Cần “sợi dây xích” của nhà quản lý

Việt Nam cũng có khoảng 500.000 người bị chó cắn mỗi năm, và những chết thương tâm bởi Pitbull nói riêng, các loài chó dữ nói chung sẽ còn tiếp diễn nếu các cơ quan hữu quan tiếp tục chậm trễ trong việc xây dựng hành lang pháp lý và thiếu quyết liệt xử lý vi phạm trong lĩnh vực thú y.

Nuôi chó dữ: Không cấm cũng chẳng quản, cộng đồng bất an đến bao giờ?

Pitbull là giống chó có nguồn gốc từ Anh và châu Mỹ. Qua nhiều thế kỷ, nó được lai tạo để thành loài chó chiến với thân hình vạm vỡ, trọng lượng trung bình từ 30 - 40kg, rất hung dữ, hiếu chiến và lì đòn. Cơ hàm cực khỏe của nó có cấu tạo đặc biệt, đã cắn đối thủ thì không dễ nhả ra, và sự can thiệp không đúng cách càng khiến nó trở nên hung hăng hơn.

Nhiều trường hợp người nuôi Pitbull từ bé, dù chăm sóc, dạy dỗ đàng hoàng nhưng vẫn bị nó tấn công. Bởi giống chó này vẫn còn đặc tính hoang dã, dễ “phát điên” mà không thể lường trước hay kiểm soát được. Thậm chí, một số người còn có tâm lý nuôi chó Pitbull “càng dữ càng vui”, thay vì tìm cách thuần hóa thì lại cho nó ăn thịt sống, kích thích những bản năng hoang dại nhất.

Nói vậy để thấy việc nuôi chó Pitbull trong cộng đồng không mang đến lợi ích gì, mà chỉ thể hiện sự thiếu hiểu biết hoặc tính thích khoe mẽ, tỏ vẻ “ta đây” của một số chủ vật nuôi. Bởi nếu là người yêu chó, thích nuôi thú cưng thì có rất nhiều giống chó cảnh hiền và đáng yêu hơn, hoặc nếu chủ nhân thích sự mạnh mẽ, khỏe khoắn thì cũng có thể lựa chọn những giống chó khác (như becgie) có thể huấn luyện và phục tùng theo mệnh lệnh.

Nhiều quốc gia đã cấm nuôi chó Pitbull hoặc ban hành nhiều hạn chế như: Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore,… Ở Việt Nam thì sao? Nuôi chó dữ có phải xin phép không? Ai có đủ điều kiện? Quản lý việc nuôi chó dữ như thế nào? Người nuôi không tuân thủ quy định thì xử lý ra sao?… Tất cả là “khoảng trống” pháp lý, dẫn đến việc Pitbull và các loài chó dữ khác được nuôi vô tư trong cộng đồng.

Người nuôi chó ở một số nước phát triển có ý thức tốt hơn, nhưng nhà chức trách vẫn chọn cấm nuôi Pitbull. Do vậy, với ý thức người nuôi chó ở Việt Nam còn hạn chế thì việc cấm nuôi tương tự là điều cần thiết.

Vì vậy, việc đầu tiên mà các cơ quan hữu quan cần làm là sớm hoàn thiện hành lang pháp lý. Hiện Cục Chăn nuôi đang xây dựng thông tư quản lý động vật để ban hành trong khoảng cuối năm nay, đầu năm sau, trong đó dự thảo đưa các loài chó dữ như pitbull vào danh mục kiểm soát đặc biệt. Động thái này có thể muộn màng sau quá nhiều vụ việc đã xảy ra, những dẫu sao “có còn hơn không”.

Cơ quan soạn thảo cần tiếp thu góp ý rộng rãi từ các chuyên gia và người dân để sớm có quy định cụ thể, chi tiết về việc nuôi các loài chó dữ. Loài nào cấm nuôi trong khu dân cư, loài nào chỉ sử dụng cho mục đích huấn luyện nghiệp vụ, thi đấu, biểu diễn xiếc, vườn thú,…? Những loài được phép nuôi thì chủ nhân cần có giấy phép và kỹ năng huấn luyện gì?

Đi kèm với những quy định là chế tài xử phạt đủ mạnh để tạo sức răn đe, trong đó, cần có những chế tài hình sự với chủ vật nuôi gây thương tích cho người khác để nâng cao ý thức. Hành lang pháp lý hoàn chỉnh là cơ sở quan trọng để các lực lượng thực thi công vụ thực hiện, hạn chế sự chống đối của chủ vật nuôi.

Khi đó có được cơ sở pháp lý thì trách nhiệm quản lý và xử lý vi phạm của chính quyền các cấp cần được nâng cao. Trên thực tế, sau nhiều vụ chó dữ tấn công người, báo chí lên tiếng, cơ quan chức năng vào cuộc thì đâu lại vào đấy, tình trạng chó thả rông không rọ mõm vẫn diễn ra tràn lan mà hiếm thấy lực lượng nào xử phạt, dẫn đến hiện tượng “nhờn luật”. Chính quyền địa phương có thể gặp một số khó khăn nhưng chắc chắn vẫn sẽ xử lý được vi phạm nếu đủ quyết tâm.

Các tỉnh thành cần coi công tác xử lý vi phạm trong lĩnh vực thú y như một trong những nhiệm vụ hàng đầu để đảm bảo an toàn cho người dân và là “thước đo” năng lực của chính quyền cơ sở. Khi công tác này được chú trọng thì địa phương sẽ có được nguồn lực để duy trì lực lượng kiểm tra, xử lý vi phạm thường xuyên, liên tục, tạo nên “sợi dây xích” chắc chắn giữ vật nuôi không ra cộng đồng gây hại. Đi kèm với xử phạt là tuyên truyền rộng rãi về những trường hợp “nổi cộm” để tạo sức răn đe với các trường hợp khác.

Ngoài ra, ban, ngành, chính quyền các cấp cũng cần công bố rộng rãi số điện thoại đường dây nóng và các kênh tiếp nhận phản ánh, xử lý kịp thời khi có thông tin và có cơ chế bảo vệ người cung cấp, tạo sự tin tưởng trong nhân dân.

Song hành việc tuyên truyền, xử phạt là đẩy mạnh giáo dục, nâng cao nhận thức và kỹ năng của người nuôi chó. Ở Australia, các bệnh viện thú y cũng mở lớp dạy nuôi chó chuyên nghiệp cho người dân. Tại đây, việc dạy chó là phụ, mà dạy người nuôi cách chăm sóc, huấn luyện chó là chính.

Đây là kinh nghiệm mà Việt Nam có thể nghiên cứu, áp dụng, từ đó giúp chủ vật nuôi có những phương pháp huấn luyện chính xác và hiệu quả với từng giống loài, hạn chế tối đa những sự cố đáng tiếc.

Và cuối cùng, để đảm bảo an toàn thì không thể thiếu tiếng nói của cộng đồng. Thay vì nể nang, chọn cách im lặng, bỏ qua vì ngại va chạm, mỗi người hãy góp ý trực tiếp với chủ vật nuôi vi phạm quy định, đặc biệt là các trường hợp chó dữ; lên tiếng phản ánh với các lực lượng chức năng để những mối nguy không còn bủa vây cộng đồng./.