Để nghỉ hè không còn nỗi lo đuối nước

Tỷ lệ tử vong do đuối nước tại Việt Nam năm 2021 vào khoảng 7,8 trên 100 nghìn dân, đứng ở mức cao trong khu vực Thái Bình Dương  

Vì sao tỷ lệ đuối nước tại Việt Nam chưa có sự cải thiện đáng kể? Làm thế nào để hạn chế, ngăn chặn hiệu quả tình trạng đuối nước ở trẻ em, nhất là trong dịp hè?

Đón nghe: Diễn đàn 91 với chủ đề: Để nghỉ hè không còn nỗi lo đuối nước, 12h30 thứ Năm (08/05/2025), trực tiếp trên FM91 và vovgiaothong.vn. 

Với sự tham gia của các vị khách mời: Ông Đặng Hoa Nam - Hội Bảo vệ trẻ em và TS Dương Khánh Vân, Cán bộ kỹ thuật của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam.

Nguy hiểm chực chờ

Từ năm 2020 đến nay, số ca đuối nước trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã giảm đáng kể nhưng vẫn xảy ra nhiều trường hợp đuối nước thương tâm. Trong 4 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 2 vụ đuối nước khiến 3 trẻ em tử vong. Địa hình phức tạp, nhiều ao hồ sông suối, bờ biển dài 75km là những yếu tố tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra đuối nước.  

Ông Lê Ngọc Thạnh, Chuyên viên phụ trách công tác Giáo dục thể chất, Sở Giáo dục tỉnh Quảng Trị, Thư ký dự án phòng chống đuối nước trẻ em tỉnh Quảng Trị phân tích: "Đuối nước thường xảy ra đối với học sinh tiểu học đến THCS. Vì với lứa tuổi này việc nhận thức và quản lý của gia đình đối với các em không thường xuyên, đặc biệt trong dịp hè. Hiện nay trên địa bàn tỉnh có nhiều công trình đang thi công và các đơn vị thi công nhiều khi chủ quan, nguy cơ xảy ra tai nạn đuối nước tại các hồ đập công trình thi công dang dở. Kinh phí dành cho công tác phòng chống đuối nước tại một số địa phương gặp khó khăn"

Trong dịp nghỉ lễ 30/4 vừa qua, cũng đã xảy ra nhiều vụ đuối nước tại nhiều địa phương. Đơn cử như chiều 1/5, một nhóm 4 học sinh trong khi tắm biển tại huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi đã bị sóng cuốn ra xa, khiến 3 em tử vong, trong đó có 2 anh em ruột. Trước đó, ngày 10/3, 5 học sinh của một trường THCS ở TP Thủ Đức, Tp.HCM rủ nhau đi tắm ở sông Sài Gòn, đoạn cuối đường 27 (phường Hiệp Bình Chánh) cũng khiến 1 em đã tử vong.

Còn tại tỉnh Nghệ An, chiều 13/4, 2 anh em trong một gia đình tử vong do đuối nước ngay tại hồ phía sau trường Tiểu học Nam Thái (cũ). Đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An cho biết, số lượng trẻ em tử vong đuối nước tại địa phương đã giảm nhiều so với con số 30-40 trường hợp tử vong trước đây. Từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh có 5 trẻ tử vong do đuối nước.

Theo PGS.TS Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, trường Đại học Y tế Công cộng, hiện nay mới chỉ có một số địa phương, khu vực hạn chế được tiếp cận các dự án về phòng chống đuối nước và triển khai các hoạt động cụ thể, còn đa phần các địa phương mới triển khai các hoạt động giáo dục, tuyên truyền.

Trong khi đó, môi trường vẫn còn nhiều rủi ro đuối nước đối với trẻ em: "Cộng đồng chúng ta còn rất nhiều địa điểm mất an toàn, đặc biệt là những hồ nước mở, các khu công nghiệp hay các hố nước mà còn tồn tại ở các công trường. Đó là một trong những nguy cơ. Bên cạnh đó, tỷ lệ trẻ em biết bơi ở Việt Nam hay kỹ năng xác định phòng chống đuối nước, kỹ năng an toàn khi chơi ở các hồ nước vẫn còn thấp, trừ những tỉnh có những hoạt động dự án tăng cường"

Chỉ còn vài tuần nữa là đến kỳ nghỉ hè, một số người dân bày to lo ngại về nguy cơ đuối nước có thể xảy ra khi xung quanh có nhiều vùng nước nguy hiểm:

"Ở khu vực Dương Kinh, Hải Phòng có nhiều mương, ao, gần như không có tín hiệu cảnh báo cho trẻ con. Trẻ em ra đường hiếu động, không quan sát rõ, có khả năng xảy ra những tình huống dẫn đến đuối nước"

"Chỗ mình có cái ao được quây xung quanh, nhưng vẫn có một sân khấu nổi để tổ chức hoạt động biểu diễn và thi đấu vật khi có hội làng, không có rào chắn. Mùa hè trẻ con hay ra đấy chơi và tắm ở đấy, và có một hai trường hợp đuối nước do trẻ em ham chơi và phụ huynh không kiểm soát được"

Tăng cường biển cảnh báo, rào chắn ở các khu vực nước mở

Theo số liệu thống kê năm 2022, tỷ lệ trẻ em Việt Nam từ 6-15 tuổi biết bơi theo tiêu chuẩn, ( bơi được 25 mét và nổi 90 giây) hiện mới chỉ có khoảng 29%, thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu 50% trẻ em từ 6-15 tuổi phải biết bơi vào năm 2025. Đây là một thách thức lớn đòi hỏi Việt Nam cần nhiều giải pháp quyết liệt hơn nữa để thực hiện mục tiêu này.

Để hạn chế và ngăn chặn tình trạng đuối nước, UBND tỉnh Quảng Trị đã có chỉ đạo công tác phòng, chống tai nạn thương tích đuối nước cho trẻ em, học sinh; các sở, ngành và địa phương cũng thường xuyên phối hợp nhằm tăng cường công tác quản lý học sinh trong và ngoài nhà trường, tăng cường nhiều biện pháp tuyên truyền và giáo dục các kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích đuối nước cho trẻ em, học sinh.

Bên cạnh đó, ngành giáo dục và đào tạo yêu cầu các trường phổ thông liên kết với các bể bơi hiện có trên địa bàn tăng cường công tác dạy bơi cho học sinh; phối hợp với tổ Dự án Swim Forr Life, Tổ chức Swim Việt Bam và các chương trình dự án… triển khai nhân rộng mô hình dạy bơi và an toàn dưới nước đối với một số địa phương trên toàn tỉnh.

Đặc biệt, tỉnh Quảng Trị chú trọng tới giải pháp đảm bảo an toàn tại các khu vực nước mở. Ông Lê Ngọc Thạnh, Chuyên viên phụ trách công tác Giáo dục thể chất Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Trị cho biết, chính quyền địa phương phối hợp nhiều ngành liên quan rà soát các công trình, địa điểm có nguy cơ xảy ra đuối nước để có những biện pháp phù hợp: "Đối với các địa điểm do các Sở ngành liên quan quản lý có nhiều nguy cơ xảy ra đuối nước, chúng tôi đã có văn bản gửi đến các Sở ngành liên quan phối hợp và cảnh báo tất cả các vị trí đó phải cắm biển cảnh báo và đảm bảo an toàn các công trình, hồ đập, đảm bảo an toàn cho trẻ em, hạn chế tối đa xảy ra đuối nước"

Ngày 6/5, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Công điện về việc tăng cường công tác phòng, chống tai nạn đuối nước trên địa bàn tỉnh. Theo đó, ngoài việc rà soát thực hiện cắm biển cảnh báo, rào chắn thi công tại các hồ, đập, địa phương này còn chú trọng tới việc đảm bảo an toàn tại các công trình như hầm chứa nước, các hố đào chưa kịp san lấp, bố trí các phao cứu sinh bằng lốp xe tại các vùng nước hở để hỗ trợ khi cần thiết.

Chia sẻ thêm về những giải pháp mà địa phương đang thực hiện, ông Nguyễn Trọng Hoàn, Chánh Văn phòng và Truyền thông, Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An nói: "Chúng tôi đã phối hợp với chính quyền địa phương với các chủ nhân của các hồ nuôi cá, các hồ tự nhiên để tăng cường công tác quản lý học sinh. Ngoài ra, các tổ chức Liên đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh đã vào cuộc rất tích cực. Trong những ngày hè nóng nực, ở các khu vực vùng nước nguy hiểm, các cựu chiến binh, các đoàn viên thanh niên tự nguyện đến hướng dẫn để nhắc nhở và cảnh báo cho các em học sinh về nguy cơ đuối nước"

Vừa qua, từ ngày 21-25/4, Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An đã tổ chức khóa tập huấn cho 92 giáo viên viên thể dục cấp tiểu học, THCS đến từ 20 Phòng GD&ĐT trên địa bàn tỉnh. Mục đích khóa học nhằm bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cả lý thuyết lẫn thực hành, kỹ năng dạy bơi, kỹ thuật bơi an toàn và phương pháp cứu đuối nước cho các giáo viên. Đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho mọi người kỹ năng bơi, cách phòng chống tai nạn đuối nước, các phương pháp cứu đuối và sơ cứu người bị nạn.

Nhiều chuyên gia khẳng định, nguy cơ về đuối nước hoàn toàn có thể ngăn chặn và phòng tránh được nếu có những giải pháp quyết liệt và phù hợp.  Xây dựng rào chắn tại các khu vực nước mở là một trong 6 biện pháp can thiệp hiệu quả do Tổ chức Y tế thế giới đưa ra để phòng chống đuối nước. Tuy nhiên, theo bà Đoàn Thu Huyền, Giám đốc quốc gia của Tổ chức Chiến dịch vì trẻ em không thuốc lá, Hoa Kỳ / Tổ chức Vận động Chính sách y tế toàn cầu tại Việt Nam, giải pháp này chỉ phù hợp với các quốc gia phát triển, nơi chủ yếu xây dựng những bể bơi tư nhân và bể bơi gia đình. Còn ở Việt Nam, số lượng bể bơi tư nhân và gia đình rất ít.

Bà Huyền khuyến nghị: "Ở các nước đang phát triển hoặc quốc gia có những vùng sông suối, bờ biển dài như Việt Nam thì việc can thiệp rào chắn không mấy khả thi. Bởi vì nó phải tiêu tốn nguồn lực quá lớn.Tuy nhiên, ở những bể bơi trong các khách sạn, khu du lịch cần phải được lắp rào chắn. Điều này hoàn toàn có thể làm được, nếu như chúng ta đưa nó trở thành một tiêu chí  an toàn bắt buộc khi vận hành các địa điểm đó"

Bà Kelly Larson, Giám đốc Quỹ Bloomberg Philanthropies, đơn vị hỗ trợ phòng chống đuối nước tại Việt Nam kể từ năm 2018 nhấn mạnh, để các giải pháp phòng chống đuối nước phát huy hiệu quả, thì trước hết, Việt Nam cần phải có hệ thống dữ liệu đuối nước thật tốt, để hiểu rõ đối tượng bị đuối nước ở độ tuổi nào,  tập trung khi nào và ở đâu để đưa ra những giải pháp phù hợp.