EU tăng thuế xe điện Trung Quốc, ảnh hưởng toàn cầu ra sao?

Trong thông báo của Uỷ ban Châu Âu, xe điện Trung Quốc nhập khẩu sẽ phải đối mặt với mức thuế mới từ đầu tháng 7. Cụ thể, Hãng xe điện BYD phải chịu thêm khoản thuế 17,4%, Geely 19,9%, SAIC 37,6%; Các công ty xe điện khác ở Trung Quốc có hợp tác điều tra nhưng không được lấy mẫu riêng biệt là 20,8%; Các hãng không hợp tác điều tra sẽ phải chịu thuế 37,6%. Chính sách thuế mới sẽ được áp dụng từ ngày 5/7.

Trước đó vào ngày 12/5, Ủy ban châu Âu công bố kế hoạch áp thuế lên đến 38,1% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Theo Uỷ ban Liên minh Châu Âu, lí do tăng thuế xe điện Trung Quốc là bởi các hãng xe này được chính phủ trợ giá một cách không công bằng, ảnh hưởng tới các nhà sản xuất Châu Âu.

Phản ứng trước quyết định này, phía Trung Quốc đã lên án gay gắt, cáo buộc EU theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ và vi phạm các quy tắc thương mại. Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO); đồng thời, cũng cân nhắc việc tăng thuế nhập khẩu với ô tô Mỹ và Châu Âu để trả đũa.

Dù vậy, giới chức EU và Trung Quốc sẽ gặp mặt để giải quyết mâu thuẫn. Ông He Yadong, người phát ngôn của bộ thương mại Trung Quốc cho biết: “Trung Quốc đã nhiều lần bày tỏ quan ngại và kiên quyết phản đối cuộc điều tra chống trợ cấp của EU đối với xe điện Trung Quốc, đồng thời luôn ủng hộ việc xử lý đúng đắn các xung đột kinh tế và thương mại thông qua đối thoại và tham vấn.

Ngày 22/6 vừa qua, bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào đã có cuộc trao đổi với ông Valdis Dombrovskis, phó chủ tịch điều hành và ủy viên thương mại của Ủy ban Châu Âu; và cả 2 bên đã nhất trí về việc sẽ tăng cường tham vấn về cuộc điều tra chống trợ cấp của EU đối với xe điện của Trung Quốc”.

Theo các chuyên gia, việc EU tăng thuế với xe điện Trung Quốc sẽ có ảnh hưởng rất lớn tới các công ty xe điện của quốc gia này. Bởi lẽ, Châu Âu từ vài năm trở lại đây đã là thị trường chính của xe điện Trung Quốc. Một báo cáo của Moody's Ratings cho thấy ô tô chạy thuần điện của Trung Quốc chiếm 1/5 số xe điện được bán ở EU vào năm 2023.

Trong khi đó, các quốc gia và khu vực khác cũng có động thái trước quyết định của EU. Theo Bloomberg, chính phủ Canada có thể sẽ theo bước Mỹ và EU, áp thuế nhập khẩu cao đối với xe điện sản xuất tại Trung Quốc nhằm bảo vệ ngành công nghiệp ô tô trong nước và việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên, chưa có quyết định chính thức nào được đưa ra, và Canada cần thận trọng xem xét, vì nếu không sẽ phải đối mặt với các biện pháp trả đũa từ phía Trung Quốc, theo lời thủ tướng Canada Justin Trudeau: “Chúng tôi đang theo dõi sát sao động thái của Mỹ và các nước đồng minh, và sẽ thận trọng trong mọi hành động cần thiết để bảo vệ người tiêu dùng, cũng như ngành công nghiệp ô tô của Canada trong những năm sắp tới”.

Còn tại quốc gia tỉ dân khác là Ấn Độ, dù là quốc gia có thị trường ô tô lớn thứ 3 trên thế giới, nhưng xe điện tại đây chưa nhiều. Chỉ có 2% số xe bán ra trong năm 2023 là xe điện. Dù vậy, Ấn Độ đang hướng tới đẩy mạnh phát triển xe điện, đặc biệt khuyến khích việc sản xuất xe điện nội địa. Do đó, trước động thái của EU, Ấn Độ đang xem xét cẩn trọng bởi các nhà sản xuất Trung Quốc hoàn toàn có thể chuyển hướng tới quốc gia này.

Theo đài CNA, thuế nhập khẩu xe điện ở Ấn Độ trước đây ở mức từ 70-100%. Tuy nhiên, từ tháng 3 năm nay, thuế nhập khẩu sẽ chỉ còn 15% đối với các nhà sản xuất cam kết xây dựng nhà máy, dây chuyền sản xuất tại Ấn Độ trong vòng 3 năm tới. Động thái này thu hút cả nhà sản xuất Mỹ như Tesla, cũng như nhà sản xuất Trung Quốc như BYD hay MG, nhất là khi các công ty này cần có đối tác trong Ấn Độ để có thể xây dựng nhà máy.

Theo các chuyên gia, việc EU tăng thuế có thể sẽ đem tới cả lợi và hại cho thị trường ô tô Ấn Độ. Ông Utkarsh Sinha, giám đốc điều hành ngân hàng đầu tư Bexley Advisors chia sẻ:

“Một lượng lớn xe vốn dĩ sẽ bán ở Châu Âu có thể sẽ chuyển hướng và tìm đường tới Ấn Độ. Chúng ta chắc chắn sẽ có biện pháp phòng vệ. Nhưng ở một góc độ khác, thị trường ô tô Ấn Độ, nhất là xe điện vẫn rất hấp dẫn khi đang tăng trưởng tốt. Do đó, có thể Trung Quốc và Ấn Độ sẽ hợp tác để giúp lẫn nhau. Việc nhà sản xuất Trung Quốc xây nhà máy tại Ấn Độ sẽ là cách mà 2 quốc gia xây dựng một mối quan hệ cộng sinh”.

Trở lại với Việt Nam, thị trường Việt Nam đang chứng kiến làn sóng ô tô điện Trung Quốc ồ ạt xâm nhập kể từ năm 2023 đến nay. Chỉ trong vòng 12 tháng qua, có tới 5 thương hiệu ô tô điện Trung Quốc đến Việt Nam, phủ khắp các phân khúc. Theo PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình kỹ thuật ô tô, Trường Cơ khí, Đại học Bách Khoa Hà Nội, xe điện Trung Quốc vào Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn, không dễ chinh phục người dùng Việt.

Đối với người tiêu dùng Việt Nam từ trước đến nay, các loại xe đến từ Trung Quốc đều có giá rất rẻ. Tuy nhiên, giá xe điện Trung Quốc trên thực tế sẽ khó rẻ như kỳ vọng trong tương lai gần. Bởi các mẫu xe điện Trung Quốc có kế hoạch mở bán ở Việt Nam đều theo diện nhập khẩu nguyên chiếc. Tuy nhiên, hàng rào thuế quan là một thách thức lớn khi thuế nhập khẩu ô tô Trung Quốc vào Việt Nam hiện ở mức từ 47-70%.

Do đó, để cạnh tranh được, các mẫu xe Trung Quốc sẽ phải đi qua nước thứ ba là Thái Lan, Indonesia. Đây cũng là lý do chính khiến trong tương lai, xu hướng đặt sản xuất tại Việt Nam sẽ là ưu tiên số 1 của các hãng xe Trung Quốc.