Những ánh nhìn gây ám ảnh dọc đường vào Nậm Păm.
“Đau đớn quá, Nậm Păm!”
Vừa nhận gói chăn đông và phần quà của đoàn từ thiện, anh Lò Văn Cu (ở bản Hốc, xã Nậm Păm, huyện Mường La) toan bước đi, thì một thanh niên đeo kính mặc áo Đoàn chạy tới.
“Anh nhận quà của đoàn rồi, còn đây là tình cảm của cá nhân em, mong anh sớm vượt qua giai đoạn khó khăn này, anh nhé”, người thanh niên ấy siết chặt đôi bàn tay thô ráp, đen nhẻm và run rẩy của anh sau khi giúi cho anh một chiếc phong bì.
Ánh nhìn chai sạn, vô hồn, anh khẽ nói tiếng “Cảm ơn”, rồi lầm lũi bước đi. Nắng trưa oi ả, soi gắt dáng hình xác xơ, lếch thếch và đơn độc. Người đàn ông 31 tuổi này đã vĩnh viễn mất đi 4 người thân sau trận lũ lịch sử cách đây gần 1 tháng.
Trên đường đi chạy lũ, người vợ đang mang thai và con gái đầu lòng hơn 1 tuổi của anh bị lũ cuốn trôi. Bản thân anh may mắn bám được vào cành cây giữa dòng nước siết và sống sót. Căn nhà của gia đình anh, trong đó có người mẹ vợ xuống thăm, thì bị san phẳng hoàn toàn khi lũ dữ quét qua.
Lò Văn Cu hôm nay ra nhận quà từ thiện cùng với người em “cọc chèo” Tòng Văn Nhụ và cháu họ Lò Văn Hóa, em bé mất cha do lũ, đến nay chưa tìm thấy xác. Hình ảnh của họ lọt thỏm, khuất dần sau những bức tường trơ gạch, những cây cột điện, tảng đá ngổn ngang, những chiếc máy xúc, xe ben gầm rú cạnh công trường tạo cảm giác trĩu lòng đối với mỗi thành viên trong đoàn từ thiện.
Chưa khi nào, đoàn trao quà cho nhóm người mà tất cả đều mang khăn tang…
Đoàn từ thiện của Kênh VOV Giao thông, thường trú VOV Tây Bắc và các nhà hảo tâm Phúc Bình, Open99 Group trao quà cho các gia đình có người thân thiệt mạng vì mưa lũ
“Lũ nước xô sau, thác đá gào. Phá nát bản làng, cướp vợ cướp chồng, giật con, đè nát cháu. Lệ tắc nghẹn, người đàn ông ôm món quà thiện nguyện. Không cất nổi lời. Đau đớn quá, Nậm Păm ơi!”
Những dòng chia sẻ của nhà báo Nguyễn Trọng Huân – Phó Giám đốc Kênh VOV Giao thông Quốc gia, thành viên đoàn thiện nguyện, có lẽ đã lột tả được phần nào thảm cảnh mà những thân phận khốn khổ nơi đây đang hứng chịu. Còn nhiều câu chuyện xé lòng tương tự ở Nậm Păm sau trận lũ ngày 3/8.
Qua một đêm, chị Quàng Thị Bặt (ở bản Hốc) bỗng chơ vơ bên cạnh đống đổ nát hoang tàn. Chồng và con trai chị, cùng toàn bộ vật dụng và căn nhà đã tan biến theo dòng nước lũ. Trong khi đó, ông Cà Văn Hậu (trú cùng bản) không thể quên cảm giác bất lực khi nghe tin con trai và nhà của mình bị lũ cuốn mà không thể đi cứu. Ông khi đó đang ở trên lán tại trung tâm xã và bị chia cắt hoàn toàn với nơi ở.
Lúc nhận đồ cứu trợ, chị Bặt mắt đỏ hoe nhưng không khóc nổi. Còn ông Hậu, từ giọng nói đến ánh nhìn chẳng biểu lộ bất cứ cảm xúc nào, cứ ngơ ngơ nhìn ngó, ngồi bệt xuống bậc tam cấp, mãi chẳng vác đồ về.
Là do họ đã quá quen với những đoàn thiện nguyện, hay vốn dĩ, họ chẳng còn ai để chia vui, san sẻ những món đồ ấy, và cũng chẳng biết đi về đâu khi mái nhà đã mất?
Tín hiệu “hồi sinh”
Theo thống kê, Nậm Păm còn hơn 200 hộ dân “mất tất cả” cần nhà tái định cư như trường hợp anh Lò Văn Cu hay chị Quàng Thị Bặt. Gần 1 tháng sau thiên tai, những tín hiệu hồi sinh tại vùng đất này đang đến, song rất chậm.
Khung cảnh xơ xác hoang tàn ở bản Hốc, xã Nậm Păm, huyện Mường La, tỉnh Sơn La.
Dọc tuyến đường khoảng 10 cây số từ thị trấn Ít Ong vào Nậm Păm, những cây cầu huyết mạch đổ, sập đang được sửa chữa, phục vụ thông xe. Bên cạnh những khối đá khổng lồ, những lớp tàn tích của nhà cửa, công trình, ruộng nương, đã bắt đầu xuất hiện dãy lều lán của công nhân khắc phục hiện trường.
Mỗi tuần, hàng chục chuyến xe “tăng bo” chở các đoàn thiện nguyện từ mọi ền Tổ quốc hướng về Nậm Păm với tinh thần chia ngọt sẻ bùi, góp sức cùng chính quyền địa phương hỗ trợ các điều kiện sinh hoạt tối thiểu cho người dân bị ảnh hưởng.
Thế nhưng, hiện mới có 57 hộ ở bản Hốc được dựng nhà tạm (70 triệu đồng/căn). Trong khi phần còn lại đang mòn mỏi chờ nơi ăn, chốn ở. UBND huyện Mường La phấn đấu, trước 30/9, điện sẽ về lại các bản; trước 20/12, việc tái định cư, ổn định cuộc sống cho bà con được hoàn thành. Trước mắt, nguồn vốn cần khắc phục ban đầu hậu quả mưa lũ là trên 200 tỷ đồng.
Tất bật với cuốn sổ ghi chép, rồi thỉnh thoảng lại phải ra nhắc nhở học sinh không đến gần các khu vực thi công, cô giáo Trần Thị Thúy – Hiệu trưởng trường tiểu học Nậm Păm trăn trở, hiện các em học sinh của trường phải học tạm ở trường cấp 2 Nậm Păm. Cả ngôi trường tiểu học đã bị lũ tàn phá hư hại hoàn toàn. Nhà trường và lực lượng công binh tăng viện đang chạy đua với thời gian để hoàn thành xây lắp các lớp học tạm trước ngày 3/9, kịp cho các em khai giảng năm học mới.
Trẻ em Nậm Păm khắc khoải chờ những chuyến xe từ ền xuôi
Còn đó những ám ảnh
Quá trưa, những chuyến xe tình nguyện vẫn tiếp tục nối đuôi nhau tiến sâu vào các bản xa nhất của Nậm Păm như bản Piệng, Hua Nặm, Huổi Liếng, Huổi Sói.
Dọc đường, đồng bào đứng hai bên đường hướng ánh mắt đau đáu dõi theo những chuyến xe. Lác đác ở giữa dòng suối chất đầy đá, các em bé người Thái phụ giúp bố mẹ nhặt củi khô, dắt trâu đi kiếm ăn. Cứ thấy xe qua, các em lại vẫy tay chào, nhưng rất ít khi cười.
Khung cảnh hoang tàn hiện tại, chúng chưa từng trải qua. Và trong ánh mắt đám trẻ ấy, sự ngây thơ, hồn nhiên cũng chẳng còn vẹn nguyên.
Nậm Păm cuối tháng 8, từ người lớn đến trẻ nhỏ, chỉ có những ám ảnh trong ánh nhìn.