Các nước quản lý và thiết lập tiêu chuẩn an toàn với xe mobile home thế nào?

Mới đây, Bộ GTVT lấy ý kiến về dự thảo Thông tư ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô thay thế QCVN 09:2015. Trong đó, dự thảo quy định chi tiết về các trang bị trên xe nhà ở lưu động hay còn gọi là Mobile home/Camping car.

Những năm gần đây, khi mà nhu cầu đi du lịch cắm trại ngày một phổ biến, loại hình xe mobile home, hay xe nhà ở lưu động cũng như nhu cầu cải tạo, mua bán loại xe này đang xuất hiện ngày một nhiều ở Việt Nam.

Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam chưa có quy định về an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường  riêng dành cho loại xe này. Đại diện Phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm VN cho biết, từ nhiều năm nay, đơn vị này chưa phê duyệt hồ sơ thiết kế cải tạo nào liên quan đến xe mobihome.

Tại nhiều quốc gia trên thế giới, việc cải tạo xe mobile home cần phải tuân theo các tiêu chuẩn được ban hành bởi lực lượng chức năng. Còn ở Việt Nam, theo Thông tư 85/2014 (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 41/2023 quy định về cải tạo xe cơ giới), phương tiện muốn được cải tạo, chủ xe phải làm hồ sơ thiết kế gửi Sở GTVT địa phương hoặc Cục Đăng kiểm VN để thẩm định. Tuy nhiên, hầu hết các xe mobihome hiện nay đều tự ý cải tạo khi chưa được nghiệm thu thiết kế.

Bên cạnh đó, do xe mobile home là loại hình kết hợp giữa “nhà” và “xe”, do đó người mới sử dụng sẽ có nhiều câu hỏi, cũng như lầm tưởng về loại xe này. Theo chia sẻ của Matt Sims, chuyên gia giao thông, người yêu xe mobile home, câu hỏi mà ông thường gặp nhất đó là về giới hạn tốc độ của xe mobile home. Ông cho biết, tại Anh, giới hạn tốc độ của xe mobile home sẽ phụ thuộc vào trọng lượng không tải của chiếc xe:

“Trọng lượng không tải không phải là thứ được ghi sẵn trên giấy tờ. Bạn sẽ phải mang xe của bạn đi cân để tìm ra con số chính xác. Trọng lượng không tải của xe mobile home sẽ được tính khi xe của bạn không có người, không có bất cứ hành lý nào kèm theo.”

Một quy định tiếp theo đó là về vấn đề chỗ ngồi và thắt dây an toàn. Nhiều người cho rằng bởi xe mobile home đã có khoang sinh hoạt nên chỗ ngồi ô tô như xe thông thường sẽ không cần thiết. Thực tế không phải như vậy, bởi tại hầu hết các quốc gia có quy định, khoang sinh hoạt của xe mobile home sẽ không được phép sử dụng trong lúc xe di chuyển trên đường.

Thông thường, xe mobile home sẽ có giới hạn số người bằng với số chỗ ngủ được bố trí trên xe. Do đó, số chỗ ngồi cũng cần có đầy đủ và đương nhiên, ghế ngồi phải có dây an toàn. Việc bố trí ghế ngồi trên xe mobile home khá linh động, có thể là quay về phía trước, sau hoặc quay ngang. Tuy nhiên, các quy định liên quan tới thắt dây an toàn thì rất nghiêm ngặt, theo chia sẻ của ông Matt Sims:

“Các quốc gia đều làm rất chặt về quy định thắt dây an toàn. Nếu phương tiện được sản xuất sau năm 2007, nên nhớ rằng bất cứ người nào ngồi trên xe đều phải thắt dây an toàn. Bởi thực tế đã có một số đơn vị, người bán xe mobile home cố tình phớt lờ quy định này.”

Cũng theo chia sẻ của Matt Sims, ghế ngồi quay ngang xe thường không được khuyến khích, bởi nếu ghế ngồi này chỉ được trang bị dây an toàn đeo chéo như ô tô thông thường, người ngồi xe vẫn đối mặt với nguy hiểm khi có va chạm, bởi dây an toàn đeo chéo sẽ gần như vô dụng, thậm chí có thể gây tổn thương nhiều hơn với phần cổ và đầu. Do đó, nếu là ghế ngồi quay ngang, chúng cần được trang bị các loại dây an toàn đeo ngang hông.

Với Việt Nam, các quy định mới cũng đã nhắc tới vấn đề này khi dự thảo đề xuất quy định số người cho phép chở (kể cả người lái) của xe nhà ở lưu động lớn nhất bằng số chỗ ngủ được bố trí trên xe; chỉ được sử dụng khoang sinh hoạt của xe khi xe đang dừng/đỗ; Tất cả các đồ vật, phụ kiện, thiết bị nội thất không được có các cạnh sắc, góc nhọn và phải được bố trí, lắp đặt trong xe, đảm bảo không bị xô lệch, cố định vị trí, có khả năng giảm thiểu nguy cơ gây thương tích cho tất cả mọi người khi xe ở trạng thái dừng/đỗ cũng như di chuyển.

Vấn đề tiếp theo liên quan tới trẻ em. Xe mobile home thường được dùng cho du lịch nhóm, gia đình nên có các quy định liên quan tới trẻ em là điều cần thiết. Theo Matt Sims, các quy định an toàn liên quan tới trẻ em cũng tương tự như với xe ô tô:

“Nếu trẻ nhà bạn vẫn còn nhỏ, tức là có chiều cao và cân nặng dưới mức yêu cầu để ngồi ghế thông thường, bạn buộc phải lắp đặt thêm ghế ngồi trẻ em. Không nên cho trẻ ngồi ghế trước nếu còn quá nhỏ. Nếu có, dây an toàn cần được thắt đúng cách, chính xác. Thậm chí là nếu có thể, bạn nên tắt cảnh báo túi khí khi có trẻ ngồi ghế trước”.

Trở lại Việt Nam, đối với dự thảo Thông tư ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe ô tô, cơ quan soạn thảo cho biết đã có sự tham khảo, học hỏi từ các quy định trên thế giới.

Trong bối cảnh giá vé máy bay tăng cao, du lịch đường bộ đang là sự lựa chọn của nhiều du khách. Dòng xe camper/mobile home nổi lên như một lựa chọn tốt, đem lại sự tự do khám phá, trải nghiệm điều mới mẻ cũng như tiết kiệm chi phí.

Tuy nhiên, do hiện các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như an toàn cho xe mobile home chưa được ban hành, trong khi nhu cầu sử dụng loại phương tiện này đang ngày càng lớn, việc để sảy ra sự cố, gây mất an toàn là điều hoàn toàn có thể xảy ra.