Phạm Văn Hai với bộ sưu tập 5.000 cổ vật

Đời sống sinh hoạt ở Nam Bộ rất nhiều đặc sắc thể hiện qua lối ăn mặc, đồ vật sử dụng trong sinh hoạt hằng ngày. Xã hội phát triển, công nghiệp hóa chiếm ưu thế nên những vật dụng gắn với đời sống xưa kia gần như bị mai một, thất lạc, hư hỏng.

Muốn tìm kiếm, phục dựng lại “chất sống” Nam Bộ xưa, anh Phạm Văn Hai ở TP Cần Thơ đã cất công sưu tầm và sở hữu gần 5.000 món đồ cổ, trưng bày tại quán cà phê mang tên Cổ Ngoạn.

Ngoài lan tỏa tình yêu nghệ thuật thì những cổ vật ở đây cũng giúp cho quan khách hiểu thêm về tập quán sinh hoạt của người dân vùng đất Nam bộ cách đây 100 năm. Để biết được hành trình sưu tầm, hiểu và yêu đồ cổ của vị chủ nhân này, VOV Giao thông có cuộc phỏng vấn với anh Phạm Văn Hai. 

PV: Dạo một vòng quán cà phê Cổ Ngoạn thì ấn tượng lớn nhất của tôi là những bộ bát dĩa bằng gốm sứ - một loại vật dụng mà trước đây Loan chỉ được xem qua phim ảnh, bản thân bộ bát – dĩa này tái hiện không gian đất Nam Bộ xưa, trong bữa ăn của ông/cha mình. Xin được hỏi anh Hai rằng, bắt nguồn từ đâu mà đam mê sưu tầm đồ cổ hình thành trong anh?

Anh Phạm Văn Hai: Lúc trước anh làm nghề tiếp thị, đi nhiều nơi, thấy mấy món đồ xưa cổ mà một số gia đình có vẻ không trân quý, cứ bỏ nó cặp bên nhà. Có thể là người ta không quan tâm đến độ xưa cổ và quý hiếm của nó, từ đó anh tìm hiểu, rồi mua về, càng mua càng thích.

Trong người anh đã có sẵn một “tình yêu” dành cho đồ cổ vì tính anh thích hoài niệm. Bây giờ mà người ta cho đồ mới là anh không có lấy, từ đó mà tìm đến đồ cổ để thỏa đam mê. Những bộ chén – dĩa tại quán là những món đồ gần gũi với thế hệ 7X,8X nhất. Người ta từng xài rồi, cứ khi họ đến quán là thốt lên “À… món này nhà tôi có nè, thì ra là đồ cổ, tôi về cất kỹ mới được”.

Vậy đó, người ta yêu những món đồ hiện có của nhà họ và góp phần chung với mình giữ lại những món đồ vật này.

PV: Thông thường, muốn sưu tầm thì phải hiểu về đồ vật đó. Vậy anh tìm hiểu qua những kênh tư liệu nào để học hỏi kiến thức về đồ cổ?

Anh Phạm Văn Hai: Mới đầu anh mua bị lầm nhiều lắm, “học phí” nghề này cao lắm, giá cao mà mua không đúng đồ. Mình mới vào nghề ít ai chỉ, chủ yếu là mình mua nhiều rồi tự học hỏi. Rồi anh đọc sách viết về đồ cổ, hoặc xem trên mạng hễ ai giới thiệu về nhân vật chơi đồ cổ giỏi là anh tự tìm tới “thọ giáo”, họ sẵn sàng chia sẻ cho anh. Nói vậy chứ anh cũng đã bỏ rất nhiều tiền mua nhầm đồ, từ đó mới rút kinh nghiệm.

PV: Tôi được biết là anh sẵn sàng bỏ tiền túi ra để mua những món đồ cổ dù đã hư hỏng, sau đó tân trang lại để thỏa đam mê. Để làm những việc này thì rõ ràng là tốn rất nhiều tiền?

Anh Phạm Văn Hai: Có những món đồ qua bao nhiêu cuộc chiến tranh, rất đẹp nhưng lại bị nứt mẻ “thương binh”. Trong 100% món đồ cổ thì hết 30% là món đồ “thương binh”, mình phải phục chế lại. Chấp nhận sưu tầm thì mình phải sẵn sàng sửa chữa thì “kho tàng” đồ cổ mới đa dạng đủ loại.

PV: Cảm ơn anh Phạm Văn Hai

Đến đường Xuân Hồng, phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, người ta dễ dàng bắt gặp một quán cà phê “độc lạ” khi toàn bộ quán đều được “dát” đồ cổ. Chủ nhân quán cà phê đã khéo léo sắp đặt, bài trí bằng cách treo chúng lên tường để tạo bố cục hài hòa. Thế hệ 7X, 8X mỗi khi đến đây thường hồi tưởng về quãng trời tuổi thơ đẹp đẽ của mình. Chỉ có đồ cổ mới lưu giữ những giá trị của quá khứ và làm sống lại cái không khí của một thời đã trôi qua.

Anh Nguyễn Quốc Nam – một vị khách đến quán cà phê Cổ Ngoạn cho biết: "Đến quán này mình bắt gặp nhiều kỷ niệm hồi xưa, chén kiểu mà hồi đó nhà nghèo sử dụng trong ăn uống, có cả loại cao cấp dành cho nhà giàu hồi đó nữa. Đa phần là chén dĩa Nam Bộ gắn với sinh hoạt của ông/bà, cha/mẹ cùng chung sống".

Anh Phạm Văn Hai là sinh viên trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn và tự nhận mình là tuýp người sống nội tâm, thích hoài niệm. Chính vì bản thân muốn sưu tầm những điều xưa cũ nên anh bắt đầu từ việc “chơi đồ cổ”.

Bên cạnh thu về được cổ vật “chính hiệu” hiếm hoi còn sót lại trong nhân gian thì cũng không ít lần anh bị “tổ chát” mua nhầm. Những lúc như thế, anh Hai tự nhủ đó là “học phí” để tích lũy kinh nghiệm. Phiêu lưu khắp chốn, sau 8 năm sưu tầm, anh Hai đã sở hữu khoảng 5.000 hiện vật, gồm: bát – dĩa, đồ gốm, lư đồng, đèn măng - xông, cân, bình bông, đồng hồ, máy thu thanh, các cúp thể thao…

Quý nhất là bộ lư đồng và cái thố (niên đại 1937) mua được tại Trà Vinh, chiếc cúp bóng đá bằng gỗ nguyên khối sản (niên đại 1995), bộ dĩa gốm Chu Đậu trên 500 năm tuổi, những chiếc radio và máy truyền hình đen trắng ra đời đầu tiên…

Những món cổ thật cổ, anh Hai lưu giữ ở ngôi nhà riêng, chỉ để dành cho những “nghệ sĩ” biết chơi đồ cổ thưởng lãm. Những món có niên tuổi ngắn hơn được anh đưa vào quá cà phê Cổ Ngoạn để trưng bày.

Anh Đặng Thanh Sử - một vị khách đến quán cà phê Cổ Ngoạn nhận xét: "Mình thật sự ấn tượng ở cách bày trí của quán, nổi bật. Bộ sưu tập rất phong phú từ gốm sứ, ấm trà, bàn gỗ, thậm chí mấy món xưa xưa như cân, tivi, chiếc radio".

Tại quán, mọi người vừa uống cà phê vừa tham quan, bình phẩm về nghệ thuật chơi đồ cổ và giá trị của từng hiện vật. Điều mong muốn của anh Hai là tạo một không gian lan tỏa tình yêu nghệ thuật về đồ cổ để ai cũng có thể chạm thấy quá khứ, hoài niệm và ký ức của mình. Nhìn chiếc dĩa con gà, cái thố cơm mẻ lại nhớ ngôi nhà dưới quê của mình ngày trước. Hay nhìn những chiếc đèn dầu leo lét, cây cân đồng liền nhớ Má đã dùng để bán từng con cá, mớ rau.

Anh Phạm Văn Hai tâm tư: "Anh muốn tạo nên một không gian xưa cũ để người ta đến đây người ta có thể nhớ về kỷ niệm ngày xưa tươi đẹp của mình. Sẵn tiện để người ta biết địa chỉ, sau này, có ai mà muốn nhượng lại món đồ cổ của mình họ cũng biết rằng Cổ Ngoạn sẵn sàng mua đồ cổ và nơi này sẽ là nơi “tập kết” đồ cổ của Nam Bộ chúng ta".

Tháng 12/2020, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xác lập kỷ lục cho quán cà phê Cổ Ngoạn của anh Phạm Văn Hai với nội dung “Quán cà phê gắn dĩa và bình gốm sứ trên tường có số lượng nhiều nhất Việt Nam”.

Anh Phạm Văn Hai đã góp phần gìn giữ cổ vật xưa cho các thế hệ sau được chiêm ngưỡng và trân trọng những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc Việt Nam. Từ lúc khai trương, quán cà phê Cổ Ngoạn của anh đã góp phần vào hoạt động du lịch của thành phố, trở thành một địa điểm thu hút du khách khi ghé thăm Cần Thơ.

Hy vọng thời gian tới, quán cà phê Cổ Ngoạn của anh Hai sẽ càng được đóng góp nhiều hơn những cổ vật quý giá của Nam Bộ, để mỗi khi có ai muốn biết về văn hóa Nam Bộ thì sẽ có những lời giải thông qua Cổ Ngoạn Café.