Gia tăng tội phạm trẻ vị thành niên

Đây là vấn đề đáng quan ngại bởi lẽ tội phạm vị thành niên không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cá nhân người phạm tội mà còn làm đảo lộn cuộc sống, gây ra nhiều hệ lụy cho cộng đồng.

Những tiếng pô nổ ầm ầm trong đêm. Những tiếng còi xe máy đinh tai nhức óc. Từng tốp thanh niên đầu trần, kẹp 2, kẹp 3 trên xe máy, lạng lách, đánh võng với tốc độ cao.

Đây không phải là tình trạng hiếm gặp trên địa bàn TP. Hà Nội những ngày sau đợt nghỉ lễ Tết Nguyên đán. Theo chân Tổ công tác Y9/141, Công an TP. Hà Nội làm nhiệm vụ tại đường Nguyễn Phong Sắc (Cầu Giấy, Hà Nội). Ngay sau khi lập chốt kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý nhiều trường hợp vi phạm luật ATGT, hầu hết là các thanh niên không đội mũ bảo hiểm.

Nhiều trường hợp khi thấy lực lượng chức năng đã bất chấp nguy hiểm quay đầu bỏ chạy vào đường ngược chiều. Tuy nhiên, các trường hợp này đều bị lực lượng 141 đón lõng, khống chế và đưa về chốt để xử lý theo đúng pháp luật.

Trong các trường hợp vi phạm, lực lượng chức năng phát hiện 2 thiếu niên điều khiển xe gắn máy trên 50cc, trong túi áo của người ngồi sau xe có vật hình hộp chữ nhật phát ra ra tín hiệu điện. Điều tra tại chỗ, thiếu niên này cho biết sinh năm 2009 (trú tại Đống Đã, Hà Nội) và khai nhận đây là chích điện mini, nhặt được trong khi đi ăn với gia đình.

Tuy nhiên, bằng công tác nghiệp vụ, thiếu niên này đành phải chấp nhận hành vi của mình và không thể quanh co được nữa. “Chích điện cháu mua trên tiktok giá 153.000, ban đầu cháu đi mua hộ bạn sau đấy cháu cầm để nghịch luôn…”.

Không chỉ tham gia vào các cuộc đua xe “xuyên đêm suốt sáng”, các cuộc hỗn chiến khi thấy không vừa mắt nhau, các đối tượng thanh thiếu niên còn ngồi trên ghế nhà trường này còn trực tiếp chế tạo, tàng trữ, vận chuyển và buôn bán các loại pháo nổ.

Không ít thanh, thiếu niên đã lén lút lên mạng xã hội học cách chế tạo pháo và mua các vật dụng về cất giấu rồi tự chế thành pháo. Đây không chỉ là việc làm rất nguy hiểm, nguy cơ gây ra tai nạn thương tâm mà còn là hành vi vi phạm pháp luật.

Mới đây, Đội Cảnh sát kinh tế, Công an quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) đã triệt phá nhiều ổ nhóm có hành vi sản xuất, buôn bán, vận chuyển pháo nổ. Trong đó có đối tượng Hoàng Thanh Sơn (sinh năm 2004, trú tại Thái Nguyên) hiện đang theo học tại Hà Nội. Sơn đã vào các kênh Youtube để xem các video hướng dẫn cách chế tạo pháo nổ và pháo hoa nổ, rồi vào các sàn thương mại điện tử để đặt mua các loại nguyên liệu để sản xuất pháo. Ngoài ra, để tăng năng xuất, Sơn còn đặt mua máy tự chế để quấn pháo.

Tại cơ quan điều tra, Sơn khai nhận: “Em thấy bố mẹ em lo tiền học và tiền nhà ở cho em nhiều quá nên em muốn làm pháo để bán, chi trả cho bản thân để bố mẹ em không phải trả nhiều. Đây là lần đầu em bán, có 2 loại là pháo hoa và pháo nổ, em bán 200 ngàn 1 quả thì bị Công an quận Hai Bà Trưng bắt. Em thấy việc chế tạo pháo gây nguy hiểm cho mình và người sung quanh nhưng bán pháo lợi nhuận cao nên em vẫn làm”.

Theo thống kê sơ bộ, trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 13 nghìn thanh thiếu niên vi phạm pháp luật. Tỷ lệ gây án ở tuổi vị thành niên là 5,2% đối với người dưới 14 tuổi, 24,5% đối với người từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và 70,3% đối với người từ 16 đến dưới 18 tuổi.

Tội phạm vị thành niên không chỉ có dấu hiệu gia tăng về số lượng mà mức độ, thủ đoạn phạm tội cũng diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi; độ tuổi phạm tội ngày càng trẻ hóa, hành vi ngày càng manh động.

Mới đây, TAND Tối cao đưa ra lấy ý kiến về đạo luật chuyên biệt về tư pháp người chưa thành niên, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác bảo vệ, giáo dục trẻ em trong tình hình mới. Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết: “Ban hành luật Tư pháp người chưa thành niên quan điểm của tôi là rất cần thiết. Luật này sẽ phát triển những cái quy phạm pháp luật đã có ở nhiều văn bản pháp luật trước đó. Ví dụ như là một phần ở trong Bộ luật hình sự về người dưới 18 tuổi phạm tội, rồi là liên quan đến một phần quy định về Luật trẻ em, liên quan đến các biện pháp giáo dục tại cộng đồng hoặc là giáo dục tại cơ sở giáo dưỡng.

Khi luật này được Quốc hội thông qua thì sẽ là cái cơ sở pháp lý quan trọng để chúng ta quản lý, kiểm soát, xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội. Cũng như là có chính sách về chuyển hướng xử lý đối với người chưa thành niên, trong trường hợp mà người chưa thành niên vi phạm ở cái mức độ mà có thể sử dụng các cái biện pháp khác, chứ không nhất thiết là phải áp dụng chế tài hình sự”.

Theo nhiều chuyên gia tâm lý, người dưới 18 tuổi được xác định là người chưa thành niên, là người chưa phát triển đầy đủ về nhân cách và đạo đức. Đây là độ tuổi phát triển nhanh chóng về thể chất nhưng về tâm sinh lý có những bất ổn, thậm chí nổi loạn, thiếu hụt các kỹ năng sống như kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý cảm xúc khiến trẻ vị thành niên dễ thực hiện những hành vi có tính chất bộc phát, thiếu sự điều khiển của lý trí và có thể dẫn đến hành vi phạm tội.

Do đó, công tác xử lý các vi phạm của người dưới 18 tuổi, cần tăng cường áp dụng các biện pháp giáo dục, đặc biệt từng bước tăng cường sự đa dạng và chất lượng của chương trình giáo dục, phục hồi tại cộng đồng với sự tham gia chủ động, tích cực của gia đình, nhà trường, cộng đồng...

Về phía gia đình và xã hội, cần quan tâm đến tâm lý lứa tuổi, có biện pháp giáo dục phù hợp để tạo sự gần gũi, chia sẻ từ phía các em đến gia đình.