Lao động thất nghiệp chật vật tìm việc làm

Gần 2 tháng bị cho nghỉ việc ở Công ty TNHH PouYuen Việt Nam (TP. Hồ Chí Minh), chị Lê Thị Cẩm Vân trở về quê Đồng Tháp chịu cảnh thất nghiệp. Chị Vân đã gắn bó với Công ty TNHH PouYuen Việt Nam hơn 13 năm, thu nhập hàng tháng trên 10 triệu đồng. Chồng chị là thợ hàn sắt, mức lương trung bình 6 triệu/tháng, cuộc sống gia đình trước giờ tạm ổn định.

Tuy nhiên, trong đợt cắt giảm lao động lớn này, cả gia đình chị Vân đều mất việc. Cái khó của chị Vân hiện nay là, nếu xin việc làm mới ở các công ty thì không được do chị đã lớn tuổi, còn làm ở cơ sở nhỏ thì có mức lương thấp, không đủ trang trải cuộc sống và cũng không được tham gia các loại bảo hiểm.

Chị Lê Thị Cẩm Vân – ngụ tại thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp than thở: Tôi về quê mong muốn tìm kiếm công việc phù hợp tại vì tôi 45 tuổi cũng khó vào công ty. Nguyện vọng tìm kiếm một công việc để trang trải cuộc sống, lo cho gia đình. Hiện nay chồng con tôi cũng mất việc luôn rồi.

Không riêng gì chị Vân, trong đợt cắt giảm đầu năm 2023, Công ty TNHH PouYuen Việt Nam đã chấm dứt hợp đồng lao động theo thỏa thuận với 2.358 công nhân do đơn hàng bị sụt giảm. Đối với nhóm lao động thỏa thuận chấm dứt hợp đồng, PouYuen hỗ trợ 0,8 tháng lương cho mỗi năm làm việc. Riêng 3.000 công nhân hợp đồng từ 1 - 3 năm hết hạn thì công ty không tái ký nữa.

Từ đầu năm đến nay, tỉnh Đồng Tháp đã tiếp nhận gần 9.000 lao động đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp ở các ngành, nghề: dệt may, giày da, chế biến thủy sản, hải sản. Đa số người lao động bị cắt giảm là lao động không có tay nghề và lớn tuổi. Để hỗ trợ kết nối, Trung tâm dịch vụ việc làm đã tổ chức 20 phiên giao dịch việc làm trực tiếp, 2 phiên trực tuyến và tăng cường tư vấn việc làm cho người lao động bằng nhiều hình thức như gọi điện thoại, qua website, Facebook, Zalo, Fanpage,…

Ông Nguyễn Phú Hiếu – Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh Đồng Tháp cho biết: Trung tâm hiện nay có sự kiên kết với tất cả các trung tam dịch vụ việc làm trong khu vực để nắm bắt nhu cầu tuyển dụng của các tỉnh để mình giới thiệu. Ngoài ra cũng kết nối đi lao động nước ngoài. Ví dụ như lớn tuổi thì kết nối cho làm lao động thời vụ ở Hàn Quốc trong lĩnh vực nông nghiệp, còn lao động từ 18 đến 35 thì tư vấn đi làm ở Nhật Bản. Ngoài ra còn tứ vấn cho lao động đi học nghề bậc trung cấp hay cao đẳng nếu đủ điều kiện. 

Phương án hỗ trợ người lao động bị mất việc tạm thời hoặc bị sa thải hiện nay trông chờ vào công tác giới thiệu việc làm, tư vẫn hỗ trợ học nghề. Trong trường hợp người lao động có nhu cầu về quê sinh sống thì hướng dẫn cho người lao động nộp hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp tại địa phương để hưởng trợ cấp.

Tuy nhiên, cũng theo ông Nguyễn Phú Hiếu – Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm tỉnh Đồng Tháp thì, thực tế không phải người lao động nào cũng “hăng hái” tìm việc mới sau khi nghỉ khỏi nơi cũ: Gần như người lao động vẫn chưa sẵn sàng tâm thế để đi làm lại mà họ muốn nghỉ “xả hơi” hoặc muốn hưởng trợ cấp thất nghiệp. Tại vì mức lương trợ cấp thất nghiệp của họ bằng 60% so với tháng lương thu nhập lúc họ còn đang làm. Rồi ở địa phương thuê họ làm thời vụ, rảnh thì họ làm. Như vậy, mức lương thời vụ cộng với mức trợ cấp thất nghiệp sẽ nhiều hơn mức lương lúc bình thường khi còn làm tại công ty.

Báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong quý II/2023, số lao động bị mất việc là 217.800 người, tập trung ở các ngành nghề như: dệt may, da giày, sản xuất linh kiện, sản phẩm điện tử, chế biến gỗ. Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động khoảng 1,07 triệu người, tỉ lệ thất nghiệp là 2,3%. Tình trạng lao động buộc nghỉ giãn việc, thôi việc, mất việc ở các doanh nghiệp vẫn tiếp diễn. Áp lực sa thải lao động từ các doanh nghiệp tạo ra sự chuyển dịch mạnh từ khu vực công nghiệp và xây dựng sang khu vực dịch vụ.

Hiện nay, Thường trực Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề xuất tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ đoàn viên công đoàn, người lao động theo Nghị quyết số 06 để hỗ trợ từ 1 đến 3 triệu đồng cho công đoàn viên. Người lao động không là đoàn viên công đoàn được hưởng mức hỗ trợ bằng 70% so với mức hỗ trợ đối với người lao động là đoàn viên công đoàn.

Bị sa thải, cắt giảm, mất việc… là nguyên nhân dẫn đến đời sống công nhân khó khăn. Điều này đã lý giải cho việc ồ ạt rút BHXH một lần, bất chấp những lợi ích trước mắt và rủi ro khi về già. Nhưng người lao động lại không có cách lựa chọn nào khác. Trong bối cảnh khó khăn chung, mong muốn về một thị trường lao động “như mơ” là điều rất khó nhưng cũng cần có giải pháp “bình ổn thị trường lao động” vì đây là lực lượng quan trọng để phục hồi và duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế. 

Hiện nay, dù dịch COVID-19 đã lùi xa nhưng dư âm dịch bệnh vẫn còn. Nhiều doanh nghiệp phải ngừng sản xuất hoặc thu nhỏ quy mô hoạt động làm ảnh hưởng lớn đến đời sống của các cấp công nhân. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành công điện về các biện pháp ổn định, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, bền vững và chăm lo đời sống người lao động. Điều này đã được thể hiện rõ nét thông qua chính sách hỗ trợ bảo hiểm thất nghiệp. Bảo hiểm thất nghiệp không chỉ trao cho người lao động “con cá”, mà còn cung cấp “cần câu” để người lao động đảm bảo an sinh.

Theo quy định, người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp sẽ được hưởng đầy đủ bốn chế độ gồm: trợ cấp thất nghiệp; tư vấn giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề đối với đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp từ đủ chín tháng trở lên; hỗ trợ đào tạo cho doanh nghiệp để bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề, duy trì việc làm cho người lao động. Công việc này đang được các địa phương thực hiện rất tốt để hỗ trợ tối đa cho người lao động trong thời gian này. Tuy nhiên, bảo hiểm thất nghiệp chỉ được xem là “phao cứu sinh” trong tình thế “ngặt nghèo”. Nó không thể kéo dài từ tháng này qua năm nọ.

Dẫu biết, phải cắt giảm người và giảm chi phí là điều không doanh nghiệp nào mong muốn nhưng trong bối cảnh này đòi hỏi doanh nghiệp phải vận động nhiều hơn nữa trong việc tìm kiếm đơn hàng. Doanh nghiệp cần tích cực, chủ động duy trì sự ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh, nỗ lực duy trì, bảo đảm việc làm, sắp xếp lao động và giải quyết các chế độ lương, thưởng cho người lao động. Điều quan trọng không kém, đó là nộp đầy đủ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, kinh phí công đoàn, thực hiện nghiêm các cam kết với người lao động.

Dịch COVID-19 và chuyển đổi số cũng làm lộ rõ hơn một số hạn chế của thị trường lao động trong nước. Cả cung và cầu lao động đều chưa đáp ứng thị trường lao động hiện đại, kỹ năng nghề cao vẫn rất ít. Vì vậy, mục tiêu xuyên suốt của chúng ta là phải đầu tư cho con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, bền vững và hội nhập. Trước mắt, chúng ta tiếp tục thực hiện những giải pháp nhằm đảm bảo khả năng cung ứng nhân lực theo yêu cầu của doanh nghiệp và của thị trường.

Kế đến là hỗ trợ phát triển mạng lưới an sinh và bảo hiểm thông qua cung cấp thông tin và dịch vụ tư vấn pháp lý miễn phí cho người lao động. Hỗ trợ người lao động được tham gia các thị trường lao động trong và ngoài nước. Xây dựng các chính sách hỗ trợ phát triển thị trường lao động đặc thù, nhất là thị trường lao động nông thôn. Phát triển lao động làm công ăn lương trong khu vực kinh tế tư nhân và phát triển thị trường lao động có trình độ cao.

Về phía người lao động, trong thời gian bị mất việc cũng là một trong những điều kiện để trang bị thêm kỹ năng, nâng cao tay nghề, trình độ… để tự tin quay trở lại thị trường lao động khi có đơn hàng. Thậm chí, sẽ trở lại ở một vị trí cao hơn, đáp ứng nhu cầu về các đơn hàng cần tính chuyên nghiệp sâu hơn để đảm bảo ổn định.