Địa phương phải có trách nhiệm xây dựng Kế hoạch quản lý Chất lượng không khí

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường do Bộ Tài Nguyên môi trường soạn thảo (gọi tắt là Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020) xây dựng những quy định bảo đảm tính đầy đủ, chi tiết, có tính khả thi để triển khai thi hành Luật Bảo vệ môi trường mới, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên .

Những quy định liên quan đến quản lý ô nhiễm không khí tại Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường (Luật BVMT) có điểm gì nổi bật?

Khi được thông qua, những quy định này có đảm bảo phù hợp với thực tế và tác động như thế nào tới công tác quản lý chất lượng không khí?

Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường (Luật BVMT) mới gồm 13 chương 197 điều và các Phụ lục. Trong đó riêng lĩnh vực bảo vệ môi trường không khí gồm 5 điều.

Quan điểm xây dựng Dự thảo Nghị định là làm rõ các nội dung quản lý, xác định rõ vai trò, vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan quản lý nhà nước về BVMT trên nguyên tắc bảo đảm phân công, phân cấp rõ ràng trong quản lý nhà nước về BVMT; tăng cường phân cấp cho địa phương; tăng cường trách nhiệm, nghĩa vụ của mọi cơ quan, tổ chức và cá nhân đối với công tác BVMT.

Dự thảo Nghị định quy định cụ thể về nội dung, trình tự, thủ tục ban hành kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí và kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh; trách nhiệm của Bộ Tài Nguyên và Môi trường, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh trong việc tổ chức thực hiện triển khai kế hoạch.

Đặc biệt, Dự thảo Nghị định cũng đã quy định cụ thể việc thực hiện biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng cũng như việc xác định môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng cấp liên vùng, liên tỉnh và cấp tỉnh.

Cụ thể, khi chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (VN- AQI) có giá trị từ 301 trở lên theo kết quả của các trạm quan trắc của quốc gia hoặc địa phương trên địa bàn nội tỉnh trong 3 ngày liên tiếp, UBND cấp tỉnh thực hiện các biện pháp khẩn cấp theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường.

Trong trường hợp, chỉ số VN-AQI trên 301 trên địa bàn 2 tỉnh thành phố giáp ranh trở lên, Bộ TNMT báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo những biện pháp khẩn cấp. UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm thực hiện các biện pháp khẩn cấp theo chỉ đạo của Chính phủ.

Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật BVMT 2020 hiện đang được lấy ý kiến các Bộ, ban ngành, một số doanh nghiệp, tổ chức, hội nghề nghiệp...

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý và thẩm định bởi Bộ Tư pháp, Dự thảo Nghị định dự kiến trình Chính phủ vào tháng 9/2021.

Để hiểu rõ hơn những nội dung mới được sửa đổi liên quan đến quản lý chất lượng không khí trong Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020, phóng viên VOV Giao thông  đã có cuộc trao đổi với ông Lê Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ quản lý chất lượng, Tổng cục môi trường, Bộ Tài Nguyên và Môi trường, đơn vị chịu trách nhiệm chính xây dựng Dự thảo Luật này:

PV: Dự thảo Nghị định quy định như thế nào về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc xây dựng ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí thưa ông?

Ông Lê Hoài Nam: Tại Khoản 3 Điều 14 Luật BVMT đã quy định về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh về việc ban hành thực hiện Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường cấp tỉnh. Để hướng dẫn thực hiện nội dung này, Dự thảo Nghị định hướng dẫn về nội dung của Kế hoạch quản lý chất lượng không khí cấp tỉnh, trình tự, thủ tục xây dựng Kế hoạch ban hành quản lý chất lượng không khí cấp tỉnh theo hướng dẫn của Bộ Tài Nguyên và Môi trường.

Trong Quy trình này, trách nhiệm của UBND cấp tỉnh là chỉ đạo giao cho cơ quan môi trường đầu mối của tỉnh là Sở Tài Nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Sở, Ban, ngành địa phương liên quan để tiến hành các hoạt động điều tra, đánh giá, lập Dự thảo Kế hoạch môi trường cấp tỉnh.

 Ngoài ra, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm đánh giá, theo dõi và công khai thông tin về chất lượng không khí, cảnh báo cho cộng đồng dân cư và triển khai các biện pháp xử lý trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị gây tác động xấu đến sức khỏe cộng đồng, tổ chức thực hiện các biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng. 

PV: Trong trường hợp chất lượng môi trường không khí ô nhiễm nghiêm trọng trong phạm vi liên vùng, liên tỉnh hay do các sự cố môi trường, Dự thảo đưa ra những quy định, giải pháp giải quyết vấn đề này như thế nào?

Ông Lê Hoài Nam:Trước tiên, cần phân biệt rõ ô nhiễm không khí (ONKK) nghiêm trọng do các sự cố môi trường và do nguyên nhân không do sự cố môi trường. Trong trường hợp ONKK nghiêm trọng do sự cố môi trường, thì việc ứng phó sự cố môi trường cần phải thực hiện theo các quy định ứng phó sự cố môi trường của Luật Bảo vệ môi trường 2020 tại Mục 1 Chương 10.

Chất lượng ô nhiễm môi trường không phải do sự cố nghiêm trọng thì các cơ quan có thẩm quyển sẽ chỉ đạo thực hiện các biện pháp khẩn cấp sau:

Thứ nhất có thể hạn chế, điều chỉnh thời gian hoạt động sản xuất có phát thải khí thải ô nhiễm môi trường lớn.

Thứ hai có thể hạn chế phân luồng của các phương tiện giao thông vận tải đường bộ.

Thứ ba, có thể tạm dừng hoặc điều chỉnh thời gian làm việc của các cơ quan tổ chức, trường học, của các cơ quan đơn vị khác có liên quan.

Thứ tư, có thể tạm dừng hoạt động tập trung đông người ở ngoài trời để bảo vệ sức khỏe người dân.

PV: Nếu Dự thảo Nghị định này được thông qua, sẽ tác động như thế nào đến công tác quản lý chất lượng không khí?

Ông Lê Hoài Nam: Khi Nghị định hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường được ban hành,  chắc chắn sẽ tác động tích cực đến công tác quản lý chất lượng không khí và tạo được chuyển biến đối với môi trường không khí trên cả nước nói chung cũng như của từng địa phương nói riêng.

Cơ quan Trung ương và địa phương xác định được mục tiêu quản lý, các nguồn gây phát thải không khí, từ đó xây dựng và triển khai hiệu quả các biện pháp, giải pháp quản lý, xử lý các nguồn khí thải, giảm khí thải phát thải, giảm tác động tiêu cực tới môi trường không khí giúp cải thiện chất lượng môi trường không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

TỐN KÉM VÀ KHÔNG CẦN THIẾT

Những quy định hiện nay trong Dự thảo Nghị định có phù hợp với tình hình thực tế. Phóng viên đã có cuộc trao đổi với TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam về nội dung này.

PV: Dự thảo Nghị định quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh xây dựng Dự thảo Kế hoạch môi trường cấp tỉnh. Quan điểm của ông về nội dung này như thế nào?

TS. Hoàng Dương Tùng: Nếu xây dựng Nghị định như vậy, thì 63 tỉnh đều phải tham gia xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng không khí, tôi thấy rằng rất tốn kém và không cần thiết.

Vì mỗi một tỉnh để làm làm một kế hoạch quản lý chất lượng không khí không ít hơn 3-4 tỷ. 63 tỉnh thành nhân lên đó là một số tiền lớn. Như vậy, chúng ta lại hạn chế nguồn lực tập trung tại một số đô thị thành phố lớn .

Dự thảo Nghị định cũng cần phải làm rõ, có cần làm Kế hoạch môi trường trong cả tỉnh không? hay chỉ làm một số đô thị, thành phố có vấn đề về ô nhiễm.

Chúng tôi nghĩ rằng, Dự thảo Nghị định này chúng ta nên quy định một cách rõ ràng.

PV: Tại Điều 10 Dự thảo Nghị định đưa ra 4 giải pháp khẩn cấp khi chất lượng không khí ở mức nghiêm trọng. Theo ông những quy định này có phù hợp?

TS. Hoàng Dương Tùng: Luật BVMT 2020 đã đề cập phải có các biện pháp khẩn cấp trong trường hợp ô nhiễm không khí (ONKK) ở mức nghiêm trọng, mở ra một khung pháp lý yêu cầu các cơ quan quản lý Nhà nước phải chi tiết hóa vấn đề này. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng đề ra các biện pháp như thế nào phải có lộ trình khả thi và phù hợp với Việt Nam.

Tại một số quốc gia như Thái Lan, Hàn Quốc đưa ra được những giải pháp khẩn cấp khi ô nhiễm môi trường nghiêm trọng là họ có một hạ tầng cơ sở trong quan trắc môi trường, hài hòa được các quy định của luật pháp và xác định được nguồn nào gây ô nhiễm chính nên có thể yêu cầu đóng cửa.

Trong điều kiện ở Việt Nam hiện nay, trong Luật nêu là đúng, nhưng lúc nào áp dụng, những điều kiện cần để áp dụng thì chúng ta phải xem xét thêm. Chúng ta cần phải có đồng bộ hạ tầng cơ sở, chính sách pháp luật và phải có lộ trình.

Do vậy, với những giải pháp cụ thể được đưa ra trong Nghị định cần xem xét thêm nhiều yếu tố.

Trong Nghị định này, chúng ta không nên quy định cụ thể. Chúng ta quy định chỉ số AQI hơn 300, thì cũng dựa vào phương pháp xác định quy chuẩn hiện nay. Khi mà quy chuẩn thay đổi thì giá trị AQI cũng thay đổi. Chúng ta không nên xác định một con số cụ thể.

Thứ hai, theo cá nhân tôi, có lẽ chúng ta nên đưa vào một số biện pháp không cứng nhắc, chỉ đề ra một số biện pháp mang tính chất định hướng lộ trình để thực hiện trong 2,3 năm tới.

PV: Vâng xin cảm ơn ông.

Kế hoạch quản lý ONKK cấp quốc gia có thể tác động, ảnh hưởng tới kế hoạch quản lý ONKK cấp tỉnh. Tuy nhiên, bà Đỗ Vân Nguyệt, Giám đốc Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và cộng đồng cho rằng, những quy định này được đề cập khá sơ sài trong Dự thảo Nghị định:

"Hiện nay Kế hoạch quản lý ONKK cấp quốc gia đưa ra trong Dự thảo ở mức khá sơ sài, cần phải bổ sung một phụ lục về những nội dung cơ bản của Kế hoạch quản lý ONKK cấp quốc gia. Ở Việt Nam cần tham khảo hướng dẫn về quản lý chất lượng không khí của một số quốc gia, và đây là một tiền đề rất quan trọng

Trong Kế hoạch quản lý ONKK cấp quốc gia đã liệt kê nhiều giải pháp mang tính kỹ thuật. Tuy nhiên, cần song hành những nhóm giải pháp liên quan đến chính sách, sự tham gia của cộng đồng.

Chúng tôi đề nghị, bên cạnh những giải pháp kỹ thuật, rất cần bổ sung các nhóm giải pháp như nhóm giải pháp về dự báo cảnh báo ONKK và nhóm giải pháp về tăng cường nhận thức và huy động sự tham gia của cộng đồng và các bên liên quan trong việc triển khai những giải pháp quản lý chất lượng không khí.

Chất lượng không khí tại một số đô thị, tỉnh thành phố càng trở ô nhiễm nghiêm trọng. Tuy nhiên,chính quyền một số địa phương chưa dành nhiều sự quan tâm, tập trung nguồn lực để đưa ra những lộ trình, kế hoạch cải thiện chất lượng không khí. Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020  nếu được thông qua được cho là tạo cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết những bất cập này, nâng cao hiệu quả công tác quản lý môi trường không khí".

---

Bạn nghĩ sao về Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020?

Bạn có góp ý gì để các quy định hoàn thiện hơn nữa?

Mời các bạn cùng chia sẻ ý kiến, đóng góp cho Dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020 qua hotline 02437.919191, qua fanpage VOVGT, hoặc có thể góp ý trực tiếp trên cổng thông tin điện tử của Bộ Tài Nguyên và Môi trường.

Đừng quên đón nghe và tương tác với “Dự thảo trên tay” lúc 13h15, thứ Hai và thứ Tư hàng tuần trên FM91, vovgiaothong.vn, hoặc  nghe lại trên các nền tảng podcast dành cho di động: Spotify, Aple Podcast và Google Podcast.