THÀNH LẬP DN BẢO HIỂM, TỔ CHỨC KINH TẾ PHẢI CÓ TỔNG TÀI SẢN TỪ 2.000 TỶ ĐỒNG
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm (sau đây gọi tắt là dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm sửa đổi) do Bộ Tài chính soạn thảo gồm 2 Điều, sửa đổi 27 điều khoản của Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022. Đáng chú ý, dự thảo đặt ra nhiều quy định quan trọng liên quan điều kiện kinh doanh, tiêu chuẩn vốn và cơ chế quản lý.
Cụ thể, dự thảo bổ sung quy định về điều kiện tham gia góp vốn tại Điều 3. Theo đó, tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm không thuộc đối tượng bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Cùng với đó, tổ chức hoạt động đại lý bảo hiểm tại Việt Nam phải là tổ chức được thành lập và hoạt động hợp pháp. Cá nhân hoạt động đại lý bảo hiểm phải là cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Đây là những điều kiện nền tảng cho việc kiểm soát chủ thể tham gia thị trường.
Về điều kiện kinh doanh, Điều 64 đã sửa yêu cầu vốn điều lệ được góp bằng tiền (thay vì bằng Đồng Việt Nam như quy định hiện hành) và không thấp hơn mức tối thiểu theo quy định của Chính phủ. Đồng thời, cổ đông, thành viên góp vốn thành lập không được sử dụng vốn vay, nguồn vốn ủy thác đầu tư.
Bên cạnh đó, Điều 65 quy định tổ chức kinh tế của Việt Nam có tổng tài sản không thấp hơn 2.000 tỷ Đồng Việt Nam vào năm liền kề trước năm nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khi tham gia thành lập doanh nghiệp bảo hiểm.
Dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) cũng quy định chặt chẽ về nhân sự quản lý tại Điều 81, đó là: không bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm; Chủ tịch HĐQT, thành viên HĐQT phải có bằng Đại học trở lên, có ít nhất 05 năm trực tiếp làm việc trong lĩnh vực bảo hiểm, tài chính, ngân hàng, nhằm góp phần chuẩn hóa đội ngũ quản trị.
Về cơ chế giám sát, Điều 71 xác định Bộ Tài chính có thẩm quyền cấp, cấp lại, sửa đổi, bổ sung, thu hồi giấy phép, còn Điều 117 yêu cầu doanh nghiệp phải công khai các thông tin chính xác, kịp thời, đầy đủ, dễ theo dõi, và phải đăng tải thông tin trên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp. Điều 101 cũng quy định doanh nghiệp phải tách, ghi nhận và theo dõi riêng đối với nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm, giúp nh bạch tài chính và bảo đảm quyền lợi người tham gia bảo hiểm.
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đã được Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào ngày 18/11 vừa qua, và dự kiến được Quốc hội thông qua trong kỳ họp lần này.
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đã được Quốc hội đã thảo luận tại hội trường tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào sáng 18/11 vừa qua.
ĐBQH Hà Sĩ Đồng, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị cho rằng, đây là một dự án luật quan trọng, không chỉ có ý nghĩa với ngành bảo hiểm, mà còn tác động sâu rộng đến sự ổn định kinh tế - xã hội và an sinh của người dân. Dự án luật sẽ góp phần tạo khung pháp lý nh bạch, đồng bộ và hiệu lực cao hơn, qua đó bảo vệ tốt hơn quyền lợi của bên mua bảo hiểm, thúc đẩy sự phát triển bền vững, lành mạnh của thị trường bảo hiểm Việt Nam.
Đáng chú ý, liên quan hợp đồng bảo hiểm ở Chương 2, theo nhiều đại biểu, thực tế đang tồn tại khoảng cách lớn giữa quy định pháp luật và khả năng tiếp cận thông tin của người dân.
ĐBQH Lê Xuân Thân, Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa cho rằng:
"Thực tế, người dân, người mua bảo hiểm tiếp cận ở nhiều lĩnh vực bảo hiểm khác nhau. Cơ quan bán bảo hiểm luôn đưa ra một hợp đồng vô cùng dài và vô cùng khó hiểu. Tuy nhiên, vì muốn mua bảo hiểm nên cứ thế ký, cuối cùng xảy ra tranh chấp hoặc thiệt hại.
Tôi đề nghị trong luật sửa đổi lần này, nên sửa Điều 17, nội dung của hợp đồng, các hợp đồng bảo hiểm 5 loại. Tôi đề nghị phải giao Chính phủ ban hành hướng dẫn cụ thể từng loại một, và phải có mẫu hợp đồng vừa ngắn gọn vừa dễ hiểu, bảo vệ quyền lợi của người mua bảo hiểm."
Một nội dung khác cũng được quan tâm là kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng. ĐBQH Hà Sĩ Huân, Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên chỉ ra thực tế tình trạng ép mua bảo hiểm gắn với vay vốn vẫn đang diễn ra:
"Tôi cho rằng kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng là một kênh phân phối tất yếu, phù hợp xu thế quốc tế, góp phần mở rộng độ bao phủ bảo hiểm, tận dụng mạng lưới dữ liệu khách hàng của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy nhiều bất cập trong việc triển khai, đặc biệt là tình trạng ép mua bảo hiểm gắn với vay vốn.
Do đó, trong sửa đổi dự thảo luật lần này, tôi đề nghị phải đặt hoạt động kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, có giám sát thực chất và có chế tài nghiêm nh, đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người tham gia bảo hiểm.
Các đại biểu cũng đề nghị cấm tuyệt đối hành vi ép buộc mua bảo hiểm khi vay vốn, tăng chế tài đối với ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm vi phạm. Những nội dung sửa đổi khác cũng cần bảo đảm khung pháp lý đồng bộ, thực thi hiệu quả, giám sát thực chất, qua đó bảo vệ quyền lợi của người dân và tạo niềm tin cho thị trường bảo hiểm phát triển lành mạnh, bền vững trong giai đoạn mới.
KHÓ CÓ THỂ CẤM NGÂN HÀNG BÁN BẢO HIỂM
Những quy định được đề cập trong dự thảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) liệu đã phù hợp hay cần chỉnh sửa, bổ sung những gì? Phóng viên VOV Giao thông Quốc gia phỏng vấn ThS. Phan Quốc Tuấn, CEO Viện Phát triển Nguồn nhân lực Bảo hiểm, Ủy viên Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp tỉnh Vĩnh Long về nội dung này.
PV: Ông có đánh giá thế nào về những quy định liên quan điều kiện kinh doanh, tiêu chuẩn vốn, cơ chế quản lý,… được đề cập trong dự thảo Luật?
ThS. Phan Quốc Tuấn: Tôi nghĩ rằng lần sửa đổi này để thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Các doanh nghiệp bảo hiểm của Việt Nam đa số là doanh nghiệp nhỏ. Luật sửa đổi lần này sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thêm thời gian để phát triển và hoàn thiện những quy định.
Điều kiện an toàn về vốn được kéo dài đến năm 2033 mới phải hoàn thiện tất cả. Về những quy định trong quản lý, những sản phẩm cơ bản, sản phẩm về con người, về cơ giới sẽ được nới lỏng về phương pháp tính phí bảo hiểm. Từ đó, các doanh nghiệp có thể tự do kinh doanh, có cơ hội cạnh tranh với những doanh nghiệp lớn, tạo điều kiện cho họ phát triển trong giai đoạn tài chính còn yếu.
Về nhân sự cũng nới lỏng, cho phép những vị trí quan trọng là kiêm nhiệm. Như vậy, doanh nghiệp nhỏ sẽ có lợi cho việc phải thuê chuyên gia, vì nguồn lương, thu nhập của những chuyên gia này cũng rất cao.
PV: Nhiều ý kiến đại biểu cho rằng cần quản lý chặt chẽ việc kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng và cấm hành vi ép buộc mua bảo hiểm khi vay vốn ngân hàng. Ông nghĩ sao về vấn đề này?
ThS. Phan Quốc Tuấn: Tôi hoàn toàn ủng hộ. Tuy nhiên, cũng có những khoản vay buộc phải có bảo hiểm để đảm bảo an toàn cho ngân hàng. Ví dụ, một khoản vay thế chấp, nếu không có bảo hiểm mà xảy ra rủi ro với tài sản thế chấp, thì khoản vay thế chấp sẽ trở thành vay tín chấp, vì tài sản thế chấp bị mất hoàn toàn, ví dụ như bị cháy hay bị tiêu hủy.
Tuy nhiên, ở Việt Nam có một tình trạng là giới thiệu công ty bảo hiểm cho khách hàng mua và hưởng hoa hồng. Có lẽ vì vậy khách hàng mới nói là bị ép. Pháp luật cần quy định rõ là ngân hàng không được phép chỉ định công ty bảo hiểm cho khách hàng.
Còn về mảng nhân thọ, nhà nước hiện nay cũng có những quy định về các trường hợp không được bán bảo hiểm nhân thọ, hoặc thông báo cho khách hàng biết đó là bảo hiểm chứ không phải khoản vay. Tuy nhiên, những thông tin, những quy định như vậy chưa sát với thực tế của việc liên kết giữa bảo hiểm và ngân hàng.
Tôi nghĩ chuyện cấm ngân hàng bán bảo hiểm là không thể, vì đó là xu hướng. Vấn đề là làm sao để các cơ quan thanh tra, kiểm tra có đủ cơ sở pháp lý để thực thi, giúp thị trường ngày càng nh bạch. Cần có một thông tư liên tịch giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính, quy định rõ về kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng.
Bây giờ nói cấm ngân hàng ép khách hàng mua bảo hiểm, nhưng ngân hàng họ nói họ không ép. Họ cũng sẽ có những cách nào đó để khách hàng buộc phải mua, và khách hàng cũng không chứng nh được là mình bị ép.
PV: Ông có bổ sung hay góp ý nào khác cho dự thảo Luật?
ThS. Phan Quốc Tuấn: Tôi cho rằng, pháp luật cần có những quy định cụ thể hơn về công nghệ bảo hiểm (InsurTech) và những quy định về phân phối qua môi trường mạng. Nếu pháp luật không theo kịp, khi các doanh nghiệp thực hiện phân phối bảo hiểm qua môi trường mạng, đạt doanh thu lớn, lượng khách hàng lớn thì sẽ phát sinh những tranh chấp.
Cần quy định về bảo mật thông tin khách hàng nữa. Đặc biệt, xu hướng bây giờ là ngân hàng đầu tư vốn để mở công ty bảo hiểm. Rất có khả năng những thông tin khách hàng về tài khoản, có thể giữa ngân hàng và công ty bảo hiểm (là công ty con nằm trong hệ thống của ngân hàng đó), họ sẽ tiết lộ.
PV: Theo ông nếu Luật được ban hành thì sẽ có tác động xã hội như thế nào?
ThS. Phan Quốc Tuấn: Thị trường sẽ phát triển nhanh hơn, cộng với điều kiện kinh doanh được mở ra, sẽ có nguồn vốn đầu tư vào ngành bảo hiểm hoặc đầu tư vào kênh phân phối bảo hiểm, những sản phẩm bảo hiểm nhỏ như: bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm xe máy, bảo hiểm xe ô tô. Ví dụ như Thế giới di động, FPT,… những tập đoàn đó có sẵn lực lượng, họ chỉ cần nghĩ đến việc tích hợp bảo hiểm vào gói dịch vụ của họ nữa thôi, thì doanh số bảo hiểm sẽ bùng nổ.
Tác động với những người mua bảo hiểm, đặc biệt là ở sản phẩm bảo hiểm xe cơ giới, sẽ rất có lợi trong tương lai. Phí bảo hiểm xe có thể sẽ giảm mà không bị khống chế bởi quy định phải báo cáo Bộ Tài chính về việc tính phí.
PV: Xin cảm ơn ông!
Theo thống kê, năm 2024, thị trường bảo hiểm Việt Nam ghi nhận tổng doanh thu phí bảo hiểm ước đạt 227.500 tỷ đồng, giảm nhẹ so với năm trước. Trong khi đó, chi trả quyền lợi bảo hiểm lại tăng mạnh, tạo áp lực lớn lên khả năng tài chính và quản trị rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm.
Một số “ông lớn” vẫn chiếm đa số thị phần, cạnh tranh gay gắt và ít có cơ hội cho doanh nghiệp nhỏ. Còn người mua bảo hiểm thường phản ánh việc tư vấn thông tin chưa nh bạch, sản phẩm phức tạp; kênh phân phối qua ngân hàng tiềm ẩn nguy cơ ép mua khi vay vốn; công tác giám sát chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng. Thực tế này đòi hỏi cần sớm sửa đổi, bổ sung những quy định hiện hành nhằm hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo công khai, nh bạch, bảo vệ quyền lợi khách hàng và an toàn tài chính của doanh nghiệp.
Bạn kỳ vọng gì vào dự thảo Luật này? Nếu Luật được ban hành thì sẽ có những tác động xã hội như thế nào? Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho dự thảo qua fanpage “VOV Giao thông”.
--------------------
Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” trên các kênh phát thanh của Ban VOV Giao thông Quốc gia, trên website: vovgiaothong.vn, hoặc trên các nền tảng podcasts dành cho di động.