Đìu hiu chợ cũ

Dẫu biết sự ra đời của siêu thị và hệ thống kinh doanh online đã đặt chợ truyền thống trước cánh cửa cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi bản thân chợ truyền thống phải biết làm mới chính mình, nhưng dường như tiểu thương đã bắt đầu “đuối sức” và bỏ cuộc. Tại Cần Thơ và Vĩnh Long, một vài khu chợ đặt ngay trung tâm du lịch nhưng lại rất đìu hiu đã phản ánh phần nào thực tế này. 

Trung tâm thương mại Cái Khế (TTTM) tọa lạc trên đường Trần Văn Khéo (Phường Cái Khế, quận Ninh Kiều) là tổ hợp mua sắm, dịch vụ giải trí ăn uống. Do nằm gần khu Bãi Cát – thiên đường giải trí của Cần Thơ với nhiều tổ hợp khách sạn, quán bar, khu ẩm thực nên TTTM Cái Khế được kỳ vọng là “nơi tiêu tiền” của du khách.

Vậy mà đã nhiều năm nay, lần lượt các tiểu thương rời bỏ lô sạp, chợ vắng vẻ, rất ít khách hàng ghé mua. Từ đầu năm 2024, các sạp hàng tại khu mặt tiền hướng ra đường Trần Văn Khéo đóng cửa, dán thông báo “lô trống cho thuê” hoặc sang nhượng. Số sạp còn mở bán, tiểu thương phần lớn ngồi lướt điện thoại. Thi thoảng có khách, họ bật dậy mời chào xem hàng.

Tiểu thương Nguyễn Thị Tư than thở: “Khó trăm ngàn lần, lúc trước bán được 10, bây giờ bán chỉ được  một thôi. Mình đợi người ta tan sở ra đến đây mua, mà không có ai, cuối tuần cũng không có. Có khi 2-3 ngày chưa mở hàng được món nào”.

Điểm thứ hai là nhà lồng chợ cổ Cần Thơ, nằm trên đường Hai Bà Trưng. Nhà lồng chợ Cổ được thành lập năm 1915, nằm cạnh bến Ninh Kiều, niên tuổi 110 năm với lối kiến trúc xưa, chủ yếu bán các sản phẩm lưu niệm, quà tặng. Thời gian gần đây, khu chợ này cũng đìu hiu, nhiều tiểu thương đóng cửa nên cũng ảnh hưởng phần nào đến “bộ mặt” du lịch giữa trung tâm thành phố.

Lý do khiến chợ truyền thống tại Cần Thơ ế ẩm kéo dài, theo bà Trần Thị Mai – tiểu thương bán vải tại TTTM Cái Khế cho biết, dân thắt chặt chi tiêu và thương mại điện tử phát triển mạnh, nên mô hình truyền thống gặp khó. Trong khi đó, tên gọi là trung tâm thương mại, nhưng thực tế kinh doanh tại đây vẫn theo mô hình chợ truyền thống.

Tiểu thương tại đây đa số lớn tuổi, chưa kịp thay đổi, tiếp cận phương thức buôn bán mới. Ban quản lý vận động, khuyến khích bà con áp dụng cùng lúc bán hàng truyền thống và online, linh động các biện pháp giao hàng. Tuy nhiên, việc tiếp cận cách buôn bán mới thời 4.0 khiến các tiểu thương không kịp thích ứng:

“Cô không biết xài điện thoại thông minh, online cũng phải trả tiền qua mạng mình càng không biết. Muốn bật dậy chợ truyền thống là trừ khi ngành chức năng kiểm soát được hình thức bán online, vì họ bán không phải đóng thuế. Còn như tiểu thương ở đây đóng rất nhiều loại thuế, chi phí, dịch vụ”.

Không riêng gì Cần Thơ, khu Bách hóa tổng hợp của chợ Vĩnh Long cũng ế ẩm từ nhiều năm nay. Chợ Vĩnh Long có hơn 2.000 hộ tiểu thương kinh doanh các mặt hàng như quần áo, giày dép, thiết bị điện tử, trái cây, nhu yếu phẩm. Đã gần 2 năm nay, hoạt động kinh doanh tại khu chợ này rất đìu hiu vì sức mua đã giảm hơn 50%.

Nhiều hộ chịu không nổi đành kêu sang sạp hoặc đóng cửa, tiểu thương còn bám trụ thì kiến nghị Ban quản lý giảm thuế và mặt bằng. Bà Trương Thị Mỹ Trinh – tiểu thương bán vải tại chợ Vĩnh Long cho biết: “Tới 12h chưa bán được đồng nào, tình hình quá tệ. Mình biết đóng thuế là nghĩa vụ nhưng trong tình hình năm nay nếu Nhà nước hỗ trợ được phần nào hay phần đó. Hiện đã giảm thuế nhưng vẫn chưa thấm vào đâu, nếu giảm được tiền thuê mặt bằng thì càng tốt hơn”.

Tình trạng chợ truyền thống bị ế ẩm được tiểu thương và cả chính quyền địa phương thừa nhận là do cạnh tranh “khốc liệt” với hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện lợi và các sàn thương mại điện tử thông qua kênh bán hàng online.

Một điều khách quan có thật cũng cần phải nhìn nhận là chợ truyền thống đang dần bộc lộ nhiều hạn chế thể hiện ở gu hàng hóa chưa đa dạng phong phú, giá cả lại không hợp lý, đôi khi lại nói thách, bắt chẹt khách. Nhiều chợ đi vào vừa xa, lại phải mất phí gửi xe, mua bán lòng vòng nhiều nơi nhiều chỗ mới có đủ các thứ mình cần.

Tuy nhiên, vai trò của chợ truyền thống rất quan trọng, ngoài chức năng là điểm phân phối thì chợ cũng là nơi gặp gỡ, giao lưu của các tầng lớp dân cư trong xã hội. Thay vì ngồi chờ khách đến mua, đã đến lúc tiểu thương chợ truyền thống phải tự làm mới chính mình. Ứng dựng công nghệ số, dùng điện thoại đưa hàng lên YouTube, Facebook, TikTok để bán hàng.

Điều này rất cần vai trò tiên phong của Ban Quản lý chợ, đây là đầu mối hợp tác với các TikToker, YouTuber và tổ chức nhiều buổi tập huấn cho tiểu thương ứng dụng công nghệ thông tin bán hàng online, livestream bán hàng. Chợ truyền thống trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các loại hình thương mại khác rất cần một sự thay đổi mạnh mẽ từ tư duy đến hành động. Để từ đó mới đảm bảo sự sự tồn tại và phát triển của mình trong giai đoạn mới.