Các mô hình này giúp người dân có thêm lựa chọn, từ thuê ngắn hạn theo giờ đến thuê vài tháng, giảm gánh nặng tài chính và phù hợp với nhu cầu không thường xuyên.
Chia sẻ xe và cho thuê xe như một lựa chọn phổ biến
“Giống như việc sở hữu một chiếc xe mà thực ra không cần phải đứng tên sở hữu”. Với hơn 4.600 chiếc xe và hàng nghìn địa điểm trên khắp cả nước, dịch vụ chia sẻ xe hơi là một lựa chọn tốt. Ngày càng nhiều khách hàng chọn thuê xe từ 3 tháng đến 1 năm, và nhiều người trong số đó dưới 35 tuổi.
Ông Marcus Low, Giám đốc công ty cung cấp giải pháp di chuyển và cho thuê xe Lylo cho biết: “Từ mức chỉ một, hai khách khi chúng tôi mới bắt đầu triển khai dịch vụ hồi đầu năm, đến nay con số này đã tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba mỗi tháng. Chúng tôi kỳ vọng sẽ đạt khoảng 100 khách thuê dài hạn trong 3 - 4 tháng tới”.
Ông Low cho biết người thuê có thể giữ xe trong suốt thời gian hợp đồng, còn công ty sẽ lo bảo dưỡng. Chi phí bảo dưỡng đã được tính vào giá thuê, khoảng 2.700 đô la Singapore/tháng (khoảng 49 triệu VNĐ/tháng). Một số người còn tận dụng dịch vụ này để trải nghiệm nhiều dòng xe khác nhau trước khi quyết định mua.
Nền tảng chia sẻ xe GetGo cũng mới ra mắt dịch vụ thuê xe theo gói đăng ký có tên ZipZap vào tháng 7 vừa qua, với các gói từ 6 tháng trở lên, không cần đặt cọc ban đầu - cam kết ngắn hơn nhiều so với các dịch vụ thuê dài hạn truyền thống.
Ông Toh Ting Feng, CEO của Zipzap và GetGo, cho biết: “Chúng tôi đã khảo sát thị trường và theo dõi xu hướng từ GetGo. Nhu cầu tiếp cận xe của các gia đình ngày càng lớn. Họ muốn dùng xe thường xuyên, nhưng không nhất thiết sở hữu trong 10 năm hay lâu dài, và cũng không quen thuộc với bảo hiểm, bảo dưỡng”.
Người dùng sẽ trả phí thuê theo tháng, từ 2.000 đô la Singapore tùy mẫu xe, gói thuê bao này đã bao gồm bảo hiểm, thuế đường bộ cùng các ưu đãi như giao xe tận nơi, giảm giá nhiên liệu. Nếu đi nghỉ, khách còn có thể đưa xe vào hệ thống chia sẻ của GetGo để giảm bớt phí thuê.
Mặt khác, việc thuê xe cho phép sử dụng trong vài tuần hoặc vài tháng, không cần cam kết COE (Giấy chứng nhận quyền sở hữu ô tô 10 năm). Điều này hấp dẫn với những ai muốn có sự ổn định khi có xe đỗ tại nhà, nhưng không muốn gánh nặng tài chính lâu dài.
Tiến sĩ Pratik Bansil, Đồng Chủ nhiệm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Thành phố Tương lai Toàn cầu thuộc Viện Quốc gia Singapore, phân tích: "Nếu một người chỉ đi khoảng 500 km mỗi tháng (tức chưa đến 20 km mỗi ngày), chi phí sử dụng dịch vụ chia sẻ xe chỉ nhỉnh hơn 500 đôla, trong khi sở hữu xe tốn tới 1.500 đôla – gấp ba lần. Như vậy, nếu đi ít hơn 20 km/ngày thì không có lý do gì để mua xe.
Người Singapore thường đi khoảng 1.500 km/tháng nếu sở hữu xe, và với họ, chia sẻ xe rõ ràng kinh tế hơn. Trong tình huống ngược lại, nếu đi 100 km/ngày (tương đương 3.000 km/tháng), thì sở hữu xe lại rẻ hơn. Điều này cho thấy khoảng cách di chuyển quyết định tính kinh tế của dịch vụ chia sẻ xe”.
Tác động của sự hỗ trợ từ chính sách
Dù sự quan tâm ngày càng tăng, nhưng thuê và chia sẻ xe không phải không có hạn chế. Giá cả vẫn khá cao với người dùng thường xuyên. Nguồn xe cũng không ổn định ở mọi nơi, mọi thời điểm, đặc biệt là cuối tuần hoặc kỳ nghỉ. Một số người còn phàn nàn về tình trạng vệ sinh và sự bất tiện khi phải tìm, trả xe tại điểm quy định.
Đây là những vấn đề mà công nghệ và sự phối hợp giữa các nhà vận hành có thể dần khắc phục qua thời gian.
Về vấn đề này, chuyên gia Pratik Bansil nêu ý kiến: “Tỷ lệ người dùng dịch vụ chia sẻ ô tô tại Singapore hiện vào khoảng 7 đến 8% dân số, mức cao nhất thế giới. Tôi cho rằng yếu tố mang tính “bước ngoặt” ở đây chính là việc giải quyết được bài toán kết nối “dặm đầu – dặm cuối”. Ví dụ, cứ mỗi 0,5 km lại có một trạm chia sẻ ô tô thì rất nhiều người vốn có ý định mua xe có thể sẽ chuyển sang chỉ dùng dịch vụ chia sẻ thay vì sở hữu xe.
Dĩ nhiên, điều này còn phụ thuộc vào việc xử lý tốt các vấn đề tiềm ẩn như bảo dưỡng phương tiện, sự tiện lợi trong vận hành cũng như những điểm chưa rõ ràng về bảo hiểm. Nếu các thách thức này được giải quyết, tôi tin rằng chia sẻ ô tô sẽ trở thành một lựa chọn khả thi và thậm chí còn bền vững hơn trong tương lai so với hiện nay”.
Các chuyên gia cho rằng, để dịch vụ chia sẻ xe trở thành giải pháp thay thế chính thống tại Singapore, chỉ thị trường tự do là chưa đủ. Các nhà vận hành đối mặt chi phí cố định cao và nhu cầu sử dụng không đồng đều, dễ dẫn đến tập trung dịch vụ ở khu vực sinh lời, bỏ quên nơi khác.
Chính phủ có thể đóng vai trò xúc tác thông qua phân bổ chỗ đỗ xe thuận tiện, ưu đãi cho xe điện và tích hợp chia sẻ xe vào hệ thống Di chuyển như một Dịch vụ (MaaS), giúp kết nối liền mạch với tàu điện, xe buýt, taxi, xe đạp…
Một mô hình hợp tác công – tư, trong đó chính phủ đưa ra tiêu chí về chi phí, độ phủ, tính bền vững, còn doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và đổi mới, có thể mang lại lợi ích chung.
Vấn đề đặt ra là liệu Singapore có thể đạt mục tiêu xã hội “ít xe” mà không cần chia sẻ xe. Về lý thuyết là có, nhưng thực tế, nếu thiếu sự linh hoạt trong tiếp cận xe hơi, nhiều hộ gia đình vẫn buộc phải sở hữu xe. Do đó, chia sẻ xe được coi là cơ hội tái định nghĩa di chuyển đô thị, hướng đến xã hội ít xe nhưng giàu tính linh hoạt và bền vững.
Còn tại Việt Nam, giá sở hữu ô tô thấp hơn nhiều so với Singapore, do không có hệ thống Giấy chứng nhận quyền sở hữu ô tô và các loại phí đi kèm khắt khe như vậy. Tuy nhiên, chi phí sở hữu và sử dụng ô tô cũng ngày một đắt đỏ. Ngoài giá mua xe (vốn đã cao do thuế nhập khẩu, phí trước bạ), người dân còn phải gánh loạt chi phí kèm theo: phí gửi xe, xăng dầu, bảo dưỡng, bảo hiểm, phí cầu đường… Ở các khu vực trung tâm, chỉ riêng phí gửi xe hàng tháng đã là gánh nặng.
Trong khi đó, hạ tầng giao thông công cộng đang từng bước được cải thiện: metro Hà Nội, metro TP.HCM, cùng mạng lưới xe buýt, taxi, xe công nghệ ngày càng thuận tiện.
Với nhiều người dân đô thị, nhất là những gia đình không có nhu cầu di chuyển hàng ngày bằng ô tô, việc thuê xe theo ngày hoặc sử dụng dịch vụ chia sẻ xe cho các chuyến đi ngắn, cuối tuần, về quê… ngày càng được quan tâm như một giải pháp linh hoạt, kinh tế.