho lưu trú, với lối đi và thang máy độc lập.

Singapore đã thành công với mô hình này tại Marina Bay Sands, nơi khu căn hộ ở và khu khách sạn hoạt động riêng biệt, đảm bảo cư dân không bị ảnh hưởng bởi khách du lịch. Tại Việt Nam, các dự án condotel nên được khuyến khích để đáp ứng nhu cầu lưu trú ngắn ngày.

Thứ hai là ban hành quy định quản lý chặt chẽ để bảo vệ cư dân: Chủ nhà cho thuê ngắn ngày cần đăng ký kinh doanh, nộp thuế đầy đủ và tuân thủ các quy định an ninh nghiêm ngặt. Nhật Bản, với Luật Minpaku 2018, yêu cầu chủ nhà đăng ký với chính quyền, giới hạn cho thuê tối đa 180 ngày/năm và đảm bảo khách đăng ký tạm trú.

Các nền tảng như Airbnb cũng phải hợp tác với chính quyền Việt Nam để giám sát, đảm bảo rằng hoạt động cho thuê không làm xáo trộn cuộc sống của cư dân.

Bảo vệ quyền của cư dân dài hạn không phải là câu chuyện của sự đối đầu, mà là hành trình xây dựng một cộng đồng nơi mọi người đều cảm thấy được tôn trọng. Một thành phố đáng sống là nơi cư dân tìm thấy sự an lành trong tổ ấm, và du khách được chào đón trong những không gian phù hợp.

Với những chính sách linh hoạt, học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế và đặt quyền của cư dân làm trọng tâm, tôi tin rằng chúng ta có thể biến thách thức này thành cơ hội, mang lại sự hài hòa cho cả cư dân lẫn ngành du lịch./.