Khôi phục niềm tin cho thị trường sau truy quét hàng giả

Tuy nhiên, cũng có một thực tế là niềm tin thị trường bị tổn thương nhất định, khi nhìn đâu cũng thấy hàng giả, hàng kém chất lượng. Cần làm gì để khôi phục lại niềm tin, sớm ổn định lại thị trường trong trạng thái mới?

Những số liệu về hàng giả, hàng nhái bị phát hiện liên tiếp đang khiến nhiều người tiêu dùng lo lắng, trong đó có anh Ngô Hoàng Linh, ở phường Vĩnh Tuy, Hà Nội. Niềm tin vào những thương hiệu mới lạ bị ảnh hưởng, gia đình anh Linh đang dần thay đổi cách thức mua sắm:

"Mình đã sử dụng khá nhiều brand (thương hiệu) mới, nhưng đến bây giờ, mình sẽ tìm đến những brand một là truyền thống, hai là các sản phẩm đã có mặt trên thị trường từ lâu của những thương hiệu và nhà cung cấp uy tín".

Ủng hộ việc truy quét hàng giả nhưng hầu hết người dân mong muốn cơ quan chức năng triển khai đồng thời nhiều giải pháp khác để dần khôi phục lại niềm tin, sớm ổn định thị trường trong trạng thái mới:

"Người dân mong các nhà lãnh đạo sát sao về thực phẩm chức năng, đồ ăn, đồ uống mạnh hơn nữa và làm triệt để. Nên có một hòm thư trực tiếp của các nhà lãnh đạo thì mới ăn thua, chứ còn chỉ đưa ra chính sách chung chung mà không đi sâu, đi sát từng cơ sở một thì khó lắm".

"Họ chỉ khẳng định đó là hàng giả, hàng kém chất lượng và cảnh báo người dân đang dùng thì không dùng nữa. Mình rất mong sẽ có một thông tin nào đó để người dân phản ánh, để biết nó giả chỗ nào, không tốt chỗ nào".

"Bây giờ mình đang phải lấy lại niềm tin dần dần, nên mình nghĩ quá trình cải thiện sẽ tương đối lâu, nhưng vẫn cần phải cải thiện dần dần".

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Trang, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, việc quyết liệt xử lý hàng nghìn vụ vi phạm cho thấy sự nghiêm túc trong công tác quản lý nhà nước. Tuy nhiên, thực tế này cũng cho thấy những lỗ hổng nghiêm trọng đang bào mòn và gây tổn thương đến niềm tin của người tiêu dùng, đòi hỏi một hệ thống giải pháp đồng bộ, quyết liệt và kiên trì:

"Cần tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, đi đôi với việc áp dụng các chế tài đủ sức răn đe. Nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc. Trang bị cho người tiêu dùng kiến thức và kỹ năng phân biệt hàng thật, hàng giả, hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình.

Cần khuyến khích người dân tham gia giám sát, xây dựng và phổ biến rộng rãi các kênh tiếp nhận thông tin tố giác chính thức, dễ sử dụng, bảo vệ an toàn tuyệt đối cho người tố giác. Việc này cho thấy sự trân trọng đối với đóng góp của người dân và khuyến khích họ tiếp tục tham gia".

Đồng tình quan điểm này, TS. Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) cho rằng, để khôi phục niềm tin của người tiêu dùng thì cần sự nỗ lực rất lớn của cả cơ quan quản lý lẫn cộng đồng doanh nghiệp. Trong đó, cần ưu tiên thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng tham gia kiến tạo khi thị trường từng bước được siết chặt và kiểm soát:

"Thứ nhất, phải minh bạch hóa và truyền thông rõ ràng về kết quả kiểm tra, xử lý, công bố công khai danh tính các tổ chức, cá nhân vi phạm để răn đe. Thứ hai, phải siết chặt kiểm soát đầu vào của thị trường.

Thứ ba, phải tạo điều kiện thuận lợi để hàng tốt chiếm lĩnh được thị trường: tăng cường cuộc vận động người Việt Nam dùng hàng Việt Nam, giảm các chi phí tuân thủ pháp luật cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Phải tạo điều kiện cho các hội, các hiệp hội ngành hàng phát huy hết vai trò trong việc giám sát chất lượng. Với người tiêu dùng, nói không với hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, đừng vì thấy rẻ mà ham mua.

Cuối cùng, cần thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế đối thoại công - tư, doanh nghiệp, người tiêu dùng và cơ quan quản lý nhà nước phải ngồi lại với nhau, chia sẻ và đồng hành thực chất để không chỉ chống gian lận mà còn xây dựng niềm tin cho thị trường".

Nhấn mạnh thêm về vai trò của pháp luật trong việc khôi phục niềm tin thị trường, bà Hà Thị Kim Liên, Luật sư Trưởng chi nhánh Phan Law Vietnam tại Hà Nội cho rằng, pháp luật cần vượt qua vai trò của một “cây gậy xử phạt” đơn thuần để trở thành “tấm khiên” bảo vệ niềm tin thị trường:

"Chúng ta không thể chỉ trông chờ vào những tháng cao điểm rồi sau đó lại chùng xuống, mà phải có những cơ chế giám sát thị trường thường xuyên, liên ngành và có kết nối dữ liệu giữa quản lý thị trường, hải quan, công an kinh tế và thuế.

Thứ hai, chúng ta cần phải nâng cao và củng cố niềm tin từ phía các cá nhân, doanh nghiệp chân chính. Một số giải pháp có thể cân nhắc là thực hiện việc phân loại và đánh giá rủi ro doanh nghiệp; tăng cường truyền thông tích cực, vinh danh những doanh nghiệp có thương hiệu uy tín.

Cần minh bạch hóa và trao quyền thực chất cho người tiêu dùng và các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Việc này có thể cần những biện pháp công nghệ để truy xuất nguồn gốc của hàng hóa, ví dụ sử dụng QR code hay blockchain.

Thứ ba, cần phải tăng cường những biện pháp để xử phạt và chống hàng giả thông qua những đơn vị hỗ trợ như các tổ chức đại diện sở hữu công nghiệp hay những công ty luật, để đảm bảo việc xử lý mang tính đồng bộ và xuyên suốt".

Chiến dịch cao điểm truy quét hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại trên phạm vi cảm nước đang phát đi một thông điệp mạnh mẽ rằng thị trường sẽ không còn là “mảnh đất” màu mỡ cho những kẻ buôn gian, bán lận.

Tuy nhiên, bên cạnh việc dọn dẹp những ngổn ngang sau “cơn bão”, điều cần làm là khơi lại niềm tin nơi người tiêu dùng. Trong thời buổi danh tiếng cũng có thể bị đem ra “bán” thì việc giữ chữ “tín” luôn là điều quan trọng nhất, và là con đường duy nhất để thị trường bước tiếp một cách bền vững.

Đây cũng là góc nhìn của VOV Giao thông qua bài bình luận: Mua danh ba vạn, giữ niềm tin từng đồng

Tỷ lệ phát hiện sai phạm lên đến gần 90% trong đợt cao điểm truy quét hàng giả, hàng nhái trên phạm vi cả nước hẳn khiến không ít người giật mình. Một mặt, nó cho thấy sự quyết liệt, nỗ lực của các lực lượng chức năng, nhưng mặt khác cũng phản ánh thực tế các hành vi vi phạm đã len lỏi sâu ở nhiều tầng nấc của thị trường, từ chợ truyền thống đến các kênh thương mại hiện đại.

Niềm tin của người tiêu dùng không đến từ một lần mua sắm, mà nó được gây dựng trong nhiều năm, qua từng trải nghiệm dù là nhỏ nhất, từ chất lượng sản phẩm, dịch vụ đến chế độ hậu mãi. Niềm tin không thể mất hết, bởi hàng giả chỉ là một mảng tối trong “bức tranh” thị trường. Nhưng rõ ràng, những vết rạn đã âm thầm xuất hiện, và nếu không sớm được bồi đắp thì nó có thể lan rộng.

Khôi phục niềm tin không thể chỉ dừng lại ở vài đợt kiểm tra, vài biên bản xử phạt. Muốn người tiêu dùng không còn dè chừng, hãy để họ nhìn thấy nỗ lực đồng hành từ tất cả các bên chứ không chỉ từ các lực lượng chức năng.

Đầu tiên, không gì quan trọng hơn việc chính các doanh nghiệp phải làm ăn tử tế, sản xuất hàng thật, chất lượng thật, dịch vụ đúng như cam kết. Không chiêu trò nào thay thế được giá trị đích thực. Khi người tiêu dùng cảm nhận được sự nghiêm túc từ phía người bán thì niềm tin tự khắc sẽ dần trở lại, bền hơn những lời quảng cáo hoa mỹ.

Tuy nhiên, một sản phẩm dù tốt đến đâu, nhưng nếu bị đặt trong một không gian kinh doanh thiếu minh bạch thì cũng khó khiến người mua an tâm. Vì vậy, minh bạch thông tin sản phẩm, từ nguồn gốc, thành phần, đến đơn vị phân phối không chỉ là hành động kỹ thuật, mà còn là lời cam kết sống còn của doanh nghiệp với người tiêu dùng.

Để làm được điều này, vai trò của công nghệ phải được đặt lên hàng đầu với những công cụ hiện đại như: mã QR truy xuất nguồn gốc, hóa đơn điện tử đồng bộ, ứng dụng kiểm định độc lập,… Hãy trao cho người tiêu dùng công cụ để tự bảo vệ mình một cách chủ động và dễ dàng với chỉ một cú quét trên điện thoại. Khi việc xác minh trở nên đơn giản thì hành trình lấy lại niềm tin cũng sẽ tiến lại gần hơn.

Ở giải pháp công nghệ đó, doanh nghiệp không thể đứng ngoài. Kẻ làm giả thường nhắm đến thương hiệu mạnh, sản phẩm được tin dùng, đồng nghĩa tổn thất không chỉ đến với người dân mà cả những doanh nghiệp làm ăn tử tế. Thay vì chờ bị thiệt hại rồi mới lên tiếng, doanh nghiệp cần chủ động vào cuộc bằng việc đầu tư giải pháp chống giả, thiết lập kênh cảnh báo, bảo vệ người mua hàng như đang bảo vệ chính mình.

Với các cơ quan quản lý, cần chủ động trở thành “người gác cổng” để người tiêu dùng yên tâm trong mỗi lần mua sắm. Lấy lại niềm tin không có nghĩa là chờ đến khi không còn sai phạm nào. Nó bắt đầu bằng việc để mỗi khách hàng cảm thấy rằng dù có rủi ro nhưng họ không đơn độc.

Đó là việc tiếp tục đẩy mạnh, duy trì công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa, xử lý nghiêm mọi vi phạm. Đó là các tổ chức kiểm định, hiệp hội ngành hàng, hội bảo vệ người tiêu dùng,… - những “cánh tay” nối dài của cơ quan chức năng trong việc đánh giá, xác thực chất lượng sản phẩm. Đó là các kênh tiếp nhận phản ánh dễ dàng và thực sự lắng nghe. Khi quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ đến cùng thì niềm tin sẽ trở thành sức mạnh đồng hành quá trình phát triển.

Với các cơ quan truyền thông, hãy kể nhiều hơn những câu chuyện tích cực bên cạnh những vụ bắt giữ, triệt phá. Cảnh báo là cần thiết, nhưng báo chí cần thắp lên những điểm sáng về thương hiệu giữ chuẩn mực chất lượng, những cửa hàng nỗ lực xây uy tín từng ngày, những sáng kiến chống hàng giả được người tiêu dùng hưởng ứng,… Đây sẽ là liều “vắc-xin” lâu dài cho niềm tin, giúp người dân cảm thấy rằng thị trường vẫn còn nhiều nơi đáng để gửi gắm.

Cuối cùng, giáo dục tiêu dùng phải là một nền móng vững chắc. Khi người dân hiểu rõ quyền lợi của mình, biết cách phân biệt đúng - sai, biết phản ánh và yêu cầu thì họ không còn là nạn nhân bị động, mà sẽ trở thành người đồng hành, giám sát. Ở một xã hội mà người tiêu dùng có tri thức, thị trường sẽ có “sức đề kháng” tự nhiên với gian dối.

Lấy lại niềm tin thị trường không phải là cuộc chạy đua nước rút mà là hành trình dựng lại trong từng chi tiết nhỏ. Ở đó, danh tiếng không còn là thứ được tô vẽ bằng quảng cáo, mà được trải nghiệm bằng thực tế, kiểm chứng được, chạm vào được và tra cứu được. Sai một li có thể đi cả chuỗi kinh doanh.

Nhưng ngược lại, nếu biết trân trọng từng đồng tiền mà người tiêu dùng mở ví, từng lời đánh giá chân thành, từng lần quay lại mua hàng, thì chính doanh nghiệp sẽ được hưởng “trái ngọt” từ công sức vun trồng niềm tin thực sự.