Giám sát trẻ trên xe, chỉ công nghệ vẫn chưa đủ

Ngày 3/5 vừa qua tại Quận Richland, bang Nam Carolina, Mỹ đã xảy ra sự cố thương tâm khi Armani Shoemaker, 3 tuổi được tìm thấy tử vong trong một chiếc ô tô. Điều tra của cảnh sát sau đó cho thấy vào thời điểm xảy ra vụ việc, Armani đã lẻn ra khỏi nhà vào giữa trưa, chui vào một chiếc ô tô đỗ ngoài sân nhà và mắc kẹt trong đó. Nguyên nhân gây tử vong là do sốc nhiệt trên ô tô.

Đây là vụ việc trẻ tử vong trên ô tô đầu tiên trong năm 2024 tại Mỹ. Nhưng những con số thống kê qua nhiều năm cho thấy vấn đề nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Theo tổ chức phi lợi nhuận Kids and Cars Safety (KSC) của Mỹ, chỉ riêng trong năm 2022 đã có ít nhất 33 trẻ em tử vong vì bị bỏ quên trong xe hơi. Trong giai đoạn từ năm 1990 – 2023, đã có 1.083 trẻ em tử vong do sốc nhiệt trong ô tô, và 7.500 em khác may mắn sống sót nhờ được phát hiện kịp thời. Năm 2018 được coi là đỉnh điểm khi có tới 52 trẻ em thiệt mạng vì nguyên nhân này, chủ yếu xảy ra vào mùa hè tại các bang có khí hậu nóng như Texas, Florida, Arizona...

Bà Amber Rollins, chủ tịch của tổ chức Kids and Cars Safety chia sẻ:

“Hầu hết mọi người không biết rằng, những sự cố liên quan tới ô tô là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em tại Mỹ. Trung bình có khoảng 38 trẻ tử vong mỗi năm do bị bỏ quên trong ô tô. Và đó là lí do chúng tôi vẫn cố gắng đấu tranh hàng ngày để ngăn chặn những sự cố đó xảy ra”.

Tại Mỹ, suốt hơn 1 thập kỷ qua, nhiều giải pháp đã được cân nhắc và áp dụng để ngăn chặn việc bỏ quên trẻ em trên ô tô, trong đó việc áp dụng công nghệ được nhắc đến nhiều hơn cả. Rất nhiều xe đưa đón học sinh ở Mỹ hiện nay đã được lắp đặt hệ thống kiểm tra trẻ em bỏ quên có tên gọi “Sleeping Child Check”.

Ông Chad Sleeper, quản lý của một dịch vụ chuyên cho thuê xe khách chia sẻ:

“Về lý thuyết, những chiếc xe vans hay xe buýt được sản xuất sau năm 2018 đều phải có hệ thống kiểm tra trẻ em. Có một nút bấm đặt ở cuối chiếc xe. Sau mỗi ca làm việc, tài xế sẽ phải đi từ đầu xe tới cuối xe để bấm vào nút đó để tắt hệ thống kiểm tra. Nếu không thực hiện bước vừa rồi, chiếc xe sẽ phát ra còi cảnh báo và chỉ có thể bị tắt bởi nút bấm kia”.

Việc lắp đặt hệ thống kiểm tra trẻ em tại Mỹ đã được cam kết bởi Liên minh Đổi mới ô tô, hiệp hội thương mại bao gồm nhiều nhà sản xất ô tô và xe tải có mặt tại Mỹ. Bao gồm cả các nhà sản xất lớn như General Motors, Toyota hay Volkswagen, nhóm này đã ký cam kết sẽ hoàn thành việc lắp đặt hệ thống kiểm tra trên toàn bộ ô tô bán ra tại Mỹ vào năm 2025. Dù đồng ý rằng hệ thống kiểm tra trẻ em đem lại hiệu quả tốt, nhưng nhiều người cho biết, hệ thống này không có tác dụng khi xảy ra trường hợp trẻ em tự chui vào ô tô và bị kẹt lại.

Bên cạnh đó, theo tờ USA Today, Cục Quản lý ATGT đường bộ Mỹ vốn phải đưa ra quy định bắt buộc lắp đặt hệ thống kiểm tra trẻ em trên xe từ cuối tháng 11/2023 trên phạm vi toàn quốc. Nhưng đến nay đã quá thời hạn mà chưa có quy định nào được áp dụng. Người phát ngôn của Cục cho biết cơ quan này cần thêm thời gian để nghiên cứu các quy định mới sao cho phù hợp. Có thông tin cho biết quy định mới sẽ có hiệu lực từ tháng 8 năm nay, tuy nhiên Cục chưa xác nhận thông tin này.

Trong khi đó, nhiều phụ huynh đang chia sẻ ý kiến của mình về việc làm thế nào để tránh việc bỏ quên trẻ trên xe. Một số cho rằng, để đối phó với việc trẻ tự ý lên xe thì chỉ riêng hệ thống kiểm tra hiện tại là không đủ. Thêm vào đó, một hệ thống theo dạng cảm biến cần được lắp đặt, có tác dụng phát hiện còn người trong xe khi chủ xe đã rời đi, sau đó phát còi cảnh báo, thậm chí là liên lạc với lực lượng chức năng nếu như còi cảnh báo không được tắt sau một khoảng thời gian nhất định.

Một số khác thì đề xuất một giải pháp đơn giản hơn, đó là đặt một vật gì đó mang tính biểu tượng, ví dụ như một con gấu bông. Chúng sẽ được đặt vào ghế của trẻ khi chủ xe không chở theo trẻ em. Khi có trẻ, chủ xe sẽ đặt gấu bông lên đầu xe, và có nhiệm vụ đặt lại gấu bông về ghế của trẻ sau khi hoàn tất việc đưa đón. Gấu bông còn ở đầu xe, nghĩa là vẫn còn trẻ trên xe. Nói một cách đơn giản, chú gấu bông sẽ đóng vai trò là người “nhắc nhở” lái xe rằng phải luôn kiểm tra ghế sau.

Nhưng giải pháp như vậy chỉ hiệu quả với xe cá nhân. Còn với xe buýt, xe đưa đón học sinh v.v… thì vẫn chưa có một giải pháp nào chắc chắn rằng tài xế sẽ không quên hay mắc sai lầm. Trong lúc này, nhiều người cho rằng, đã đến lúc các nhà lập pháp cần cứng rắn hơn, để ít nhất quy định bắt buộc lắp đặt hệ thống kiểm tra trẻ em sẽ có hiệu lực sớm, từ đó giảm bớt số lượng vụ việc có thể xảy ra.

Trở lại với Việt Nam, Mỗi năm cả nước có khoảng 1.800 - 2.000 vụ tai nạn giao thông liên quan tới trẻ em với khoảng 600 - 700 vụ liên quan tới ô tô có trẻ em. Trong khi đó, hiện chưa có quy định về thiết bị và vị trí an toàn cho trẻ em trên xe ô tô. Nhiều phụ huynh vẫn để trẻ em ngồi ghế trước hoặc đứng trong xe, vươn tay ra cửa sổ, thò đầu qua cửa sổ trời,... tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Theo PGS.TS Phạm Việt Cường - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế công cộng, trong Dự thảo mới mà Bộ Công an đang đề xuất và Quốc hội đang thảo luận đã có điểm tiến bộ là đưa vào quy định bắt buộc sử dụng các thiết bị an toàn cho trẻ em với độ tuổi dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 135 cm. Đây có thể là những bổ sung đáng kể để đảm bảo an toàn cho trẻ.