Miễn giấy phép xây nhà dưới 7 tầng: Thủ tục đăng ký cần gọn nhẹ, không phát sinh phiền hà

Việc này nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà ở, nhất là tại các khu đô thị phát triển mới.

Theo hướng dẫn trước đó từ Sở Xây dựng, các cá nhân và tổ chức có nhu cầu xây dựng nhà ở riêng lẻ thuộc danh sách các dự án miễn giấy phép xây dựng, chỉ cần có giấy tờ hợp pháp về quyền sử dụng đất, hồ sơ thiết kế phù hợp quy hoạch đã được duyệt (tỷ lệ 1/500, phương án kiến trúc), và làm thủ tục đăng ký xây dựng, thay vì xin giấy phép.

Xung quanh nội dung này, PV VOVGT có cuộc trao đổi với Kiến trúc sư Ngô Doãn Đức, nguyên Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam.

PV: Ông có quan điểm thế nào về đề xuất miễn cấp phép xây dựng nhà riêng thay bằng đăng ký ở cấp xã, phường?

KTS Ngô Doãn Đức: Về việc cấp phép xây dựng, xưa nay bắt buộc phải có khi xây dựng bất cứ công trình nào. Nhất là với nhà dân, nhà riêng, kiểm tra, đóng phạt, cơ chế xin cho diễn ra rất nhiều. Bây giờ, chúng ta mở thoáng thế này là ý muốn giải quyết thủ tục hành chính trong cấp giấy phép.

Trước kia, nó rất khó khăn, có nơi xin phép một lối, xây một lối, thường là xây dựng vượt khung, vi phạm. Chúng ta cần xem thêm việc, xây dựng cần phải được kiểm soát bằng cấp phép. Nếu chúng ta thay thế hoặc không cần nữa thì cần một bản thiết kế phù hợp với quy hoạch 1/500.

Chúng ta phải công bố quy hoạch đó cho người dân biết, để quy định đi trước. Không nên xảy ra tình trạng đưa lên nhưng không có thông tin, đăng ký nhưng không được, nó chạy vòng tròn.

Việc mở thoáng ra, khắc phục thủ tục trước đây rườm rà, phiền hà, nhiễu nhương trong lĩnh vực cấp phép xây dựng nhà dân. Nếu dự án nhà ở trong khu vực có quy hoạch 1/500 ở bất cứ khu vực nào của thành phố cũng đều có quy định bao nhiêu tầng. Ai là người xem thiết kế, đã đủ điều kiện chưa, xây đúng không. Nó liên quan bước thứ hai, là một cơ quan xem thiết kế, đăng ký của người dân. Nếu chúng ta không chuẩn bị, làm rõ bước này thì nói vậy nhưng không phải vậy.

PV: Vậy còn câu chuyện kiểm soát sau khi miễn cấp phép, liệu có phát sinh thêm thủ tục như nhiều người e ngại?

KTS Ngô Doãn Đức: Trong các dự án quy hoạch được phê duyệt, doanh nghiệp xây nên các loại nhà ở liền kề, thương mại, biệt thự, chung cư là mô hình làm khắp nơi. Họ báo cáo và xin phép, cần tính đến khả năng thanh khoản, khả năng thiết kế, xây dựng, làm thủ tục hồ sơ.

Phần kiểm soát cũng có nhưng chủ yếu phụ thuộc vào chủ đầu tư. Còn người dân ở các nơi không thuộc dự án thì xin phép hay đăng ký, thì quay trở lại câu chuyện: Cơ quan nào sẽ giúp họ xây dựng không cần cấp phép mà nhà nước vẫn quản lý được?

Quy hoạch 1/500 là điểm tựa pháp lý chúng ta dựa vào đó. Hồ sơ người dân trình ra cứ đúng theo quy hoạch là đồng ý. Vậy quy trình cơ quan nhà nước “gật đầu” cho họ thì bây giờ là dạng gì. Hay vẫn phải trình?

Chúng ta cần để ý và làm rõ. TP.HCM không dùng từ “cấp phép” mà dùng từ khác thì cũng chỉ là đổi tên gọi thôi. Còn nguyên tắc và cách đi phải có sự rõ ràng hơn. Làm sao người dân xây không bị phiền hà, bị quấy rầy, khó khăn, để phát triển xây dựng nhà ở thông thoáng hơn.

Tôi cho rằng, chúng ta cần thử nghiệm để phổ biến nhiều nơi. Đây là bước thận trọng, vì bao nhiêu năm rồi chúng ta làm theo lối cũ, có cấp phép mà nhà vẫn nhốn nháo. Nhất là nhà ở trong đô thị trăm hoa đua nở, như nấm sau mưa, phép tắc thì vẫn phải xin, còn phạt thì phạt cho tồn tại.

Tôi hy vọng rằng chúng ta không làm phức tạp lên, hoặc chuyển từ phức tạp dạng này sang phức tạp dạng khác.

PV: Xin cảm ơn ông!

Liên quan đề xuất của Sở Xây dựng TP.HCM, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường từng bày tỏ quan điểm, miễn giấy phép xây dựng với các dự án nhà riêng lẻ trong khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500 không mang tính cải cách thực chất, vì luật hiện hành đã quy định rõ miễn giấy phép trong các trường hợp này.  Tuy nhiên, trên thực tế, việc này chưa được thực hiện đồng bộ trong nhiều năm, làm hạn chế quyền lợi của người dân.

Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường kiến nghị UBND TPHCM cần chỉ đạo quyết liệt để các cơ quan cấp sở tuân thủ đúng quy định pháp luật hiện hành, không lặp lại chính sách đã có dưới hình thức "đề xuất mới". Thay vào đó, Viện cho rằng, thành phố nên nhanh chóng triển khai cơ chế đăng ký xây dựng thay thế hoàn toàn cho cơ chế cấp phép, phân quyền cho cấp phường – xã thực hiện, dựa trên hệ thống quản lý kiến trúc xây dựng.