Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng 6,3–6,5% trong kịch bản cơ sở và tối đa 7,5% nếu các gói đầu tư công giải ngân mạnh và tiêu dùng nội địa phục hồi. Để đạt trên 8%, nền kinh tế cần một cú hích lớn, chủ yếu đến từ khu vực FDI – vốn hiện đang đóng góp hơn 70% kim ngạch xuất khẩu và gần 20% GDP.
Tuy nhiên, theo UNCTAD, khu vực FDI tại Việt Nam chuyển khoảng 50 – 55% lợi nhuận ròng về nước gốc, và tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa trong xuất khẩu chỉ ở mức 25 – 30%, thấp hơn nhiều so với Hàn Quốc (trên 50%) hay Trung Quốc (60 – 65%).
Nếu tăng trưởng dựa vào FDI với giá trị gia tăng thấp thì khó cải thiện thực chất thu nhập của người dân
Vì vậy, điều đáng phân tích không chỉ là con số 8%, mà là các chính sách nền tảng: tài khóa – tiền tệ được điều chỉnh thế nào, ngân sách đầu tư công có chảy đúng chỗ (vào hạ tầng, năng lượng, công nghệ) hay bị dàn trải, tín dụng có hướng đến doanh nghiệp nội địa và các ngành có khả năng tạo việc làm bền vững hay chỉ vào lĩnh vực đầu cơ ngắn hạn.
Một tiểu thương ở Đồng Nai cho biết để xin vay 500 triệu đồng mở rộng xưởng mộc chị mất cả tháng đi lại ngân hàng vì thiếu tài sản thế chấp. Trong khi đó, tín dụng lại chảy mạnh vào bất động sản và chứng khoán.
Tăng trưởng 8% sẽ không còn là một “chiến công” nếu nó không đi đôi với việc cải thiện thu nhập, tạo thêm việc làm chất lượng và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế. Ba định hướng chính sách cần đặt lên hàng đầu như sau:
Thứ nhất: Cơ cấu lại thu – chi ngân sách, giảm gánh nặng thuế, tăng hiệu quả đầu tư công, ưu tiên hạ tầng logistics, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số – những lĩnh vực tạo nền móng lâu dài cho nền kinh tế.
Thứ hai: Hỗ trợ doanh nghiệp nội địa tham gia sâu vào chuỗi giá trị, thông qua tín dụng ưu đãi, cải cách thể chế, bảo hộ thông nh và phát triển công nghiệp hỗ trợ.
Thứ ba: Giữ vững ổn định vĩ mô, điều hành tiền tệ linh hoạt nhưng kiên quyết kiểm soát lạm phát, nh bạch hóa chính sách và cải thiện năng lực dự báo.
IMF trong báo cáo Vietnam Country Focus 2024 nhấn mạnh: “Mục tiêu tăng trưởng GDP cần đi đôi với cải thiện phúc lợi xã hội, giảm bất bình đẳng và nâng năng suất lao động”. Điều đó có nghĩa, 8% chỉ là một con số, còn thành công thật sự được đo bằng mức sống của người dân – họ có việc làm ổn định, thu nhập tăng, khả năng chi tiêu và tiết kiệm tốt hơn, và niềm tin vào tương lai được củng cố.
Trong một thế giới nhiều biến động, điều Việt Nam cần không phải là “bứt tốc” bằng mọi giá, mà là xây dựng một nền kinh tế đủ sức đứng vững trước sóng gió và đi xa. Chỉ khi tăng trưởng gắn liền với lợi ích thiết thực đời sống của nhân dân thì con số 8% mới thực sự mang ý nghĩa và trở thành bước đệm cho một thập kỷ phát triển bền vững trong tương lai.