Các hãng xe công nghệ có nên đóng bảo hiểm cho tài xế?

Theo Reuters, vào ngày 2/11 vừa qua, 2 ứng dụng gọi xe Uber và Lyft đã đồng ý chi trả 328 triệu USD để giải quyết cuộc điều tra kéo dài nhiều năm của văn phòng Tổng chưởng lý bang New York đối với hai công ty này. Đây được coi là vụ dàn xếp hành vi "đánh cắp" tiền lương lớn nhất trong lịch sử văn phòng Tổng chưởng lý bang New York.

Theo đó, Tổng chưởng lý bang New York, bà Letitia James cho biết cụ thể Uber sẽ chi trả 290 triệu USD và Lyft sẽ trả 38 triệu USD. Các tài xế của Uber và Lyft cũng sẽ được đảm bảo mức lương tối thiểu theo giờ và nghỉ ốm có lương.

Ông Andrew Greenblatt, giám đốc Bộ phận Chính sách, Hiệp hội tài xế độc lập New York chia sẻ: “Đây là một khởi đầu tốt. Những thoả thuận này sẽ giúp các tài xế có thêm thu nhập, đồng thời cho họ một vài phúc lợi như hưởng lương tối thiểu, hỗ trợ nghỉ ốm v.v… Tuy nhiên, điều quan trọng nhất mà các tài xế mong muốn là được thành lập công đoàn. Đây là điều chưa được cho phép trong luật liên bang. Do đó, chúng tôi vẫn còn một chặng đường dài phía trước.”

Theo các thỏa thuận dàn xếp, tài xế bên ngoài thành phố New York sẽ nhận được tối thiểu 26 USD mỗi giờ cho các chuyến đi và nghỉ ốm. Tiền lương tối thiểu này đã được điều chỉnh hàng năm theo lạm phát.

Trong khi đó, các tài xế ở thành phố New York nhận được mức lương tối thiểu và sẽ nhận được 17 USD mỗi giờ khi nghỉ ốm

Cuộc điều tra của Tổng chưởng lý bang New York xuất phát từ những lo ngại của Liên minh lái xe taxi New York khi tổ chức này cho biết họ đại diện cho khoảng 21.000 tài xế taxi. Đã có nhiều cáo buộc cho rằng Uber và Lyft đã thu không đúng một số khoản thuế và phí từ các tài xế ở New York thay vì hành khách.

Cũng theo bà Letitia James, Uber và Lyft đã khấu trừ không đúng thuế bán hàng và phí cho quỹ bồi thường cho người lao động từ khoản thanh toán cho tài xế, trong khi lẽ ra hành khách phải trả các khoản thuế và phí đó. Các cáo buộc vi phạm đối với Uber xảy ra từ tháng 11/2014 đến tháng 5/2017, trong khi Lyft cũng dính cáo buộc tương tự từ tháng 10/2015 đến tháng 7/2017.

Ông Andrew Greenblatt cho biết: “Về lý thuyết, trên mỗi chuyến xe, hành khách phải chi trả một khoản phí để dùng cho bảo hiểm bồi thường tai nạn lao động cho các tài xế. Tuy nhiên, trong nhiều năm, Uber và Lyft đã lấy số tiền này từ túi của tài xế, thay vì khách hàng và cho rằng mình không làm gì sai. Nhưng giờ họ đã phải đồng ý chi trả số tiền này”.

Cuộc điều tra cũng đề cập đến việc Uber và Lyft xác định tài xế của họ là nhà thầu độc lập thay vì nhân viên. Đây vốn đã là vấn đề gây tranh cãi kể từ ngày đầu các ứng dụng gọi xe cùng khái niệm nghề “tài xế công nghệ” xuất hiện.

Uber và Lyft từ lâu đã bảo vệ quan điểm của mình trước những cáo buộc trên toàn nước Mỹ rằng họ đối xử không công bằng đối với tài xế mà nhiều trong các tài xế là người nhập cư, không được trả lương và hưởng phúc lợi, bao gồm cả việc từ chối coi họ là nhân viên. Cả hai nền tảng gọi xe đều khẳng định nhiều tài xế của họ thích làm việc như những nhà thầu độc lập.

Được biết, hơn 100.000 tài xế hiện nay và trước đây tại bang New York đủ điều kiện được hưởng lợi từ các thỏa thuận dàn xếp.

Theo Reuters, phản hồi trước thông tin này, cả Uber và Lyft đều phủ nhận hành vi sai trái và gọi việc dàn xếp của họ là "thắng lợi" cho các tài xế. Đại diện của Uber nhận định rằng thỏa thuận dàn xếp của hãng đã giúp giải quyết vấn đề xác định tài xế và sẽ là hình mẫu cho các bang khác.

Được biết, các khoản thanh toán cho tài xế chưa bằng 1% doanh thu hàng năm của Uber và Lyft.

Còn tại Việt Nam, khảo sát nhóm 270 người lao động là các lái xe công nghệ, giao hàng công nghệ và giúp việc gia đình (trong đó có 182 người là lái xe công nghệ, giao hàng công nghệ) của Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) mới đây cho thấy, do đặc thù công việc, nhóm lái xe, giao hàng công nghệ phải đối mặt với áp lực cường độ làm việc cao, tai nạn lao động; nguy cơ bị lạm dụng/quấy rối; cướp giật… Hầu hết, họ đều bị kiểm soát về thu nhập, lịch trình làm việc.

Về phúc lợi, hầu hết người lao động không có hỗ trợ tiền ăn, chế độ nghỉ phép, khám sức khỏe định kỳ, thưởng lễ, Tết... Người lao động chủ yếu nhận 2 chế độ chính là tiền thưởng/hoa hồng - thưởng do làm vượt định mức và thưởng từ khách hàng.

Mới đây, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự Luật BHXH (sửa đổi), Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (TP.HCM) đã đề xuất đưa đối tượng tài xế xe công nghệ vào nhóm bổ sung tham gia BHXH bắt buộc. Theo bà Thuý, tài xế xe công nghệ có thỏa thuận làm việc cho doanh nghiệp vận tải xe công nghệ; có trả lương, mặc dù 2 bên lựa chọn hình thức thanh toán tiền lương căn cứ vào kết quả công việc; và có sự điều hành giám sát thông qua app do doanh nghiệp vận tải quản lý.

Do đó, các đối tượng này cần được hưởng chính sách hỗ trợ tạo việc làm và bổ sung vào nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế nhằm ứng phó với rủi ro.

Còn theo anh Đức Trung, một tài xế công nghệ, anh cho rằng việc đóng BHXH bắt buộc lúc này với bản thân là điều khó khăn, hy vọng nhận được sự trợ giúp từ doanh nghiệp và nhà nước: “Giờ chạy xe thì chỉ có mua bảo hiểm xe máy để khỏi bị bắt xe, chứ nói chung là vấn đề chi phí, tiền nong của bọn em rất là ít, rất là khó khăn, để đóng bảo hiểm bây giờ thì rất là khó. Nếu công ty, doanh nghiệp, nhà nước có thể hỗ trợ một phần thì em cũng sẵn lòng đóng, không có vấn đề gì cả. Còn để thời điểm hiện tại thì khó quá, bọn em không có khả năng”.