‘Địa ngục’ vỉa hè: Mất ATGT và ảnh hưởng cuộc sống người dân

Ba năm trước, Simon Daws, 40 tuổi, một người khiếm thị và chú chó dẫn đường Lemar của anh bị một chiếc ô tô tông trúng trên đường phố ở hạt Suffolk, miền Đông nước Anh.

Trước thời điểm xảy ra tai nạn, chú chó Lemar phát hiện một chướng ngại vật nên hướng dẫn chủ nhân của mình đi vòng qua nó. Tuy nhiên, Simon Daws không nhận ra khoảng trống còn lại trên hè quá hẹp, anh trượt khỏi lề đường và lao vào dòng xe cộ đi lại bên dưới.

Daws may mắn chỉ bị thương nhẹ sau vụ tai nạn, nhưng chú chó Lemar chấn thương nặng và phải mất nhiều tuần mới hồi phục. Người đàn ông khiếm thị cho biết: “May mắn vết thương của tôi khá nhẹ, nhưng tình trạng có thể tồi tệ hơn rất nhiều. Chú chó Lemar đã làm tốt công việc của mình. Nếu không có chướng ngại vật trên hè tôi đã không bị đẩy vào tình huống nguy hiểm đó”.

Theo tờ The Guardian, việc di chuyển trên hè phố ở Anh khó khăn với ngay cả những người bình thường chứ chưa nói đến người khiếm thị hay ngồi xe lăn. Nguyên nhân là bởi có rất nhiều sự lộn xộn, rào cản và nguy cơ mất an toàn giao thông ở khắp mọi nơi.

Đó có thể là thùng rác gia đình một số người vô ý thức để ngay trên hè hay chiếc bàn uống cà phê (vẫn sử dụng tốt) ai đó đặt bên ngoài nhà với lời nhắn mời chào những người qua đường có thể mang đi. Cáp sạc cho ô tô điện ngoằn ngoèo, nắp hố ga xộc xệch và biển quảng cáo hàng ăn ngày càng chiếm nhiều không gian hơn.

Ngoài ra, một ‘chướng ngại vật’ khác khiến vỉa hè ở Anh được ví như ‘địa ngục’ với người đi bộ đó là những bãi xe đạp công cộng chiếm diện tích lớn và xếp ngổn ngang. Chúng trở thành những ‘chiếc bẫy’ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông, đặc biệt với người khuyết tật. Sau dịp năm mới, tình trạng càng tồi tệ hơn bởi nhiều người vứt bừa bãi cây thông Noel trên hè.

Anh Simon Daws bày tỏ: “Mọi người có thể đã dựng cây thông lên, nhưng thời tiết xấu khiến chúng lại bị đổ xuống. Một người khiếm thị như tôi sẽ không thể biết cho tới khi vấp phải chúng. Khi đó thực sự là một vấn đề lớn”

Chia sẻ với tình cảnh của Simon Daws, nhà nghiên cứu xã hội học Tom Shakespeare, một người sử dụng xe lăn cho biết, ở thủ đô London nơi ông sống, chất lượng vỉa hè tại mỗi quận là khác nhau, nhưng nhìn chung ngày càng xuống cấp.

Mỗi khi di chuyển, Shakespeare phải tập trung cao độ vào con đường phía trước thay vì trò chuyện với bất kỳ ai hay tận hưởng khung cảnh xung quanh. Dù vậy không ít lần ông bị văng khỏi xe do đi vào những khu vực gồ ghề.

Theo Shakespeare, ngoài đau đớn về thể xác, những trường hợp như vậy còn khiến ông cảm thấy lúng túng, tủi hổ khi lê mình trở lại xe lăn: “Vỉa hè không bằng phẳng nên tôi phải đi chậm và nhìn kỹ hơn. Tôi cảm giác bất cứ lúc nào cũng có thể va phải thứ gì đó và văng xe ra ngoài đường. Đó là cảm giác đi lại rất khó chịu”

Nghiên cứu của Living Streets, một tổ chức thúc đẩy hoạt động đi bộ và các chiến dịch vì môi trường cho thấy, năm 2023, tình trạng té ngã trên vỉa hè ở Anh tiêu tốn ngân sách y tế và chăm sóc xã hội lên tới 500 triệu bảng (gần 15 nghìn tỷ đồng), đồng thời khiến khoảng 30.000 người nhập viện.

Theo bà Kathryn Shaw, người phát ngôn tổ chức Living Streets, chính quyền cần phân bổ hợp lý hơn nguồn ngân sách duy tu đường bộ. Bởi hiện nay phần lớn khoản chi phí này là dành cho việc sửa chữa ổ gà trên đường, chứ chưa quan tâm tới vỉa hè của người đi bộ: “Nếu chúng ta muốn mọi người đi bộ nhiều hơn, giảm tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí thì cần có giải pháp thay thế tốt hơn việc sử dụng ô tô. Nhiều phụ huynh cho tôi biết, họ sẵn sàng đưa con đi bộ tới trường nếu có môi trường đi bộ an toàn hơn. Vì vậy rất nhiều trẻ em sẽ được hưởng lợi khi đường phố của chúng ta an toàn”.

Theo một khảo sát được thực hiện bởi Living Streets, mối lo ngại hàng đầu của người đi bộ là tình trạng ô tô đỗ trên hè, tiếp đến là các thùng rác, cột đèn và biển báo đặt ở vị trí xấu. 

Còn ông Millie Mitchell, tới từ Trung tâm nghiên cứu London cho biết, vật phổ biến nhất tác động tiêu cực từ trung bình tới nghiêm trọng cho người đi bộ là biển quảng cáo từ các nhà hàng.

Theo ông Mitchell, nếu một cửa hàng bánh sandwich bày ra hè biển quảng báo, các cửa hàng hoặc quán cà phê xung quanh sẽ có xu hướng làm theo. Điều này kết thúc bằng việc cả con phố trở nên lộn xộn. Ngoài ra đây là những chướng ngại vật bất ngờ gây thách thức đặc biệt với người khiếm thị vì vị trí của chúng được đặt tùy hứng, vào những thời điểm khác nhau và không thể đoán trước.

Tại Việt Nam, cách thức sử dụng vỉa hè luôn là vấn đề gây nhiều tranh cãi, đặc biệt ở các đô thị lớn. Tình trạng buôn bán nhếch nhác, lấn chiếm vỉa hè làm bãi đỗ xe đẩy người đi bộ xuống lòng đường từ lâu vẫn là câu chuyện ‘biết rồi, khổ lắm, nói mãi’. Bên cạnh đó, lối suy nghĩ coi vỉa hè phía trước nhà là ‘của riêng’ cũng gây không ít trường hợp ‘dở khóc, dở cười’.

Để thay đổi cách quản lý vỉa hè, từ đầu năm nay, TP.HCM chính thức kẻ vạch, cho người dân đăng ký sử dụng vỉa hè và đóng phí. Theo đó, có gần 900 tuyến đường trung tâm, chia theo 5 khu vực ở thành phố được đưa ra để các quận huyện căn cứ áp dụng mức phí triển khai ‘cho thuê’ vỉa hè. Tuy nhiên, Sở GTVT thành phố lưu ý, vỉa hè thuộc diện cho thuê phải rộng ít nhất 3m, trong đó 1,5m dành cho người đi bộ.

Trong khi đó, tại Hà Nội, UBND thành phố cũng ban hành quyết định về việc lập tổ soạn thảo đề án quản lý, khai thác, sử dụng vỉa hè trên địa bàn toàn thành phố. Dự kiến, Sở Xây dựng sẽ trình Ban Cán sự Đảng bộ Hà Nội về đề án này trong quý II năm nay.