“AI trao quyền” và cách người Trung Quốc làm truyền thông mới

Hình ảnh đoàn công tác VOV tập huấn AI và truyền thông mới tại Quảng Tây Nhật Báo và các doanh nghiệp AI hàng đầu Quảng Tây

Họ đang tiến tới bước nào, đưa AI vào thực tế công việc ra sao? VOV Giao thông đã có dịp trải nghiệm nhân chuyến công tác tới Quảng Tây, Trung Quốc.

Ngoài lãnh đạo Quảng Tây Nhật Báo, những người tiếp xúc đầu tiên với đoàn công tác của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) sang thăm Nam Ninh (Trung Quốc) là một nhóm phóng viên GenZ.

Phan Cẩm Tài liên tục di chuyển với những cú máy chuyển động bằng DJI Pocket 3 – Thiết bị cầm tay số một dành cho các nhà sáng tạo nội dung trực tuyến. Tiết Tuấn Huy thể hiện khả năng dẫn và đưa tin bằng tiếng Anh điêu luyện. Quan Thi Thần sở hữu thần thái của các idol trên mạng, MC ảo của tòa soạn báo cũng lấy hình mẫu từ cô.

Đây là những nhân sự trẻ, giàu năng lượng, sở hữu kiến thức, kỹ năng và áp dụng công nghệ thuần thục thuộc Trung tâm truyền thông quốc tế Quảng Tây (thuộc Quảng Tây Nhật Báo).

Quan Thi Thần chia sẻ về MC ảo tại màn hình chào đón các vị khách:

“Chỉ cần một đoạn văn bản, máy tính sẽ cho ra một video bản tin mới với hình ảnh MC ảo được tùy chỉnh đa ngôn ngữ. Đây cũng là MC ảo được lấy nguyên mẫu từ tôi. Cô ấy ưu tú hơn tôi nhiều. Tôi cần nghỉ ngơi và ăn uống, cô ấy có thể làm việc 24/24. Tôi không nói được tiếng Việt, còn cô ấy nói được mọi ngôn ngữ theo yêu cầu”.

Khái niệm “AI trao quyền” được nhắc nhiều lần tại đây, khi AI trao quyền năng cho cá nhân chuyển mình từ vai trò “người hỗ trợ” trong quy trình truyền thông truyền thống cần sự phối hợp giữa nhiều phòng ban sang “siêu cá nhân” có thể tự hoàn thành toàn bộ quy trình sáng tạo.

Thực tế, AI không còn nằm trên các dự án cần triển khai, mà đã được sử dụng thường quy tại Quảng Tây Nhật Báo.

Sau khi đăng tải một short video giới thiệu về sự kiện đoàn công tác VOV sang thăm, phóng viên Vương Phi trình diễn cho các đồng nghiệp Việt Nam giao diện quản lý tin bài (CMS) được nhúng các công cụ AI. Chỉ từ một câu lệnh hoặc bức ảnh, một bài viết sẽ được tạo ra ngay trên công cụ tùy chỉnh của tòa soạn, giúp bảo mật thông tin:

“Chúng tôi sử dụng AI để biên soạn, hiệu đính nội dung bài báo. Ngoài ra, nếu không có ảnh minh họa, công cụ CMS cũng giúp chúng tôi tạo được luôn. Về video, AI hỗ trợ làm sạch hình ảnh, cắt từ các tin clip dài thành tin clip ngắn rất nhanh chóng. Nếu có nhu cầu cao hơn về âm thanh hay hình ảnh, chúng tôi sẽ dùng tiếp các công cụ AI chuyên biệt bên ngoài”.

Trong lúc ông Tống Xuân Phong, Phó Tổng biên tập Quảng Tây Nhật Báo phát biểu trước đoàn công tác Đài Tiếng nói Việt Nam, 2 màn hình lớn bên cạnh màn hình chính đã trình chiếu phụ đề tiếng Việt theo thời gian thực sử dụng AI mô hình ngôn ngữ lớn. Trách nhiệm phiên dịch của Đàm Lâm Thanh, một phóng viên biết tiếng Việt, cũng theo đó mà giảm nhẹ hẳn.

Ông Tống Xuân Phong tự hào chia sẻ: Trung Quốc đang đứng số một toàn cầu về công bố các bằng sáng chế về AI, đứng thứ hai và sát nút Mỹ về số lượng mô hình AI đang hoạt động. Ông cũng giới thiệu trong bài trình bày của mình một sản phẩm kính thông minh do doanh nghiệp Quảng Tây sản xuất, giúp người đeo nhìn được nội dung phát biểu hoặc xem được phụ đề dịch thuật thời gian thực khi nói chuyện với người nước ngoài.

Tại Quảng Tây Nhật Báo, có một bộ phận gọi là đám mây dữ liệu Quảng Tây (Guangxi Cloud), nơi khoảng 70-80 kỹ sư đảm trách phần hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt về quản lý dữ liệu riêng của tòa soạn trên CMS, các sản phẩm đa phương tiện (QR Code trên báo giấy, MC ảo đa ngôn ngữ, các nội dung liên kết xuất hiện cùng lúc trên các webste các địa phương, quốc gia khác nhau).

Theo Phó Tổng biên tập Tống Xuân Phong, không có mức lương khác biệt nào giữa người biết AI hay người không biết AI, vì lẽ đơn giản: tất cả phóng viên, biên tập viên của Quảng Tây Nhật Báo đều sử dụng AI. Trung bình đào tạo một nhân viên biết sử dụng AI thuần thục mất khoảng 2 năm, và Quảng Tây Nhật Báo đã vượt qua được giai đoạn này. AI đang thực sự trao quyền và thúc đẩy mỗi cá nhân tiến hóa lên một bước mới trong chuỗi sản xuất nội dung truyền thông mới:

“AI quy mô lớn của Trung Quốc như DeepSeek, Tongyi Qwen, Wenxin… giải quyết trực tiếp các điểm đau của Truyền thông, như: viết bài chậm, xử lý thông tin khó; chi phí sản xuất nội dung hình ảnh cao; khó khăn sản xuất sản phẩm đa ngôn ngữ; khó tích hợp các quy trình sản xuất, hiệu đính, xuất bản.

Trong xu thế này, tòa soạn một người là hoàn toàn có thể nếu mỗi nhà báo có năng lực then chốt: Nuôi dưỡng AI riêng của bạn và xây dựng kho tri thức cá nhân hoặc nhóm của mình. Hãy làm chủ 4 bước Hỏi-dùng-phân biệt-học, tức là: nắm nghệ thuật tạo câu lệnh, kết hợp nhiều công cụ AI để ra được quy trình làm việc chuẩn, giữ vững tư duy phản biện lại AI, bật tường lửa chuyên môn của bản thân; giữ tinh thần tò mò, không ngừng cập nhật xu thế mới”.

Ngoài AI nhúng vào công cụ biên tập tại Quảng Tây Nhật Báo, một số doanh nghiệp công nghệ lớn tại Quảng Tây (Trung Quốc) cũng chia sẻ những ứng dụng thực tiễn AI vào báo chí.

Đó là tái cấu trúc toàn bộ quy trình viết bài-kiểm duyệt-phát hành-nguồn lực. AI có thể quan sát, dự báo xu hướng, vẽ sơ đồ sự kiện, đề xuất nội dung; Kiểm duyệt toàn diện văn bản, hình ảnh, video theo lỗi kiến thức, chuyên môn, tính thời sự, tính nhạy cảm; Hệ thống giám sát dư luận tự động. Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc cũng đã sử dụng MC, nghệ sĩ ảo dẫn, biểu diễn trong các chương trình truyền hình trực tiếp; sử dụng AI để phát, cắt lại các hình ảnh dưới dạng video dọc; nhiều tiểu thuyết văn học mạng nổi tiếng là sự kết hợp giữa con người và AI.

Hiện tại, AI đã tiến hóa từ mô hình sang tác nhân AI (AI Agent) có khả năng tư duy và hành động; đến AI tác nhân thông minh với hành vi cao cấp, có khả năng lên kế hoạch, thực hiện nhiệm vụ phức tạp như con người. Một số dự báo, trong thập kỷ tới, các máy móc còn tiến hóa xa hơn là sẽ có tình cảm.

Mặc dù vậy, Phó Tổng biên tập Nhật báo Quảng Tây Tống Xuân Phong nhấn mạnh: AI sẽ không đáng sợ với người biết sử dụng AI. Các tòa soạn báo cần chuyển sang mô hình hội tụ sâu với 3 thành phần chính: Trung tâm tin tức hợp nhất; Bộ phận sáng tạo nội dung đa phương tiện; Tổ dự án chuyên trách chương trình, sự kiện đặc biệt. Tòa soạn báo cần coi AI là nền tảng chia sẻ thông tin, trợ lý thông minh giúp tạo nội dung đa phiên bản, tăng cường hợp tác trên nhiều nền tảng.

“Hào lũy cốt lõi của người làm báo trong thời đại AI là làm những điều mà AI không làm được. Nhà báo phát thanh cần tập trung vào những công việc đòi hỏi tư duy sâu sắc, cảm xúc chân thật như: Phỏng vấn đồng cảm, xây dựng niềm tin; Điều tra chuyên sâu, bứt phá sáng tạo; Kịch truyền thanh, chương trình đặc biệt; Các bài bình luận mang tính định hướng, có giá trị như chính sách xã hội… Hãy trở thành nhạc trưởng, AI chỉ là dàn nhạc, điều khiển dàn nhạc để tạo ra giá trị mới. Với AI, 1+1 sẽ lớn hơn 2”.

Bà Đàm Thị Phương Hoa, Phó Trưởng phòng Phòng nghiên cứu công nghệ và An ninh mạng, Trung tâm R&D, Đài Tiếng nói Việt Nam rất ấn tượng với truyền thông mới ứng dụng AI tại Quảng Tây Nhật Báo và Trung tâm truyền thông quốc tế Quảng Tây:

“Một số ứng dụng AI Việt Nam đang sử dụng thì chủ yếu trong lĩnh vực biên tập video, hình ảnh trên mạng xã hội thôi, chưa có nhiều trong các đài phát thanh truyền hình. Nếu được, chúng tôi mong tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này. Tại Quảng Tây Nhật Báo, tôi thấy, AI đang bùng nổ, được áp dụng tại tất cả công đoạn, nếu được tìm hiểu kỹ hơn cho các phóng viên, biên tập viên thì rất hay”.

Ngay thời điểm này, vào cuối năm 2025, cuộc đua công nghệ AI trong thị trường truyền thông mới đang bùng nổ và bước tới những giai đoạn phát triển cao độ. Những kinh nghiệm và thực tế đầu tư, áp dụng AI từ Quảng Tây Nhật Báo, Trung tâm Truyền thông quốc tế Quảng Tây, với một thái độ trọng thị nhưng không sợ hãi AI, dẫn dắt chứ không trở thành con tin của AI – Đó là một chỉ dẫn hữu ích cho những người làm báo VOV nói riêng và Việt Nam nói chung./.