50 năm, dấu ấn những công trình phá thế “lụy đò”

Từ nhu cầu thực tế và lập chiến lược phát triển vựa gạo đồng bằng, Đảng và Nhà nước đã dành nguồn lực lớn để xây dựng hạ tầng giao thông cho ĐBSCL. 50 năm kể từ ngày giải phóng, miền Tây Nam Bộ đã có những công trình “thế kỷ” phá thế lụy đò, giúp vùng đất chín sông ngày càng khởi sắc.

Dòng Mekong chảy về cuối nguồn miền Tây Nam Bộ được chia làm 9 nhánh đổ ra biển, cũng 9 nhánh sông này từng một thời cách trở “qua sông thì phải lụy phà”.

Sau giải phóng đến năm 1990, giao thông đường bộ từ TP. HCM và miền Tây chỉ có con đường độc đạo là Quốc lộ 1 với 2 làn ôtô đã xuống cấp, mặt đường bong tróc nhiều chỗ.

Vốn liếng trong nước hạn chế, việc khôi phục giao thông sau chiến tranh diễn ra rất khó khăn nên những cây cầu bắc qua sông Tiền, sông Hậu chỉ mãi niềm là ước mơ của hàng triệu người con đồng bằng.

Mỗi bận đi xa, người ta phải lệ thuộc ba chuyến phà Mỹ Thuận, Cần Thơ và Rạch Miễu nên mất đến chục tiếng đồng hồ cho quãng đường vài trăm cây số. Hàng hóa cạnh tranh thua sút, doanh nghiệp cũng chẳng màng đến chuyện đi về miền Tây đầu tư mở rộng.

Bà Nguyễn Thị Hồng Yến (70 tuổi) – Cựu chiến binh huyện Đội Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre nhớ lại:

“Hồi đó người ta đi bằng đò không à, chứ đường bộ thì ít lắm, xe ít mà đường bộ cũng khó chạy nữa. Trời ơi, mỗi lần đợi phà Rạch Miễu là nó lâu thiệt lâu, 15 phút hoặc nửa tiếng đồng hồ mới qua phà được. Ai có ghe nhà thì đi ghe nhà, từ đây về Cà Mau đi nửa tháng mới tới”.

20 năm sau giải phóng, hệ thống giao thông đường bộ ở ÐBSCL dài gần 27.300 km, trong đó có gần 1.770 km quốc lộ, hơn 2.610 km đường tỉnh và gần 23.500 km đường giao thông nông thôn. Chất lượng kỹ thuật mới dừng lại ở mức vừa cấp 3, vừa cấp 4 đồng bằng. Ngay cả các trục Quốc lộ, mới có 80% tổng mặt đường được trải thảm nhựa bê-tông. Vào mùa lũ, nhiều con đường bị chìm trong nước, đi lại rất khó khăn. Nước lũ rút đi, mặt đường bị tàn phá nặng nề.

Những con đường thẳng tắp, những cây cầu bắc ngang hai nhánh sông hạ lưu tả ngạn và hữu ngạn của sông Mekong vào đồng bằng châu thổ Cửu Long là điều hằng mơ ước bao đời của hàng triệu người dân miền Tây. Rồi ước mơ ấy cũng thành hiện thực khi cầu Mỹ Thuận được đưa vào khai thác năm 2000.

Đây là cây cầu dây văng lớn nhất và đầu tiên ở Việt Nam nối đôi bờ hai tỉnh Tiền Giang và Vĩnh Long, dài 1,5km, rộng 23,66m, cao 116,5m, cho 4 làn xe cơ giới lưu thông.

Ngày khánh thành, dân các nơi tụ về đứng kín cả cầu, vỡ òa trong niềm vui sướng vì không còn lụy phà. Cầu Mỹ Thuận đã đánh dấu son đậm nét trong bức tranh giao thông đồng bằng. Chuyên gia kinh tế Trần Hữu Hiệp chia sẻ:

“Hiệu quả thấy rõ nhất từ cây cầu Mỹ Thuận là thu hút đầu tư về đồng bằng. Thứ hai, cây cầu này là một dấu son đánh dấu một giai đoạn hằng tram năm qua chưa làm được. Cầu Mỹ Thuận là câu cầu dây văng lớn nhất Việt Nam, để nước ta vững tin xây tiếp nhiều cây cầu vượt sông lớn, như: cầu Cần Thơ, cầu Vàm Cống và hàng loạt cây cầu khác”.

Mười năm sau đó (2010), cầu Cần Thơ vượt sông Hậu chính thức khánh thành và đưa vào hoạt động. Đây là cây cầu dây văng có nhịp chính dài nhất khu vực Đông Nam Á và cũng là cây cầu lớn cuối cùng nối xuyên suốt hệ thống cầu đường trên tuyến Quốc lộ 1 - trục giao thông quan trọng nhất ở Việt Nam hiện nay. Chiếc cầu giúp xe chạy bon bon không còn sợ trễ phà, kẹt bến, sợ giao hàng không kịp trái cây hư.

Ông Nguyễn Liên Khoa – Nguyên Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Hậu Giang, phụ trách lĩnh vực GTVT đánh giá:

“Phải nói là người ta rất phấn khởi khi nhìn thấy cây cầu lớn như vậy, tạo sự thông thoáng đi lại, dễ dàng nhanh chóng. Cây cầu đã tạo điều kiện cho việc vận chuyển hàng hóa và hành khách thuận lợi hơn bao giờ hết”.

Nối tiếp trong 15 năm trở lại đây, miền Tây Nam Bộ chứng kiến những cây cầu lớn khác đua nhau mọc lên, kết nối giao thông liên hoàn, xóa thế “cù lao” của xứ sở trăm sông, ngàn rạch, từ cầu Rạch Miễu, Cao Lãnh, rồi đến Vàm Cống, Mỹ Thuận 2, Ông Đốc, Xẻo Rô, Gành Hào. Rồi mai đây là Đại Ngãi, Ba Lai, Rạch Miễu 2…những công trình giúp giao thông liền mạch, sông liền sông, đất nối đất, giúp ĐBSCL vươn mình mạnh mẽ:

"Hàng hóa vận chuyển đi TP.HCM nhanh lắm, giá thành giảm nhiều nên có sự cạnh tranh với các sản phẩm khác cùng loại trên thế giới."

"Nếu tính theo tốc độ thời gian thì rất nhanh, đi đến đó mua bán trong mấy tiếng đồng hồ là đúng như ý mình muốn vì cầu đường nó đã thông thương rồi."

"Bây giờ tỉnh này qua tỉnh nọ giao lưu thuận lợi, bà con mua bán thuận tiện, bệnh hoạn đi đứng cũng nhanh nên khỏe lắm."

Phá thế “độc đạo” của Quốc lộ 1, phá thế “lụy đò” của vùng đất “trăm sông, ngàn rạch” không chỉ có những cây cầu thế kỉ mà còn có những tuyến cao tốc “đâm ngang, xẻ dọc”.  Đến thời điểm hiện tại, ĐBSCL đã khai thác và thông xe được 200km cao tốc với quy mô 4 làn xe, gồm: các đoạn tuyến cao tốc: TP.HCM - Trung Lương; Trung Lương - Mỹ Thuận; Mỹ Thuận - Cần Thơ; Cao Lãnh - Lộ Tẻ và Lộ Tẻ - Rạch Sỏi. Ngoài ra, vùng đang triển khai 5 dự án giao thông trọng điểm quốc gia thuộc diện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Nhà nước, gồm: cao tốc Cần Thơ - Cà Mau; cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng; cao tốc Cao Lãnh - An Hữu; cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh và đường Hồ Chí Minh đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận. Ngoại trừ cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh thì 4 dự án còn lại đang tổ chức thi công. Đến năm 2026, ĐBSCL sẽ có 600km đường cao tốc.

Những ngày này, trên công trường, từ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đến cao tốc Cần Thơ – Cà Mau, cao tốc Cao Lãnh – An Hữu, không khí lao động hết sức khẩn trương. Từng tốp công nhân, người nào việc nấy, người điều khiển cẩu gác dầm lên nhịp, người thi công cọc nhồi, cọc đóng, đổ bê-tông mố trụ;…Tất cả đều hướng đến mục tiêu đẩy nhanh tiến độ dự án, sớm hoàn thành công trình theo kế hoạch đề ra.

Anh Nguyễn Văn Toán, đang thi công Dự án thành phần 3, thuộc Dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1, đoạn qua Hậu Giang chia sẻ:

"Anh em cũng theo chủ trương của đơn vị, tổ chức triển khai thi công bình thường, xuyên suốt trong dịp lễ. Tại vị trí phạm vi phần đóng cọc, anh em cũng có lán che di động, để luân phiên thay nhau nghỉ. Hàn nối cọc chẳng hạn nhưng công việc vẫn đảm bảo, chất lượng công trình phải đưa lên hàng đầu, cũng bám theo tiến độ tổng quan các bên tư vấn quản lý dự án, tư vấn giám sát và chủ đầu tư thông qua."

50 năm từ ngày giải phóng, miền Tây Nam Bộ đã có những công trình mang tầm vóc thế kỷ, những chiếc cầu vắt ngang những khúc sông đã thay thế sứ mệnh lịch sử cho những chuyến phà tồn tại trăm năm. Hạ tầng giao thông từng ngày chuyển mình, “đường băng” mới là những tuyến cao tốc “đâm ngang, xẻ dọc” lắp dần các mảnh ghép để hình thành một hệ thống giao thông hoàn chỉnh.

Đó biểu tượng của tinh thần quyết liệt, dám nghĩ, dám làm, thể hiện ý chí “vượt nắng, thắng mưa” để hệ thống giao thông đồng bằng hôm nay thay áo mới, tương xứng với tiềm năng, thế mạnh, hội tụ đủ các điều kiện để đột phá, vươn mình.