Tái chế pin xe điện: Lĩnh vực đang thu hút đầu tư

Theo cơ quan năng lượng quốc tế, dự kiến đến năm 2030 sẽ có khoảng 300 triệu xe điện hoạt động, đi kèm theo đó là nhu cầu cực lớn về các nguyên liệu làm nên pin xe điện như than chì, lithium và coban, nếu như trong thời gian đó không có đột phá về công nghệ làm pin.

Phòng Thí nghiệm Năng lượng tái tạo quốc gia Mỹ ước tính nhu cầu về các nguyên liệu vừa nêu sẽ tăng khoảng 500% vào năm 2050.

Ông Evan Pivnick, chuyên gia của công ty công nghệ Clean Energy Canada chia sẻ: “Khi nhắc đến xe điện, vấn đề mà nhiều người đang quan tâm nhất hiện tại chính là những bộ pin. Lần cuối mà chúng ta chứng kiến một sự chuyển dịch công nghệ tầm cỡ như thế này là khi chúng ta chuyển từ xe ngựa sang sử dụng xe động cơ.

Quá trình đó mất tới cả trăm năm, nhưng quá trình chuyển dịch của xe điện và pin xe điện lần này, chúng ta đang cố gắng thực hiện chỉ trong vòng 1 thập kỷ”.

Các chuyên gia ước tính một bộ pin xe điện sẽ có tuổi thọ khoảng 12 đến 15 năm. Ước tính sẽ có khoảng 100 triệu pin xe điện hết hạn sử dụng trong vòng 1 thập kỷ tới. Do đó, bài toán quản lý, tái sử dụng, tái chế pin xe điện cần phải được cân nhắc, tính toán từ sớm để giảm thiểu ảnh hưởng tới môi trường.

Tuy nhiên, theo Reuters, hiện khả năng tái chế pin xe điện tại Mỹ vẫn rất hạn chế, trong khi Châu Âu là gần như không có. Tại Châu Âu, hầu hết pin xe điện khi hết hạn đều sẽ được chuyển tới Trung Quốc để xử lý, tái chế.

Nhưng hiện Mỹ đang đẩy mạnh, khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực tái chế pin xe điện. Trong đạo luật Giảm lạm phát (IRA) được ban hành vào tháng 8 năm ngoái, bên cạnh những nội dung thúc đẩy phát triển xe điện, các nội dung về tái chế pin dù ít được chú ý hơn những cũng đủ để lôi kéo rất nhiều nhà sản xuất, nhà đầu tư chú ý tới.

Theo đó, đạo luật IRA có một điều khoản, trong đó xác nhận mọi vật liệu pin xe điện được tái chế tại Mỹ sẽ được công nhận là do Mỹ sản xuất, bất chấp nguồn gốc. Điều này đang thúc đẩy sự xuất hiện của hàng loạt dự án xây dựng nhà máy tái chế pin xe điện tại quốc gia này. Có thể nói động thái này của Mỹ nhằm đứng lên chống lại sự thống trị của Trung Quốc trong thị trường xe điện.

Chưa kể, lĩnh vực tái chế pin xe điện cũng được đánh giá cao. Theo công ty nghiên cứu thị trường Expert Market Research, thị trường tái chế pin xe điện đang có giá trị khoảng 11 tỷ USD và sẽ tăng nhanh lên tới 18 tỷ USD vào năm 2028 khi càng có thêm nhiều xe điện được đưa ra thị trường cũng như hết hạn vận hành. Còn theo ông Thomas Becker, giám đốc Phát triển bền vững của BMW, các nguyên liệu có trong pin xe điện như lithium, coban, niken v.v… có giá trị trung bình khoảng 1-2 nghìn euro mỗi xe.

Theo Louie Diaz, Phó Chủ tịch công ty tái chế pin Li-Cycle chi nhánh Canada, công ty hàng đầu trong lĩnh vực phục hồi tài nguyên và tái chế pin lithium-ion ở Bắc Mỹ, nguyên liệu làm pin xe điện có thể thiếu hụt trong những năm tới, nhưng những pin đã qua sử dụng có thể được tái chế nhiều lần mà không lo hao hụt công suất. Do đó, công ty này hiện đã vay 375 triệu USD của chính phủ Mỹ để xây dựng một nhà máy tái chế, dự kiến đi vào vận hành từ cuối năm nay. Hay như một công ty khác là Redwood cũng đã được cấp khoản vay 2 tỷ USD vào tháng 2 vừa qua để xây dựng một khu phức hợp tái sản xuất và tái chế pin xe điện tại Nevada.

Ông Ajay Kochhar giám đốc điều hành của Li-Cycle chia sẻ: “Tôi còn nhớ khi bắt đầu, nhiều người còn thắc mắc là tại sao chúng tôi lại mất công đi thu thập lithium. Và giờ lithium đã trở thành thứ nguyên liệu cực kì có giá. Chúng tôi nhận ra rằng, lithium không thể thu thập theo cách truyền thống mà cần cách tiếp cận mới. Và giờ Li-Cycle có thể tái chế đến 95% lượng lithium thu thập được từ những bộ pin hết hạn”.

Li-Cycle và Redwood chỉ là 2 trong số ít nhất 80 công ty, tập đoàn đang bắt đầu tham gia tái chế pin xe điện. Trong đó có đến 50 start-up, thu hút nguồn vốn ít nhất khoảng 2,7 tỷ USD trong vòng 6 năm trở lại đây từ rất nhiều nhà đầu tư, trong đó có bao gồm các nhà sản xuất ô tô lớn hay các tập đoàn khai thác mỏ như Glencore. Các chuyên gia dự đoán, nếu lĩnh vực tái chế pin xe điện có tiến độ phát triển đủ nhanh, 40% vật liệu pin cho xe điện có thể sẽ tới từ nguồn tái chế vào năm 2040.

Theo Reuters, cuộc đua về tái chế pin xe điện đang dần nóng lên, không kém gì cuộc đua chế tạo xe điện. Ông Thomas Becker hy vọng với xu hướng mới này, lĩnh vực tái chế sẽ trở nên hấp dẫn hơn với các nhà sản xuất, nhà đầu tư tại Châu Âu, từ đó đỡ lãng phí hơn so với việc bán những chiếc pin hết hạn ra nước ngoài.

Ông Bruno Thompson, Giám đốc điều hành Start-up Battle Recycling Company cho biết: “Người đạt được năng suất cao nhất với chi phí thấp nhất sẽ là kẻ thắng cuộc trong cuộc đua này”.

Còn tại Việt Nam, Theo thống kê, cuối năm 2022, cả nước có khoảng 2 triệu xe máy điện và hơn 11 nghìn ô tô điện, dự kiến khoảng 7-10 năm nữa Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức cho việc quản lý pin sau vòng đời của xe điện.

Tuy vậy, Việt Nam mới có tiêu chuẩn cho việc sản xuất pin, ắc quy cho xe điện, còn tiêu chuẩn cho việc tái chế, tái sử dụng vẫn chưa được thực hiện.

Hiện công ty Cổ phần Giải pháp Năng lượng VinES (thuộc Tập đoàn Vingroup) chuyên nghiên cứu, phát triển và sản xuất pin lithium chất lượng cao cho xe điện và hệ thống lưu trữ năng lượng, và Li-Cycle đã công bố quan hệ hợp tác toàn cầu về tái chế pin lithium.

Theo thoả thuận hợp tác, Li-Cycle sẽ đánh giá khả năng xây dựng một nhà máy tái chế pin chuyên dụng (Spoke) nằm gần nhà máy sản xuất của VinES tại tỉnh Hà Tĩnh. Quyết định đầu tư liên quan đến nhà máy dự kiến sẽ được đưa ra vào năm 2025.