Hà Nội 'chạm' đến giấc mơ thành phố 2 bên sông

Bản quy hoạch này sẽ tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế, xã hội của thủ đô? Quy hoạch có đảm bảo các yếu tố an toàn đê điều, phòng chống lũ lụt?

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Theo đồ án quy hoạch được duyệt, phân khu đô thị sông Hồng có quy mô gần 11.000 ha, trải dài từ cầu Hồng Hà đến cầu Mễ Sở, thuộc địa giới hành chính của 55 phường, xã thuộc 13 quận, huyện.

Ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đánh giá, đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng mặc dù bị chậm nhiều năm, song đây sẽ là cơ sở quan trọng để khai thác hiệu quả tiềm năng của sông Hồng, phù hợp với yêu cầu về biến đổi khí hậu và dòng chảy sông Hồng.

Quy hoạch sẽ giúp thủ đô Hà Nội phát huy được tiềm năng về đất đai, cảnh quan thiên nhiên để thực hiện nhiệm vụ Thủ tướng giao là xây dựng cảnh quan 2 bên sông Hồng là trục cảnh quan phát triển của thành phố.

Ông Chính nhấn mạnh: 

"Chúng ta có quy hoạch 2 đường bộ 2 bên sông để tạo nên ý tưởng cho việc khai thác đất đai, cảnh quan, tạo sự đi lại thuận tiện để kết nối giữa các cầu qua sông.

Chúng ta đã tổ chức khai thác đất đai hiệu quả 2 bên sông làm công viên, công nghệ cao để phục vụ cho đời sống người dân, tham quan du lịch…"

Nhiều quốc gia châu Âu trong đó có Hungary đã quy hoạch, khai thác những lợi thế về cảnh quan 2 bên bờ sông và xây dựng những công trình kiến trúc điểm nhấn, tạo dấu ấn riêng về văn hóa, du lịch cho các thành phố.

Ông Phạm Đức Nguyên, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Môi trường xây dựng Việt Nam cho rằng, việc ban hành bản Quy hoạch phân khu sông Hồng mới được công bố sẽ giúp cho Hà Nội có thể thay đổi được phần nào diện mạo của thủ đô:

"Việc làm đô thị ở một phần sông Hồng để tận dụng nó rất là tuyệt vời, lợi dụng cảnh quan rất đẹp nhưng vấn đề là chế ngự con sông như thế nào.

Nếu như khống chế được sông Hồng, thì những công trình văn hóa đáng giá của thủ đô phải đặt ở đó chứ không phải nhà ở".

Một số chuyên gia đô thị cho biết, quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng giúp cụ thể hóa Luật thủ đô, trong đó ưu tiên và tập trung nguồn lực khai thác các tiềm năng diện tích đất ở 2 bên sông Hồng.

Đặc biệt, quy hoạch là trục không gian đặc trưng cây xanh mặt nước, văn hóa lịch sử, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm, với diện tích mặt nước sông Hồng trên 5.000 ha cùng với hơn 300 ha đất bãi chuyển thành đất công viên cây xanh sẽ góp phần nâng cao chỉ tiêu cây xanh trên đầu người cho thủ đô.

Phát biểu tại buổi công bố đồ án, ông Lưu Quang Huy, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội cho biết:

"Diện tích cây xanh mặt nước trong quy hoạch sông Hồng chiếm tỷ lệ rất là lớn, trên 80%. Hai bên bờ sông là các bãi nổi…"

Liên quan đến vấn đề an toàn đê điều, an toàn thoát lũ, đồ án quy hoạch dựa trên 3 nguyên tắc chính: Không nâng cao các tuyến đê bối hiện có, không xây dựng đê bối mới; không thu hẹp không gian thoát lũ, không đề xuất giải pháp đê mới trong đê cũ; không làm thay đổi mục tiêu và tiêu chuẩn phòng, chống lũ của hệ thống sông đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Với những nguyên tắc và quan điểm nêu trên, đại diện Vụ quản lý Đê điều, Tổng cục Phòng chống thiên tai cho rằng, quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng của Hà Nội sẽ đáp ứng được yêu cầu về đảm bảo an toàn thoát lũ và an toàn đê điều cho Hà Nội và các khu vực lân cận.

Tuy nhiên, trong đồ án quy hoạch lần này chưa làm rõ ý kiến góp ý  của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn về đề xuất  xây dựng 2 tuyến đường ven sông kết hợp với chức năng ngăn lũ cao trình mặt đường +12 (dương 12). Ông Trần Công Tuyên, Vụ trưởng Vụ quản lý Đê điều, Tổng cục Phòng chống thiên tai nêu ý kiến:

"Bộ NN&PTNT đã đề nghị thành phố Hà Nội cần lựa chọn cao trình mặt đường tương đương theo mặt bãi sông tự nhiên và tương đương cao trình đê bối hiện có và đoạn nào cao trình đi qua khu dân cư thì lấy theo cao trình khu dân cư hiện có.Tại bản quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng chưa xác định cao trình mặt đường nên chưa đánh giá được đã điều chỉnh theo ý kiến của Bộ Nông nghiệp hay chưa".

Đối với phương án phân bổ dân cư, ông Tuyên cho rằng, đồ án quy hoạch cũng đã xác định rõ các khu dân cư hiện có được tồn tại, bảo vệ, được cải tạo, xây dựng chỉnh trang theo quy định và được sử dụng một phần đất ở bãi sông để tái định cư, đồng thời xác định từng bước di dời một số hộ dân ở lòng sông co hẹp có nguy cơ mất an toàn khi xảy ra lũ lớn.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, thành phố Hà Nội và các địa phương phải quản lý các khu dân cư chặt chẽ, không để tình trạng làm phát sinh thêm các khu dân cư mới, không được mở rộng thêm về diện tích  ảnh hưởng đến khả năng thoát lũ và vi phạm các quy định pháp luật về đê điều phòng chống thoát lũ và Quyết định 257 của Thủ tướng Chính phủ.

Một số ý kiến cho rằng, với bản đồ án quy hoạch hai bên bờ sông Hồng sẽ tạo động lực cho thành phố phát triển, tháo gỡ được nút thắt về thực trạng đô thị nhếch nhác hai bên sông và giúp người dân sớm ổn định cuộc sống.

Quy hoạch là một công cụ quan trọng giúp các đô thị kiểm soát và quản lý sự phát triển, đảm bảo sự ổn định và bền vững trong tương lai. Bản quy hoạch có liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và nhiều địa phương khác nhau. Bởi vậy, thời điểm và cách thức công bố quy hoạch rất quan trọng để hạn chế những rủi ro làm xuất hiện làn sóng đầu cơ bất động sản.

KTS. Trần Huy Ánh chia sẻ với VOVGT góc nhìn này qua bài bình luận: Làm quy hoạch, xin chớ vội vàng

Suốt hơn 20 năm qua, Hà Nội đã có nhiều nghiên cứu, quy hoạch  về khu vực hai bên sông Hồng trong đó có sự tham gia của các tổ chức xã hội nghề nghiệp và một số các công ty nước ngoài. Đơn cử như Dự án Hanoi NewS Towe do DEAWOO tài trợ năm 1996-1998, Dự án Hà Nội hợp tác với Nhật Bản năm 2007, Dự án Thành phố sông Hồng hợp tác với Hàn Quốc là dự án  mang danh nghĩa hợp tác 2 thành phố Hà Nội và Seul (Hàn Quốc ) năm 2005-2006.

Sau nỗ lực nghiên cứu hàng chục năm, cuối tháng 3 vừa qua, Hà Nội đã chính thức công bố đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng. Tuy nhiên,  vẫn còn có một số câu hỏi mà nhiều người còn băn khoăn.

Về thời điểm ban hành quy hoạch. Trong năm 2021- 2022, Hà Nội “ồ ạt” công bố hàng loạt các quy hoạch như 6  đồ án quy hoạch phân khu nội đô lịch sử, quy hoạch không gian xây dựng ngầm…nhưng đều không công bố bản vẽ. Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng cũng không phải ngoại lệ.

Việc công bố thiếu đồng bộ đồ án quy hoạch cùng các bản vẽ gây khó khăn cho các địa phương trong quá trình triển khai và có thể là nguồn cơn của các làn sóng đầu cơ bất động sản.

Mặt khác, Hà Nội ban hành quy hoạch trong thời gian gấp rút cần đặt ra câu hỏi làm thế nào để giải quyết vấn đề không chỉ riêng của Hà Nội mà là vấn đề của nhiều địa phương khu vực đồng bằng Bắc Bộ?  

Về cơ sở khoa học. Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng được quy hoạch trên một dòng sông nhưng đến nay vẫn chưa có số liệu cụ thể về lượng nước trên sông Hồng. Đồng thời, bản quy hoạch chưa đưa ra được các tình huống, kịch bản về lượng mưa ở các mùa lũ, cạn khác nhau và những phương án thích ứng. 

Về khai thác giá trị tiềm năng. Theo Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng với diện tích khoảng 11 nghìn ha, trong đó diện tích mặt nước chiếm khoảng 3.600 ha (33%), đất bãi sông trên 5.400ha (50%). Tuy nhiên, hiện nay quy hoạch mới  tập trung vào việc khai thác các giá trị tài nguyên đất, mà chưa thực sự quan tâm đến việc khai thác tài nguyên nước.

Với hàng chục ngàn hộ dân trong đó có hơn một nửa số nhà là xây dựng trái phép, có phải chăng việc ban hành quy hoạch là nhằm hợp thức hóa sự phát triển tự phát, hợp thức đất công dành cho không gian trữ nước, không gian thoát nước để phát triển bất động sản?

Trong bối cảnh, Việt Nam còn thiếu sự chủ động về nguồn nước sạch, Hà Nội cần tính toán các phương án bảo vệ, khai thác hợp lý tài nguyên nước. Trước tiên, cần có một bản quy hoạch về hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật, trong đó có hệ thống cấp thoát nước.

Ở đó, bố trí xây dựng các nhà máy thu gom và xử lý nước thải, xây dựng mạng lưới hệ thu gom nước thải của người dân 2 bên sông, tránh tình trạng thải trực tiếp ra sông.

Quy hoạch là một công cụ để kiểm soát sự phát triển, tránh sự bị động nhằm đảm bảo cho sự phát triển bền vững. Bởi vậy, khi xây dựng các quy hoạch cần dựa trên nhu cầu thực tế của cộng đồng dân cư, không chạy theo mong muốn của các nhà đầu tư bất động sản.

Khi nghiên cứu xây dựng quy hoạch cần có sự phối hợp đa ngành, tính toán kỹ lưỡng về các phương án và chỉ công bố quy hoạch khi đã có đầy đủ dữ liệu của các lĩnh vực liên quan và công bố bản vẽ đồng thời.

Để tránh tình trạng những bản quy hoạch đã được phê duyệt nhưng vẫn chưa thể đi vào cuộc sống thì cần có sự điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch cho phù hợp với tình hình thực tế, để làm sao có kịch bản phát triển bền vững cho cả những người sống trong và ngoài đê, sống trong lưu vực của dòng sông, trên dòng sông, cho thế hệ hôm nay và cả mai sau.