Dịch sởi lan rộng: Cảnh báo lỗ hổng trong phòng dịch cộng đồng

Để có thông tin cụ thể và được xác thực, PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Đắc Phu – Cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng.

Sởi chưa hết, chân tay miệng và sốt xuất huyết vào mùa

PV: Tình hình dịch sởi hiện nay tại các địa phương, trong đó có Hà Nội và TPHCM đang diễn biến như thế nào?

GS.TS Trần Đắc Phu: Sởi đang diễn biến phức tạp. Trước kia thì xảy ra ở một số địa phương như TP.HCM, như Hà Nội, một số tỉnh lân cận TP.HCM như Đồng Nai, các tỉnh miền Tây, nhưng mà hiện nay thì nó đã lan rộng ra 63 tỉnh, thành phố.

Tại Hà Nội và TP.HCM thì dịch đã chững lại do đã tổ chức chiến dịch tiêm chủng, tiêm vét cho tất cả các đối tượng chưa được tiêm vaccine sởi, nhưng theo tôi thì vẫn còn diễn biến phức tạp vì Hà Nội và TP.HCM là nơi có nhiều trẻ chưa được tiêm chủng và ở các vùng khác đến và đặc biệt là như TP.HCM cũng đã báo cáo, là hiện nay dịch chủ yếu xảy ra ở các đối tượng ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long di cư lên.

Chúng tôi nghĩ rằng là một thời gian nữa thì có thể mới chững lại. Bởi vì khi mà chúng ta đã tổ chức chiến dịch tiêm chủng theo sự chỉ đạo của Chính phủ thời gian vừa qua.

PV: Nguyên nhân chính dẫn đến đợt bùng phát sởi lần này là gì và đối tượng nào đang bị ảnh hưởng nhiều nhất?

GS.TS Trần Đắc Phu: Sởi là bệnh lây theo đường hô hấp mà nó lây lan rất là nhanh, rất là mạnh, còn mạnh hơn kể cả COVID-19 và đối tượng đây là không được tiêm chủng sởi, thì các bạn cũng biết là không có những trường hợp không có triệu chứng, tất cả đã nhiễm sởi thì đều có triệu chứng hết nên là khi bị nhiễm thì dịch sởi nó bùng rất nhanh. Chu kỳ sởi 5 năm một lần.

Chúng ta biết lần sởi xảy ra năm 2014 -15 là rất lớn, rồi từ 2019 và đến năm 2024-25 đây là chu kỳ 5 năm. Tôi cứ lấy ví dụ là một năm chúng ta có 1 triệu rưỡi trẻ ra đời, chúng ta tiêm chủng được 90% thì vẫn còn 10% trẻ không được tiêm chủng, nghĩa là khoảng 150.000 trẻ không được tiêm, đến 5 năm sẽ khoảng 750.000 chưa tiêm chủng.

Chưa kể vaccine sởi là vaccine có hiệu lực rất cao 90 - 95% thì lại còn 5% chưa tiêm, thì sẽ có cái số chưa tiêm chủng rất lớn và chưa được tiêm chủng mà tiếp xúc nguồn lây chắc chắnlại bị lây. Và bên cạnh đó có những trẻ từ sáu đến chín tháng tuổi, nghĩa là tuổi mà trước khi được tiêm chủng sởi thì cũng bị lây do mẹ không có miễn dịch do không nhiễm hoặ tiêm vaccine không đạt đủ độ để phòng bệnh,  không chuyển được miễn dịch sang con.

Ngoài ra còn mộtnguyên nhân nữa do thiếu vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng, đó là khi dịch Covid 19 xảy ra thì chúng ta không thực hiện tốt các dịch vụ y tế cơ bản, trong đó có dịch vụ tiêm chủng thì tỷ lệ cũng thấp hơn. Vừa qua thì các bạn cũng biết là do cơ chế đấu thầu mua sắm, cho nên cũng thiếu vaccine trong chương trình tiêm chủng.

PV: Ngành y tế đã và đang triển khai những biện pháp gì để kiểm soát dịch bệnh và người dân cần lưu ý gì để phòng tránh hiệu quả?

GS.TS Trần Đắc Phu: Bộ Y tế cũng đã triển khai việc tiêm vét, tiêm bù cho những đối tượng chưa được tiêm chủng cách đây vài tháng rồi. Đặc biệt vừa qua do tình hình Sởi vẫn diễn biến phức tạp thì Thủ tướng Chính phủ đã có công điện chỉ đạo toàn bộ hệ thống chính quyền các tỉnh, thành phố để ngành y tế và các ngành phải vào cuộc để tiêm vaccine.

Và cũng theo báo cáo của Bộ Y tế thì đáng lẽ đến thời điểm này các tỉnh phải tiêm được 90% nhưng mà thực tế thì cũng chưa đạt. Tôi cho rằng cần phải quyết liệt triển khai các biện pháp tiêm chủng làm sao cho đạt tỷ lệ cao mà chính đạt tỷ lệ cao thì chúng ta mới cắt đứt được các nguồn lây. V lỗ hổng hiện nay tôi nghĩ rằng vấn đề vẫn là tiêm chủng.

Chúng ta không thực hiện tốt việc tiêm chủng thì chúng ta sẽ không khống chế được dịch và tôi cũng nói rằng việc tiêm chủng ở trên đối tượng thực tế chứ không phải là đối tượng quản lý bằng hộ khẩu. Bởi vì rất nhiều đứa trẻ sống ở thành phố thì không khai báo, không có hộ khẩu.

Ngoài ra ở vùng sâu, vùng xa, hệ thống y tế khó khăn cần phải đẩy mạnh việc này, chứ nếu không thì cứ những trường hợp nào chưa được tiêm chủng và tiếp xúc với nguồn lây là chắc chắn sẽ bị lây sởi và đặc biệt hiện nay việc giao lưu đi lại giữa vùng có dịch và vùng không có dịch, giữa tỉnh này với tỉnh khác rất là lớn nên việc lây lan là chuyện hiện hữu.

PV: Xin cảm ơn ông!