Làm gì để giáo dục Việt Nam xứng với vị trí top thế giới?

Cần hoàn thiện những gì để vị trí TOP đầu giáo dục thế giới mang lại hiệu quả thực chất, thay vì chỉ vui với nhau vì thành tích, thống kê? PV VOV Giao thông có cuộc trao đổi với TS. Giáp Văn Dương, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường Tiểu học Times School.

PV: Thưa TS. Giáp Văn Dương, chúng ta cần nhìn nhận việc nền giáo dục Việt Nam lọt top những quốc gia có hệ thống giáo dục tốt nhất thế giới ra sao cho đúng với tình hình thực tế tại Việt Nam, để tránh những lầm tưởng không nên có?

TS. Giáp Văn Dương: Đầu tiên, chúng ta phải ghi nhận những kết quả tốt mà nền giáo dục của chúng ta đã làm được, đặc biệt là phân khúc giáo dục phổ thông. Ở đây xin lưu ý là giáo dục phổ thông chứ không phải là giáo dục ở bậc cao đẳng và đại học.

Nhưng chúng ta cũng phải ý thức rằng chúng ta còn rất nhiều việc làm và rất nhiều điều phải cải thiện. Chúng ta phải nhìn vào bản chất của các kỳ kiểm tra, đánh giá kể cả trong nước và quốc tế. Ví dụ như vừa rồi chúng ta thấy kỳ thi tốt nghiệp THPTQG điểm số rất cao, có nhiều môn điểm cao kỉ lục. Thế thì chúng ta cũng không thể nào hồn nhiên nghĩ rằng điểm cao như thế thì chắc chắn nền giáo dục đã rất tốt hoặc là học sinh của năm nay giỏi đột xuất. Điểm cao hay không, là do mức độ khó dễ của đề thi, điểm cao không nói được điều gì cả.

Các kì kiểm tra, đánh giá của các tổ chức quốc tế cũng vậy. Hầu hết cách đánh giá của các tổ chức quốc tế cũng chỉ tập trung vào đánh giá, đo lượng kiến thức của học sinh nhưng không đo lường được năng lực và phẩm chất của học sinh. Niềm vui, nỗi buồn của học sinh càng không thể đo được, sự chịu đựng mà học sinh của chúng ta phải trả giá, đau khổ thế nào khi đến trường, vật vã thế nào khi học lại càng không đo được.

Cho nên là người trong cuộc, hơn ai hết chúng ta phải hiểu cái hạn chế của các kỳ thi, kiểm tra, đánh giá này và khi thấy kết quả tốt thì cũng vui vừa thôi, đừng vui quá.

PV: Để giáo dục ngày càng cải thiện chất lượng thực tiễn, không còn những "chuyện không hay", cho xứng với vị trí nền giáo dục tốt nhất thế giới, chúng ta cần lưu ý và cải thiện những điều gì, thưa TS?

TS. Giáp Văn Dương: Theo tôi, chúng ta nên tập trung vào 3 điểm. Một, phải tập trung để triển khai thành công chương trình giáo dục 2018. Bởi vì chương trình giáo dục 2018 này đã chuyển từ học nội dung học kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất. Cho nên đây là một bước chuyển quan trọng, nhưng nếu không làm rốt ráo thì sẽ không triển khai thành công và đó là một điểm rất đáng tiếc.

Thứ hai, tập trung cải thiện chất lượng giáo dục bậc cao đẳng và đại học, hiện giờ theo đánh giá của tôi là chất lượng giáo dục ở bậc cao đẳng và đại học không tốt như chất lượng giáo dục của bậc phổ thông.

Việc thứ ba căn cốt hơn, sâu xa hơn và đòi hỏi nhiều thời gian hơn, đó là tập trung xây dựng các nền tảng giá trị của cá nhân, của xã hội và theo tôi đó phải là những giá trị phổ quát, những giá trị luôn đúng, dù bất cứ nơi nào, bất cứ thời đại nào, đó là bộ giá trị Chân - Thiện - Mỹ - Hòa.

Đấy là 4 giá trị mà chúng tôi đã chọn và đã nghiên cứu, đã trải nghiệm và thấy rằng là phải phát triển. Khi đó chúng ta biết thực sự là chúng ta đang ở tầm mức nào, chứ không còn phụ thuộc, không còn vui vì những đánh giá của các tổ chức quốc tế hay điểm số.

PV: Đội ngũ giáo viên thì sao? Bởi sẽ thật trái ngang nếu tại một nền giáo dục tốt nhưng lại không đủ giáo viên, phải không thưa TS?

TS. Giáp Văn Dương: Một là giáo viên, đặc biệt là giáo viên ở khu vực công, về lương chính thức hiện giờ là chưa sống được bằng lương và khi giáo viên không sống được bằng lương thì mọi cải cách, mọi hô hào đều gần như vô nghĩa. Cho nên đấy là vấn đề mấu chốt mà đã được những nhà giáo dục nêu ra phải hàng chục năm nay rồi, nhưng chúng ta vẫn chưa cải thiện được.

Vấn đề thứ hai là trình độ của giáo viên, hiện giờ rất nhiều giáo viên không đáp ứng được đòi hỏi của chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho nên nhiều trường không thể triển khai được chương trình giáo dục này, ví dụ như là ở THPT chẳng hạn, dạy học tích hợp chuyên môn khoa học tự nhiên, chuyên môn khoa học xã hội thì chúng ta cũng chưa có giáo viên để có thể dạy được môn khoa học tự nhiên hay môn khoa học xã hội trọn vẹn.

PV: Xin cảm ơn TS. Giáp Văn Dương.