Dự thảo nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện (sau đây gọi tắt là Dự thảo nghị định về bảo hiểm xã hội tự nguyện) do Bộ Nội vụ soạn thảo, gồm 14 điều, gồm: Phạm vi điều chỉnh; Đối tượng áp dụng; Đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; Hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; Mức đóng của phương thức đóng một lần cho nhiều năm về sau...
Cụ thể, về đối tượng áp dụng, dự thảo nghị định về bảo hiểm xã hội tự nguyện quy định, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không phải là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng.
Về thủ tục đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, dự thảo nghị định quy định, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện nộp tờ khai đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho cơ quan bảo hiểm xã hội. Trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận tờ khai, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm cấp sổ bảo hiểm xã hội cho người đăng ký. Trường hợp không cấp sổ bảo hiểm xã hội thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Đặc biệt, tại dự thảo nghị định này, Bộ Nội vụ cũng đề xuất 2 phương án hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong đó, phương án 1, Nhà nước hỗ trợ tiền đóng đến 50% nếu người đóng bảo hiểm xã hội thuộc diện hộ nghèo (trước đây, tỷ lệ này là 30%). Với hộ cận nghèo được đề xuất hỗ trợ đến 40% tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Dự thảo Nghị định về bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng đề xuất bổ sung đối tượng được hỗ trợ là người thuộc dân tộc thiểu số, với mức hỗ trợ tiền đóng là 30%. Đối với người tham gia khác cũng được đề xuất tăng mức hỗ trợ tiền đóng từ 10% lên thành 20%.
Tại dự thảo nghị định về bảo hiểm xã hội tự nguyện, Bộ Nội vụ cũng đề xuất phương án 2, là giữ nguyên đối tượng hỗ trợ, mức hỗ trợ như hiện hành và bổ sung thêm đối tượng được hỗ trợ là người thuộc dân tộc thiểu số với mức hỗ trợ 20%.
Dự thảo nghị định về bảo hiểm xã hội tự nguyện đã được Bộ Nội vụ lấy ý kiến các Bộ, ngành trung ương, các địa phương và lấy ý kiến rộng rãi nhân dân. Dự thảo nghị định cũng đã được Bộ Tư pháp thẩm định và hiện đang được Bộ Nội vụ chỉnh lý, hoàn thiện để trình Chính phủ ban hành.
MỤC TIÊU 60% LAO ĐỘNG THAM GIA BHXH
Vì sao Bộ Nội vụ lại đề xuất tăng mức hỗ trợ và mở rộng đối tượng hỗ trợ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện? PV VOV Giao thông đã có cuộc trao đổi với ông Trần Hải Nam, Phó Cục trưởng Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội, Bộ Nội vụ - đơn vị chủ trì soạn thảo nghị định.
PV: Thưa ông, xin ông cho biết một số điểm mới nổi bật của dự thảo nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện?
Ông Trần Hải Nam: Thứ nhất là dự thảo nghị định đề xuất bổ sung đối tượng và tăng mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, tăng thêm từ 30% hiện hành lên 50% đối với các nhóm đối tượng là hộ nghèo, đồng thời bổ sung đối tượng là người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo…
Phương án thứ 2, nếu khả năng ngân sách không cho phép thì Ban soạn thảo cũng đề xuất giữ nguyên mức hỗ trợ theo chính sách hiện hành, tuy nhiên cũng đề xuất bổ sung thêm hai nhóm đối tượng là người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo, và người dân tộc thiểu số với mức hỗ trợ là 20%.
Thứ 2, tại dự thảo nghị định lần này cũng bổ sung quy định về chế độ đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Đây là chính sách liên kết tầng, các đối tượng có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nhưng khi đến tuổi nghỉ hưu thì lại chưa đủ điều kiện để được hưởng lương hưu.
Khi đó họ có thể được tiếp cận trợ cấp hàng tháng trước thời điểm họ đủ điều kiện về tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
PV: Như ông vừa đề cập, tại dự thảo nghị định lần này, Ban soạn thảo có đề xuất nâng mức hỗ trợ và mở rộng đối tượng hỗ trợ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Vì sao Ban soạn thảo lại đưa ra những đề xuất này?
Ông Trần Hải Nam: Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện được chính thức triển khai thực hiện từ năm 2008.
Cho đến năm 2018 thì chính sách hỗ trợ tiền đóng mới bắt đầu được thực hiện và Nghị định 134/2015 của Chính phủ với các mức hỗ trợ cho đến hiện tại vẫn đang thực hiện theo nghị định này, thì mức hỗ trợ là 30% đối với đối tượng thuộc hộ nghèo; 25% đối với đối tượng tham gia thuộc hộ cận nghèo và 10% đối với các đối tượng còn lại.
Cùng với đó, thời gian qua, bên cạnh các chính sách hỗ trợ từ nguồn ngân sách nhà nước, thì nhiều địa phương đã có thêm chính sách hỗ trợ đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, qua đó, góp phần gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Kết quả cho thấy, hết năm 2024, tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đạt gần 2,3 triệu người, chiếm 4,32% lực lượng lao động trong độ tuổi, tăng gấp 9,18 lần so với người tham gia năm 2015 - thời điểm chưa có chính sách hỗ trợ.
PV: Ban soạn thảo kỳ vọng gì vào dự thảo lần này, nếu được ban hành?
Ông Trần Hải Nam: Với những nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung tại dự thảo nghị định khi được Chính phủ thông qua thì chúng tôi cũng kỳ vọng sẽ góp phần tạo động lực cho việc tổ chức triển khai chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện trong thời gian tới.
Trước mắt thì góp phần vào việc hoàn thành các mục tiêu đến năm 2025 phấn đấu đạt khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội và đến năm 2030 đạt khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội.
Đây cũng là mục tiêu rất cao đòi hỏi sự nỗ lực bên cạnh các điều chỉnh về chính sách trong thời gian sắp tới.
PV: Xin cảm ơn ông.
TĂNG MỨC HỖ TRỢ, BỔ SUNG ĐỐI TƯỢNG MỚI
Việc tăng mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nếu trở thành hiện thực sẽ có những tác động xã hội như thế nào? PV VOV Giao thông đã có cuộc phỏng vấn đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Xã hội của Quốc hội xung quanh nội dung này:
PV: Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về sự cần thiết ban hành nghị định hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện?
Ông Phạm Trọng Nghĩa: Năm 2024, Quốc hội đã ban hành Luật Bảo hiểm xã hội mới và Luật này sẽ có hiệu lực vào 1/7/2025. Trong Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 có nhiều nội dung mới, trong đó có các nội dung liên quan đến chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện. Và trong các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 này cũng giao Chính phủ quy định cụ thể một số nội dung liên quan đến bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Vì vậy, tôi cho rằng việc Chính phủ ban hành nghị định quy định chi tiết và tổ chức thực hiện một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 về bảo hiểm xã hội tự nguyện là hết sức cần thiết.
PV: Vậy với những quy đinh đặt ra tại dự thảo Nghị định, theo ông đã đáp ứng yêu cầu cấp thiết đó hay chưa?
Ông Phạm Trọng Nghĩa: Qua tìm hiểu nghị định thì tôi thấy về cơ bản dự thảo nghị định cũng đã thể chế hóa được các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024; quy định về việc đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; quy định về việc hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện; hay quy định về mức, phương thức hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện…
PV: Một trong những nội dung đáng chú ý của dự thảo nghị định là việc mở rộng đối tượng và nâng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện. Quan điểm của ông về đề xuất này như thế nào?
Ông Phạm Trọng Nghĩa: Trong Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 có quy định Nhà nước có chính sách hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trên thực tế hiện nay pháp luật cũng đã có quy định về việc Nhà nước hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để mở rộng, thu hút hơn đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Theo thống kê của Bảo hiểm Xã hội VN, hết năm 2024, chúng ta có khoảng hơn 19 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội, trong đó có gần 2 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Tuy nhiên với tổng số gần 20 triệu người này so với tổng dân số của chúng ta, và những người trong độ tuổi lao động thì vẫn là một tỷ lệ tương đối khiêm tốn.
Mục tiêu của chúng ta là hướng tới bao phủ bảo hiểm xã hội toàn dân và chúng ta cần thu hút ngày càng có nhiều người tham gia bảo hiểm xã hội, gồm có cả bảo hiểm xã hội bặt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Việc Nhà nước hỗ trợ cho những người tha gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là một cách để chúng ta thu hút nhiều người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện hơn, mở rộng độ bao phủ của bảo hiểm xã hội của chúng ta.
Trong dự thảo nghị định có đề xuất 2 phương án về mức hỗ trợ, cá nhân tôi cho rằng nếu chúng ta có thể cân đối được thì chúng ta nên áp dụng phương án 1, tức là mức hỗ trợ cao hơn, mang tính chất đột phá hơn so với quy định hiện hành.
Ngoài việc tăng mức hỗ trợ đối với các đối tượng hiện có thì chúng ta bổ sung thêm đối tượng mới, đó là người dân tộc thiểu số được hỗ trợ 30% mức đóng, như vậy chúng ta có điều kiện để thu hút được nhiều hơn người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
PV: Theo ông, nếu dự thảo nghị định được ban hành sẽ có những tác động xã hội như thế nào?
Ông Phạm Trọng Nghĩa: Dự thảo nghị định được ban hành sẽ là một cơ sở pháp lý để thể chế hóa các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 nhằm mục đích mở rộng đối tượng, thu hút thêm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Thứ 2 là tạo điều kiện thuận lợi hơn cho những người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi được hưởng thụ những chế độ, chính sách mà mình đã tham gia đóng vào chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện này.
PV: Xin cảm ơn ông.
Theo Bộ Nội vụ, mặc dù hết năm 2024, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đã đạt hơn 2,3 triệu người, tăng gấp 9,18 lần so với năm 2015- thời điểm chưa có hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Tuy vậy, con số này vẫn rất thấp, chiếm chưa đến 5% tổng số người trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Bởi vậy, dự thảo nghị định hướng dẫn thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện đã đề xuất tăng mức hỗ trợ tiền đóng và mở rộng đối tượng được hỗ trợ khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để tạo động lực, khuyến khích người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Bạn kỳ vọng gì vào những đề xuất này? Nếu được ban hành, các quy định mới của dự thảo nghị định sẽ có những tác động xã hội như thế nào?
Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo qua hotline 02437.91.91.91, qua fanpage VOV Giao thông, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Nội vụ.
---
Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” khung giờ FM91 chiều thứ Hai, thứ Tư và thứ Bảy hàng tuần trên FM 91MHz, vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Apple Podcast.