Quỹ hỗ trợ cắt giảm năng lượng: Nhà nước và doanh nghiệp cùng tham gia

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả do Bộ Công thương soạn thảo có 2 điều, gồm: Sửa đổi, bổ sung Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và Hiệu lực thi hành.

Cụ thể, về chính sách của Nhà nước trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả quy định: Nhà nước tăng cường đầu tư, áp dụng đa dạng hình thức huy động các nguồn lực để đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Tăng cường chính sách kiểm soát đối với những ngành, lĩnh vực có cường độ sử dụng năng lượng cao, tiêu thụ nhiều tài nguyên thiên nhiên.

Nhà nước khuyến khích phát triển dịch vụ tư vấn năng lượng; Khuyến khích đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn, cập nhật kiến thức… cho các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực tiết kiệm năng lượng; Khuyến khích cơ sở sử dụng năng lượng ký kết thỏa thuận tự nguyện về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả với cơ quan quản lý nhà nước.

Đáng chú ý, Bộ Công thương cũng đề xuất quy định: việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phải được đưa vào là chỉ tiêu bắt buộc trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội toàn quốc và của các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Đặc biệt tại dự thảo Luật này, Bộ Công thương cũng đề xuất thành lập Quỹ tài chính quốc gia thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Nguồn tài chính hình thành quỹ bao gồm một phần từ ngân sách nhà nước và nguồn lực của xã hội và các nguồn lực từ bên ngoài.

Theo đó, các tổ chức, cá nhân đầu tư nâng cấp, cải tạo dây chuyền sản xuất bằng công nghệ tiết kiệm năng lượng, dự án đầu tư vào các cơ sở tiết kiệm năng lượng, các dự án nhằm tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng được vay vốn ưu đãi và hỗ trợ từ Quỹ tài chính quốc gia thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Ngoài ra các tổ chức, cá nhân đầu tư vào công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cũng có thể được ưu đãi, hỗ trợ về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp; Các ưu đãi về đất đai…

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đã được Bộ Công thương lấy ý kiến các Bộ, ngành trung ương, các địa phương và lấy ý kiến rộng rãi nhân dân. Dự thảo Luật sẽ tiếp tục được chỉnh lý, hoàn thiện, trước khi gửi sang Bộ Tư pháp thẩm định và trình ra Quốc hội xem xét, cho ý kiến vào tháng 5 năm nay.

HÌNH THÀNH QUỸ TÀI CHÍNH QUỐC GIA ĐỂ HỖ TRỢ DOANH NGHIỆP

Vì sao Bộ Công thương lại đề xuất thành lập Quỹ tài chính quốc gia thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả? PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và khuyến công, Bộ Công thương - đơn vị chủ trì soạn thảo Luật:

PV: Xin ông cho biết một vài điểm mới nổi bật của dự thao Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả?

Ông Đặng Hải Dũng: Chúng ta có thể thấy, từ năm 2026, thị trường châu Âu sẽ đưa vào thuế giao dịch carbon. Khi hàng hóa của chúng ta nhập khẩu vào thị trường khó tính này thì họ sẽ yêu cầu đánh thuế đối với phát thải trong quá trình sản xuất. Thế thì chúng ta mà không có sự chuẩn bị trước thì hàng hóa của chúng ta sẽ bị kém cạnh tranh. Đấy là lý do chúng tôi đưa vào sửa đổi Luật lần này.

Vấn đề thực tiễn đặt ra như vậy nên Luật sửa đổi lần này chúng ta phải có được công cụ tài chính để hỗ trợ cho các doanh nghiệp VN tuân thủ các quy định của châu Âu. Vì vậy, trong luật chúng tôi đã tạo ra hành lang pháp lý để hình thành Quỹ tài chính quốc gia để hỗ trợ doanh nghiệp VN đáp ứng các tiêu chuẩn xanh.

Thứ 2, khi hình thành Quỹ thì chúng ta cũng sẽ có những công cụ, ví du như là phát triển các công ty dịch vụ năng lượng, họ sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp khi chúng ta gặp các yêu cầu về kiểm soát phải thải chẳng hạn, thì chúng ta phải giảm lượng phát thải trên một đơn vị sản phẩm nào đó.

Một nội dung nữa là về đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng, làm sao để nguồn nhân lực sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

PV: Dự thảo Luật đã đề ra những quy định gì để các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ có hiệu suất cao hơn?

Ông Đặng Hải Dũng: Ở đây có 2 cơ chế mà chúng tôi đã dự thảo. Hy vọng là sau khi Quốc hội phê duyệt thì chúng ta sẽ hình thành được cái Quỹ thúc đẩy doanh nghiệp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Quỹ này chúng ta sẽ đưa ra những quy chế giúp cho các doanh nghiệp trong các trường hợp mà chúng ta thay đổi quá trình sản xuất, thay đổi công nghệ, thay đổi các trang thiết bị tiết kiệm năng lượng hơn thì sẽ được hỗ trợ, như bảo lãnh vốn vay hoặc lãi suất ưu đãi, kể cả các hoạt động liên quan đến hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình xây dựng dự án.

Quỹ này sẽ đặc biệt hơn một số quỹ hiện có, tức là quỹ này Bộ Công thương đang hướng tới là phần lớn quỹ này sẽ được tài trợ từ các đối tác phát triển, như Đan Mạch, hoặc các cơ chế chuyển dịch năng lượng cân bằng.

PV: Liệu những cơ chế này có thúc đẩy được doanh nghiệp sử dụng những công nghệ  tiết kiệm năng lượng hay không?

Ông Đặng Hải Dũng: Cái này nằm trong thiết kế của Quỹ mà sắp tới Bộ Công thương cũng sẽ phối hợp với Bộ Tài chính để xây dựng quỹ, mà tiêu chí cho vay của quỹ là nếu anh nhận được tài trợ này thì anh phải cam kết giảm một khoản năng lượng là bao nhiêu %.

Thông qua đó, lúc phê duyệt dự án thì nó sẽ chọn những dự án khả thi và tiết kiệm năng lượng thì mới được cho vay. Chúng tôi hy vọng là trong thiết kế sắp tới thì nếu quỹ này được hình thành thì chắc chắn sẽ thúc đẩy được. Nhưng các doanh nghiệp cũng phải hiểu rằng tất cả thị trường bên ngoài họ đang thay đổi, chúng ta muốn tham gia cuộc chơi thì chúng ta cũng phải thay đổi.

PV: Xin cảm ơn ông. 

DOANH NGHIỆP CŨNG PHẢI THAM GIA VÀO  QUỸ HỖ TRỢ CHUNG

Việc thành lập Quỹ tài chính quốc gia thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nếu trở thành hiện thực sẽ có những tác động xã hội như thế nào? PV VOV Giao thông đã có cuộc phỏng vấn TS Ngô Đức Lâm, chuyên gia năng lượng, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công thương) xung quanh nội dung này

PV: Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về sự cần thiết ban hành Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả?

TS Ngô Đức Lâm: Điều này rất cần thiết, bởi vì trong giai đoạn hiện nay, khi tăng nên kinh tế GDP từ 6,6 lên 8% và những năm sau có thể lên 2 con số, đến 10%, cho nên cần thiết sử dụng năng lượng, đặc biệt năng lượng điện là rất cần thiết. Theo tôi biết, tổng sơ đồ năng lượng điện 8 phát triển trong giai đoạn tới tăng thâm tới 37 nghìn MW.

Với lượng lớn năng lượng để phát triển kinh tế đó, mà không có Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả thì sẽ dẫn đến chưa chắc đã bảo đảm được an ninh năng lượng và chưa chắc đã có khả năng phát triển được nền kinh tế và đạt tốc độ như mong muốn, từ 8% trở lên.

PV: Với những quy định tại dự thảo Luật, theo ông đã đáp ứng yêu cầu cấp thiết đó  chưa và cần bổ sung những gì để đáp ứng yêu cầu cấp thiết như ông vừa nêu?

TS Ngô Đức Lâm: Phải phân biệt rõ cái quản lý nhà nước về tiết kiệm năng lượng, anh phải phân biệt rõ và có quy định bắt buộc khác nhau. Ví dụ, trách nhiệm quản lý nhà nước là gì, phải ghi cho rõ. Thứ 2 là các doanh nghiệp và người dân, tức là hệ thống dùng năng lượng.

Trước đây các doanh nghiệp người ta chỉ chú ý đến sản phẩm, ví dụ anh làm dệt may, hay da giày, sản phẩm là dệt may, da giày, người ta chú ý đến nó, chứ người ta không chú ý đến vấn đề năng lượng dùng gì và tiết kiệm như thế nào? Cho nên kỳ này phải làm rõ, chính bản thân các doanh nghiệp phải quản lý, tiết kiệm năng lượng trong doanh nghiệp của mình.

Thứ 2 là phải có quỹ hỗ trợ để các thiết bị làm sao dùng thiết bị nào cho nó tiêu tốn ít năng lượng nhất. Mà muốn công nghệ mới, công nghệ hiện đại ấy thì nhiều đơn vị, doanh nghiệp thiếu vốn, rồi thiếu hiểu biết để tiến hành, cho nên phải có quỹ hỗ trợ.

Thứ 3 là hiệu suất của thiết bị thì phải tổ chức kiểm toán, để xác định thiết bị tiêu hết bao nhiêu và dán mác để cạnh tranh thì mới có khả năng giảm bơt tiêu hao của mình, mới tiết kiệm và hiệu quả được.

PV: Như ông vừa nêu, tại dự thảo Luật lần này cũng đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ để tiết kiệm năng lượng. Ông có ý kiến gì về đề xuất này?

TS Ngô Đức Lâm: Theo tôi là cần thiết. Cái này, một là hỗ trợ tài chính của nước ngoài. Người ta muốn phát triển được công nghệ nào đấy thì người ta thậm chí cho không. Nguồn tài chính thứ hai cái hỗ trợ của nhà nước. Tức là Nhà nước bỏ ra để vận động cho các đơn vị, tạo điều kiện cho người ta mua những thiết bị tiên tiến, có hiệu quả. Thứ ba, bản thân các doanh nghiệp cũng phải tham gia vào một quỹ hỗ trợ chung để làm.

Vậy, việc sử dụng quỹ đó như thế nào? Thứ nhất, phải có đánh giá các đơn vị nào có khả năng thực thi có kết quả. Theo tôi cũng có phân biệt các doanh nghiệp người ta đầu tư mới thiết bị vào thì làm, còn những doanh nghiệp tiêu hao năng lượng dưới định mức quá nhiều thì Nhà nước phải hủy bỏ, không cho sản xuất nữa cơ.

PV: Vâng, xin cảm ơn ông.

Theo Bộ Công thương, Việt Nam đã cam kết đưa phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Vì vậy, cùng với việc chuyển đổi mạnh mẽ cơ bản nguồn năng lượng hợp lý theo hướng giảm thiểu nguồn năng lượng hóa thạch, tăng mạnh nguồn năng lượng tái tạo, Việt Nam cần xem xét, tăng cường các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ theo hướng sử dụng năng lượng tiết kiệm. Cùng với đó là các chế tài mang tính bắt buộc thay vì khuyến khích thực thi các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Bởi vậy, dự thảo Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đã đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, hướng tới việc tối ưu hóa hiệu quả sử dụng năng lượng.

Bạn kỳ vọng gì vào những đề xuất này? Nếu được ban hành, các quy định mới của dự thảo luật sẽ có những tác động xã hội như thế nào?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOV Giao thông, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Công thương.

---

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” khung giờ FM91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần trên FM 91MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Apple Podcast.